Αντιβίωση με το πρώτο… αψιού

Δεν φαίνεται να βάζουμε μυαλό εφόσον εξακολουθούμε να κατέχουμε υψηλή θέση στην εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών. Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι ειδικοί, τονίζοντας πως η αλόγιστη και υπέρμετρη χρήση τους οδηγεί στη μικροβιακή ανθεκτικότητα, με αποτέλεσμα, μέχρι το 2050, η πρώτη αιτία θανάτου να είναι οι λοιμώξεις από μικρόβια, που δεν θα καταπολεμούνται πλέον από τα αντιβιοτικά.

Ο χρόνος τελειώνει

Διανύουμε την Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για την Ορθολογιστική Χρήση των Αντιβιοτικών και, καλό θα ήταν τώρα που οι ασθένειες αρχίζουν να εξαπλώνονται με εντατικούς ρυθμούς, να μάθουμε μερικά βασικά πράγματα - που θα έπρεπε ήδη να εμπεδώσουμε! Τα αντιβιοτικά δεν καταπολεμούν ιογενείς, αλλά βακτηριακές λοιμώξεις. Η ανακάλυψή τους ήταν σωτήρια για εκατομμύρια ζωές πριν από περίπου 80 χρόνια. Ωστόσο, σήμερα αυτές οι πολύτιμες για τον άνθρωπο, ουσίες, χάνουν με ραγδαίο ρυθμό την αποτελεσματικότητά τους, λόγω της μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά. Από την άλλη, ο ρυθμός παραγωγής νέων αντιβιοτικών είναι πολύ αργός σε σχέση με την ενδυνάμωση των μικροβίων. Η μικροβιακή αντοχή έχει αυξηθεί τόσο πολύ από την υπέρμετρη και λανθασμένη χρήση των αντιβιοτικών που παρατηρείται στις μέρες μας. Οι συνέπειες για τη δημόσια υγεία είναι δυσάρεστες και τείνουν να χαρακτηριστούν ολέθριες. Οι θεραπευτικές επιλογές ακόμη και για κοινές λοιμώξεις έχουν περιοριστεί πολύ και σε μερικές περιπτώσεις είναι ανύπαρκτες. Διανύουμε την εποχή της ανθεκτικότητας. Σε αρκετές χώρες, ασθενείς εμφανίζουν λοιμώξεις από βακτήρια ανθεκτικά σε όλα τα διαθέσιμα αντιβιοτικά. Τραγικό επίσης είναι το γεγονός ότι ανθεκτικά βακτήρια στα τελευταία διαθέσιμα αντιβιοτικά για τη θεραπεία απειλητικών για τη ζωή λοιμώξεων, έχουν μολύνει το περιβάλλον και τα ζώα και μπορούν εύκολα να μεταδοθούν στον άνθρωπο -ο οποίος, παρεμπιπτόντως, μόνο ανθεκτικός δεν είναι!- μέσω της επαφής ή μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Αντιβίωση μετά από

δική μας διάγνωση

Αν και ο σύγχρονος τρόπος πληροφόρησης και ενημέρωσης είναι τόσο άμεσος που δεν μπορεί να σταθεί δικαιολογία ούτε καν για περίπτωση παραπληροφόρησης, εντούτοις οι Κύπριοι -σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο- εξακολουθούν να δείχνουν άγνοια για την ορθή χρήση του αντιβιοτικού. Η λοιμωξιολόγος – εντατικολόγος Δρ Νίκη Παφίτου, μιλώντας στη «Σ», εξήγησε τους βασικούς παράγοντες που ευθύνονται για το φαινόμενο αυτό, που δεν είναι άλλοι από τον ίδιο τον ασθενή, τον ίδιο τον γιατρό αλλά και τον φαρμακοποιό. Το πρόβλημα, όπως εξήγησε, ξεκινά από την ελλιπή ενημέρωση. «Ο κόσμος ακόμη δεν έχει αντιληφθεί, για παράδειγμα, ότι για το κρυολόγημα ή τη γρίπη δεν πρέπει να λαμβάνουμε αντιβιοτικά. Λανθασμένα λοιπόν επιμένει να ζητά από τον γιατρό να του συνταγογραφήσει αντιβίωση. Από την άλλη, υπάρχει μια μεγάλη μερίδα γιατρών, που είτε ενδίδουν στη δική τους ανασφάλεια, είτε στις επιμονές του ασθενούς και προχωρούν στη συνταγογράφηση αντιβιοτικών για ιογενείς λοιμώξεις. Επίσης υπάρχουν φαρμακοποιοί που μπορεί να δώσουν αντιβίωση χωρίς να λάβουν κάποια συνταγή του γιατρού. Αυτό γίνεται παράνομα σε μικρό, θέλω να πιστεύω, βαθμό, αλλά ναι, γίνεται». Η γνώση είναι το κλειδί για τη σωστή δράση και αυτή περιλαμβάνεται στην κατανόηση του γεγονότος ότι τα αντιβιοτικά δεν επηρεάζουν το απλό κρυολόγημα ή τη γρίπη. «Θα πρέπει να περιμένουμε να κάνει ο ιός τον κύκλο του. Αντιβιοτικά λαμβάνουμε μόνο σε περιπτώσεις λοιμώξεων από βακτήρια, όπως για παράδειγμα ουρολοίμωξη ή πνευμονία. Ποτέ δεν πρέπει να λαμβάνουμε αντιβίωση από μόνοι μας, είτε γιατί μας ξέμεινε σπίτι από παλιά, είτε γιατί επιμένουμε στον φαρμακοποιό να μας δώσει». Σε ερώτησή μας αν το ΓεΣΥ μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της υπέρμετρης χρήσης μέσα από ελέγχους, η Δρ Παφίτου δήλωσε πως ίσως βοηθήσει, αν και ο ασθενής θα έχει την επιλογή να πληρώσει και να λάβει το αντιβιοτικό. «Θα πρέπει να περιμένουμε λίγο να δούμε αν θα βοηθήσει». Όσον αφορά την ενέργεια των γιατρών να συνταγογραφούν αντιβίωση, όταν αυτή δεν είναι απαραίτητη, η ίδια επεσήμανε ότι «εφόσον αυτή η απόφαση είναι στην κρίση του ίδιου του γιατρού, δεν θεωρείται παράνομη πράξη».

Συντονισμένη προσπάθεια

και όχι του κεφαλιού μας

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ώστε όλα τα κράτη να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες για να σταματήσει η υπερβολική χρήση και η μικροβιακή ανθεκτικότητα. Το Υπουργείο Υγείας, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, προβαίνει σε διάφορες δράσεις, ώστε να παρακολουθεί και να θέσει ένα φρένο στην ανεξέλεγκτη διάδοση των αντιβιοτικών. Η Εθνική Επιτροπή Αντιβιοτικών διορίστηκε από το 2013, έχοντας ως κύριο όρο εντολής την υλοποίηση ενεργειών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μικροβιακής ανθεκτικότητας στην Κύπρο. Η Επιτροπή προχώρησε στην κατάρτιση της Εθνικής Στρατηγικής για την αντιμετώπιση της Μικροβιακής Ανθεκτικότητας, η οποία περιλαμβάνει διάφορες ενέργειες και δράσεις, ώστε να εξορθολογιστεί η χρήση τους.

Με απλά λόγια

• Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών έκανε τα μικρόβια ανθεκτικά και επικίνδυνα.
• Σταματώντας την άσκοπη χρήση των αντιβιοτικών, τα μικρόβια δεν «απειλούνται» πια από τα αντιβιοτικά και έτσι δεν ξοδεύουν την ενέργειά τους για να διατηρήσουν μηχανισμούς αντοχής και τελικά τους χάνουν!
• Τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς (όπως κρυολόγημα ή γρίπη).
• Ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του ιατρού μας: ποτέ δεν διακόπτουμε τη θεραπεία από μόνοι μας, παίρνουμε την ενδεδειγμένη δοσολογία, ενημερώνουμε για ανεπιθύμητες ενέργειες.
• Δεν αγοράζουμε αντιβιοτικά από το φαρμακείο χωρίς τη συμβουλή του γιατρού.
• Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο ασθενής που έλαβε αντιβιοτικά και απέκτησε ανθεκτικά και δυνατά μικρόβια, θα τα διασπείρει στους συγγενείς και φίλους που δεν έχουν πάρει αντιβιοτικά.
• Είναι ευθύνη όλων μας.