Νέο κάλεσμα ΠτΔ για μεταρρυθμίσεις
Χαίρομαι γιατί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κάλεσε τις πολιτικές δυνάμεις και τη Βουλή να συμπράξουν στο θέμα των μεταρρυθμίσεων του Κράτους, όπως έγινε και με το ΓεΣΥ. Το μόνο που εύχομαι είναι να μην πάρουν τον χρόνο που χρειάστηκε η εισαγωγή του ΓεΣΥ. Υπενθυμίζω ότι πέρασαν πολλές δεκαετίες από το 1973, που το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την εισήγησή μας για μεταρρύθμιση του υφιστάμενου συστήματος υγείας σε ασφαλιστικό.
Αλλά κι οι άλλες μεταρρυθμίσεις που οραματίζεται ο Πρόεδρος έχουν τη δική τους μακρόχρονη ιστορία. Ξεκινώντας από την ανάγκη ταχύτερης απονομής δικαιοσύνης, η αναφορά του Προέδρου με πήγε πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν εγείραμε το θέμα στον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης. Κατά την ετοιμασία του Τρίτου Έκτακτου Σχεδίου, 1979-1981, απευθύνθηκα στον Υπουργό παρακαλώντας να καλέσει εκείνος σύσκεψη των αρμοδίων αξιωματούχων για τα θέματα δικαιοσύνης, μιας κι εγώ δεν μπορούσα να το κάνω λόγω θέσης. Στην σύσκεψη, όπου παρευρέθησαν ο τότε Πρόεδρος κι ένας Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η Γενική Εισαγγελέας, ο Επίτροπος Νομοθεσίας κ.ά., έθεσα το θέμα της παρατηρούμενης μεγάλης καθυστέρησης στη διεκπεραίωση της εκδίκασης υποθέσεων, ιδιαίτερα αστικών υποθέσεων. Για την κατάσταση αυτή εσείς οι νομικοί λέτε ‘καθυστερημένη δικαιοσύνη δεν είναι δικαιοσύνη΄. Ό,τι χρειάζεστε για να λυθεί το πρόβλημα (πρόσθετους δικαστές, πρόσθετους στενογράφους, μηχανογράφηση των εργασιών, εμπειρογνώμονες για να μελετήσουν το σύστημα) θα μπορούσαμε να το περιλάβουμε στο Έκτακτο Σχέδιο και στους ετήσιους Προϋπολογισμούς Αναπτύξεως. Η άκρως αρνητική στάση ορισμένων από τους παρευρεθέντες για την ανάμειξή μας στα θέματα Δικαιοσύνης δεν βοήθησε ιδιαίτερα τη συζήτηση. Όμως στο νέο Έκτακτο Σχέδιο αφιερώσαμε ειδικό Κεφάλαιο για το θέμα αυτό και δεν σταματήσαμε να ‘ενοχλούμε’ τους ‘ενδιαφερόμενους’ για την υλοποίηση των πιο πάνω. Το μόνο που καταφέραμε ήταν να κτίσουμε καινούργια δικαστηριακά μέγαρα σε όλες τις πόλεις (εκτός από το κτήριο του Ανώτατου Δικαστηρίου δεν καταφέραμε τότε να αντικαταστήσουμε τα παλιά κτήρια στη Λευκωσία) και να εκσυγχρονίσουμε τον εξοπλισμό των βοηθητικών υπηρεσιών.
Ο Πρόεδρος τόνισε, επίσης, ότι οφείλουμε να δώσουμε στους πολίτες μια αποτελεσματικότερη Δημόσια Υπηρεσία, ‘ούτως ώστε να αξιοποιηθεί η τεράστια επένδυση που κάνουν οι φορολογούμενοι πολίτες σε ανθρώπινο κεφάλαιο, με αντίκρισμα καλύτερες υπηρεσίες του κράτους προς τον πολίτη’. Και στο θέμα αυτό συμφωνούμε με τον Πρόεδρο. Υπενθυμίζω τις προσπάθειες που κάναμε από το τέλος της δεκαετίας του 1960 για μηχανογράφηση της Δημόσιας Υπηρεσίας για απλοποίηση κι επίσπευση των εργασιών της, για αναδιοργάνωσή της, για εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των μελών της, εδώ και στο εξωτερικό, με αποκορύφωμα την ίδρυση της Ακαδημίας Δημόσιας Διοίκησης για συνεχή επιμόρφωσή τους, κλπ. Δυστυχώς, ο χειρισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας από τα Κόμματα με την πρόσληψη και προώθηση των ημετέρων καθώς και την υποκατάσταση/περιθωριοποίηση καίριων θέσεων (Γενικών Διευθυντών με Συμβούλους Υπουργών, σημαντικών υπηρεσιών με νεοφανείς Υφυπουργούς και άλλους Συμβούλους) οδήγησαν στην απαξίωση κι αδρανοποίησή της. Δυστυχώς, ούτε η Δημόσια Υπηρεσία, ούτε κι η ΠΑΣΥΔΥ αντέδρασαν στις εξελίξεις αυτές. Ίσως και να τους ‘βόλεψαν’.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με το άλλο θέμα, που έθιξε ο Πρόεδρος, το θέμα των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης: ‘Να δώσουμε, επίσης, ενισχυμένες και αποτελεσματικότερες Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που θα εξασφαλίζουν περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες στους δημότες’. Δυστυχώς κι εδώ η κομματικοποίηση έκαμε το θαύμα της! Μια μικρή πόλη της Ευρώπης, η Κύπρος, πληθυσμιακά, με λιγότερο από ένα (1) εκ. κατοίκους, έχει τώρα δεκάδες Δήμους όταν το Λονδίνο με 8 εκ. έχει ένα! Και δεν είναι ανεξήγητο. Αποτέλεσε στόχο των κομμάτων η ανάδειξη σε ξεχωριστό Δήμο κάθε περιοχής όπου ανέμεναν να επικρατήσουν. Πέραν των πολλαπλάσιων εξόδων, που επιβαρύνουν τον δημότη, οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μικρές δημοτικές μονάδες είναι περιορισμένες. Έχουμε θέσει το θέμα αυτό εδώ και μερικές δεκαετίες, χωρίς αποτέλεσμα. Τώρα γίνεται προσπάθεια για ενοποίηση κάποιων. Ας ελπίσουμε ότι οι όμοροι Δήμοι τουλάχιστον θα βρουν τον τρόπο να συνεργαστούν σε πολλά καθημερινά θέματα για το καλό των δημοτών τους και για εξοικονόμηση πόρων.
Ο Πρόεδρος έθιξε ένα ακόμη πολύ σοβαρό και καίριο θέμα, ‘τη συστηματική αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού της χώρας μας σε επιστημονικό προσωπικό, ανθρώπους που οραματίζονται το μέλλον, και μέσα από την αξιοποίηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων και του ψηφιακού μετασχηματισμού να μπορέσουμε να έχουμε βιώσιμη, διαρκή ανάπτυξη και ποιοτικές εξελίξεις’. Με ‘χίλια-τράντα’ βάσανα στην αρχή καταφέραμε να έχουμε σήμερα αριθμό Κρατικών και Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και Επιστημονικά Κέντρα σε αρκετούς τομείς, που καθημερινά αναδεικνύονται ισάξια καλών ξένων πανεπιστημίων. Δυστυχώς, ακόμη δεν μπορέσαμε να αξιοποιήσουμε την ύπαρξή τους στην τεχνολογική αναβάθμιση κι εμβάθυνση της παραγωγής αγαθών προηγμένης τεχνολογίας ή προσφοράς ανωτέρας ποιότητας υπηρεσιών, όπως κάνουν οι ανεπτυγμένες Χώρες. Παρόλο που προνοήσαμε να δημιουργήσουμε το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και Καινοτομίας για την αξιοποίηση των επιτευγμάτων της γνώσης, μέχρι σήμερα η κυπριακή οικονομία έχει τα χαρακτηριστικά μιας υποανάπτυκτης οικονομίας. Είναι γι’ αυτό που χαιρετίσαμε τη σκοπούμενη ίδρυση Υφυπουργείου Καινοτομίας.
Θα ήταν ευχής έργον, εάν στο Υφυπουργείο αυτό ανετίθετο κι η ετοιμασία ενός Σχεδίου Ανάπτυξης, ώστε και τα άλλα θέματα που έθιξε ο Πρόεδρος να προωθούνται συστηματικά και συναινετικά με τους υπόλοιπους συλλογικούς κοινωνικούς φορείς.
*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού
