Αναλύσεις

Το μανιφέστο της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Ποιος είναι ο Τούρκους υποναύαρχος που προωθεί την πλάγια οριοθέτηση με Λιβύη, Ισραήλ και Λίβανο και διαμορφώνει την τουρκική στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο

Όλο το «οπλοστάσιο» που έχει στη διάθεσή της αξιοποιεί η Άγκυρα, προκειμένου να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι οι ενέργειές της στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων και των γεωτρήσεων στην Κυπριακή ΑΟΖ, συμβαδίζουν με το Διεθνές Δίκαιο. Μαζί με τη διευρυμένη επικοινωνιακή προπαγάνδα που εξαπολύουν και τις προκλητικές επιστολές στα Ηνωμένα Έθνη, κατηγορώντας άδικα την ε/κ πλευρά για μονομερείς δράσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδα, οι Τούρκοι επιστρατεύουν τώρα και την ακαδημαϊκή-στρατιωτική κοινότητα. Μετά τη διπλωματική εκστρατεία «διαφώτισης» ξένων πρέσβεων του Τούρκου διπλωμάτη Çagatay Erciyes, χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι το νέο βιβλίο του Επιτελάρχη της τουρκικής Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων (Τ/ΓΕΝ), Υποναύαρχου Τζιχάτ Γιαϊτζί, με τίτλο «Η Λιβύη είναι γείτονας της Τουρκίας από τη Θάλασσα». Ο Γιαϊτζί μπορεί να θεωρηθεί ο εγκέφαλος πίσω από τους τουρκικούς σχεδιασμούς επί χάρτου στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού προηγουμένως δημοσίευσε και σχετική μελέτη με θέμα «Το πρόβλημα της οριοθέτησης των θαλάσσιων περιοχών στην Ανατολική Μεσόγειο και η Τουρκία» (Dogu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarinin PaylasIlmasi Sorunu ve Türkiye - Bilge Strateji, Volume 4, No: 6, Spring 2012).

Όπως υποστηρίζει στα συγγράμματά του, είναι σημαντικό και αναγκαίο για την Τουρκία να συνάψει συμφωνία με τη Λιβύη για τον περιορισμό των θαλάσσιων δικαιοδοσιών το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου «να κατοχυρώσουμε και να προστατεύσουμε τα δικαιώματα του αδελφού λαού της Λιβύης».

Προωθούν διαγώνιες οριοθετήσεις

Ο τούρκος Υποναύαρχος εξηγεί, επίσης, πως με μια οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Λιβύη η Ελλάδα θα εμποδιστεί από την υπογραφή της συμφωνίας ΑΟΖ με την Κύπρο και την Αίγυπτο και, επιπλέον, τα δυτικά σύνορα της τουρκικής ΑΟΖ θα καθοριστούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το πλαίσιο πρόσθεσε ότι η σημερινή συγκυρία στη Λιβύη αποτελεί το καταλληλότερο έδαφος για την υπογραφή της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ των δύο χωρών. Βασική ιδέα, πάνω στην οποία θα στηρίξει με τη νομιμοφάνεια του Διεθνούς Δικαίου τις παράνομες αξιώσεις της Άγκυρας, είναι πως η γεωγραφική θέση της Τουρκίας καθορίζει το δικαίωμά της να σχεδιάζει διαγώνιες γραμμές για να οριοθετεί τις θαλάσσιες ζώνες της και να υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης όχι μόνο με τη Λιβύη αλλά και το Ισραήλ και τον Λίβανο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Υποναύαρχος Yayic, ένθερμος υποστηρικτής του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», πραγματοποιεί εδώ και αρκετούς μήνες σεμινάρια και διαλέξεις υποδυόμενος και τον ακαδημαϊκό, σε διάφορα πανεπιστήμια και εντός της Τουρκίας και εκτός, προκειμένου να περάσει το τουρκικό αφήγημα. Πριν από μερικούς μήνες, μάλιστα, έδωσε διάλεξη στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στην σκλαβωμένη Κερύνεια, όπου εκεί μεταξύ άλλων ανέπτυξε την τουρκική τακτική συνεχούς αμφισβήτησης και ακολούθως διεκδίκησης θαλάσσιων περιοχών στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω αεροναυτικής ισχύος.

Ένταση στις σχέσεις Τουρκίας - Κατάρ;

Πονοκέφαλο προκαλεί στην Άγκυρα το γεγονός ότι το Κατάρ εμπλέκεται στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Αφού το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο TRT της Τουρκίας και η φιλοκυβερνητική Sabah επέκριναν σκληρά το αγγλόφωνο αραβικό δίκτυο Al Jazzera, που ανήκει στο Κατάρ, για «αντιτουρκική» κάλυψη, το ρήγμα επανέρχεται στην επιφάνεια και φαίνεται να διευρύνει το χάσμα συνεννόησης μεταξύ των δύο χωρών. Το Κατάρ, που παραδοσιακά αποτελεί έναν στενό σύμμαχο της Τουρκίας στις περιφερειακές πολιτικές του, έχει εμπλακεί μέσω της Qatar Petroleum στα ενεργειακά δρώμενα της Κυπριακής ΑΟΖ από κοινού με την Exxon Mobil στο θαλασσοτεμάχιο 10, κάτι που αποτελούσε κόκκινη γραμμή για την Άγκυρα. Πριν από ακριβώς μια εβδομάδα, η Qatar Petroleum ανακοίνωσε επίσης την επιτυχή έναρξη λειτουργίας μιας επιχείρησης διύλισης στην Αίγυπτο, η οποία αναμένεται να φθάσει στο πλήρες επίπεδο παραγωγής μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του επόμενου έτους. Αυτή η αυξημένη εμπλοκή της Ντόχα στη Μεσόγειο θεωρείται από πολλούς αναλυτές ως μια κίνηση για την παγίωση της παρουσίας της στην περιοχή, παρά το ότι αυτό θέτει σε κίνδυνο τις αγαστές σχέσεις με την Τουρκία.

Σενάρια για Qatar Petroleum

Ο Δρ Michael Tanchum, ανώτερος σύμβουλος στο αυστριακό Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Ασφάλειας (AIES), δήλωσε πως είναι σημαντικό να μην υπερεκτιμηθούν οι αποκλίσεις μεταξύ Άγκυρας και Ντόχας, αλλά και να αναγνωριστεί ότι η εταιρική σχέση Τουρκίας-Κατάρ είχε τα όριά της. Ωστόσο, σε δηλώσεις του στο Arab News, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η παρουσία του Κατάρ στα ύδατα των νότιων ακτών της Κύπρου «μπορεί τελικά να αποδειχθεί ωφέλιμη για την Τουρκία». Σύμφωνα με τον ίδιο, «το Κατάρ μπορεί να είναι σε θέση να λειτουργήσει ως γέφυρα στην Ανατολική Μεσόγειο και να βοηθήσει την Τουρκία να διαδραματίσει ρόλο στην εμπορία των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, παρέχοντας έναν μηχανισμό που θα επιτρέψει στην Τουρκία να μειώσει τη ναυτική της παρουσία νότια της Κύπρου».

Από την πλευρά της η Gallia Lindenstrauss, ανώτερη ερευνήτρια του Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ, εκτιμά ότι η σημερινή διάσταση μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ είναι αξιοσημείωτη και παρόλο που η Τουρκία πραγματοποίησε πρόσφατες επισκέψεις στο Κατάρ, αυτό από μόνο του δεν μπορεί να αλλάξει την εξωτερική πολιτική της χώρας. «Η Τουρκία δεν μπορεί να αλλάξει τα βασικά χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής του Κατάρ, το οποίο είναι πολύ δραστήριο και έχει στενές επαφές κατά περιόδους με αντιτιθέμενες πλευρές σε διάφορες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή. Το Κατάρ χρησιμοποιεί, επίσης, τους τεράστιους πόρους του ως ασφαλιστική δικλίδα για να βεβαιωθεί ότι σε κάθε δεδομένο σημείο υπάρχουν αρκετοί παίκτες που ενδιαφέρονται για την επιβίωσή του ως ανεξάρτητης οντότητας», δήλωσε στην Arab News.

ΕΝΘΕΤΟ

Θέλουν να χαλάσουν τα προξενιά της Αφροδίτης

Φιλοξενούμενος στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του «Σίγμα» αυτήν την εβδομάδα, ο Υπουργός Ενέργειας κ. Γιώργος Λακκοτρύπης μίλησε για την κομβικής σημασίας συμφωνία ανάπτυξης του κοιτάσματος «Αφροδίτη» με την κοινοπραξία Νoble, Delek και Shell. Ερωτηθείς για το θέμα που προέκυψε με το κοίτασμα «Αφροδίτη», που εκτείνεται κατά ένα ελάχιστο ποσοστό στην ΑΟΖ του Ισραήλ, ο κ. Λακκοτρύπης υποστήριξε ότι το ζήτημα αυτό δεν επηρεάζει την εκμετάλλευση του κοιτάσματος. «Υπάρχει μια θεσμοθετημένη διαδικασία για το Ιshai (γειτονικό κοίτασμα), η οποία θα συνεχιστεί με την ελπίδα ότι θα υπάρξει θετική κατάληξη» είπε, ενώ κληθείς να διευκρινίσει πότε θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, είπε πως αυτήν τη στιγμή το Ισραήλ είναι σε προεκλογική περίοδο, πράγμα που επηρεάζει την όλη υπόθεση. Στο Ισραήλ, ωστόσο, από την άλλη, εκπρόσωπος των εταιρειών του Yishai έστειλε μια οργισμένη επιστολή στο Υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ, διαμαρτυρόμενος έντονα για τη συμφωνία της Αφροδίτης, υποστηρίζοντας πως μια τέτοια εξέλιξη αγνοεί τα συμφέροντα του Ισραήλ και των εταίρων του Yishai.

«Είναι ενοχλητικό να βλέπουμε πως η ισραηλινή κυβέρνηση επιτρέπει στην Delek και τη Noble να την ταπεινώνουν, αφού πρώτα τις ενθάρρυνε και τους επέτρεψε να αναλάβουν τον έλεγχο των τοπικών και περιφερειακών αγορών φυσικού αερίου», έγραψε ο Ohad Schwartz, διευθυντής της Nammax Oil & Gas, που ελέγχεται από τον Beny Steinmetz, προς τον Γενικό Διευθυντή του ισραηλινού Υπουργείου Ενέργειας και Υδατικών Πόρων Ehud Adiri. Σύμφωνα με την ισραηλινή Globes, o Schwartz αντιπροσωπεύει τις ισραηλινές εταιρείες που είναι εταίροι στο κοίτασμα Yishai και διεκδικεί δικαιώματα από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στην Κυπριακή ΑΟΖ, το οποίο επεκτείνεται κατά ένα μικρό ποσοστό στα ύδατα του Ισραήλ. «Δεν χαιρόμαστε στο να επικρίνουμε την ισραηλινή κυβέρνηση», έγραψε ο Schwartz, προσθέτοντας: «Αυτό δεν είναι καθόλου ο σκοπός αυτού του μηνύματος. Αυτό το μήνυμα είναι μια άλλη προσπάθεια να ξεκαθαρίσουμε την ασάφεια και να σπάσουμε το παρατεταμένο αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με την Κύπρο, που λειτουργεί εναντίον όλων των συμφερόντων μας».

«Μια εξέταση της λεπτομερούς ανακοίνωσης (της συμφωνίας) δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στα δικαιώματα του Ισραήλ και την προοπτική του κοιτάσματος Υishai, αν και η Delek δηλώνει ρητά στις ετήσιες οικονομικές της καταστάσεις ότι μέρος της δεξαμενής της ‘Αφροδίτης’ βρίσκεται στην ισραηλινή προοπτική Yishai», έγραψε ο Schwartz .

Επιπλέον κατηγορεί την κυπριακή Κυβέρνηση και τους εταίρους της «Αφροδίτης» ότι κάνουν ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της δεξαμενής, «ενώ αγνοεί ανοιχτά και περιφρονητικά τα δικαιώματα του Ισραήλ και την προοπτική του Yishai». «Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Κύπρου σχετικά με τα μερίδια του Ισραήλ της δεξαμενής έχουν συνεχιστεί για χρόνια, αλλά στην πράξη η Κύπρος και οι εταίροι τής ‘Αφροδίτης’ προχωρούν μονομερώς ανάπτυξη του ταμιευτήρα, χωρίς συντονισμό με το Ισραήλ».

«Η τελευταία εξέλιξη στην Κύπρο αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι έχει έρθει η στιγμή να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι η Κύπρος και οι εταίροι της ‘Αφροδίτης’ δεν περιμένουν το Ισραήλ. Πιέζουν προς την εμπορευματοποίηση της δεξαμενής, η οποία στο απαισιόδοξο σενάριο θα σημαίνει πλήρη αφαίρεση του δικαιώματος του Ισραήλ και στο αισιόδοξο σενάριο θα προσφέρει στο Ισραήλ λίγα ταπεινωτικά ψίχουλα. Καθένα από αυτά τα σενάρια συνεπάγεται απώλεια δισεκατομμυρίων σέκελ (ισραηλινό νόμισμα), που θα εισρεύσουν στο κυπριακό ταμείο και στους εταίρους της ‘Αφροδίτης’, την Delek και τη Noble, αντί στο θησαυροφυλάκιο του Ισραήλ.

»Το Υπουργείο Εθνικών Πόρων, Ενέργειας και Υδάτινων Πόρων έχει ρητά και δικαιολογημένα δηλώσει πολλές φορές, τόσο σ’ εμάς όσο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ότι το Ισραήλ δεν θα εγκαταλείψει τα δικαιώματά του στο κοίτασμα· από την άλλη, η πολιτική που ακολουθείται στις διαπραγματεύσεις με την Κύπρο είναι ασυμβίβαστες με τις δηλώσεις του Υπουργείου. Όσο συνεχίζεται η συνδιαλλακτική πολιτική με την κυπριακή κυβέρνηση, τελικά θα επέλθει η πλήρης απώλεια των δικαιωμάτων της κυβέρνησης από την ισραηλινή κυβέρνηση στη δεξαμενή, που ανέρχεται σε δισεκατομμύρια σέκελ για το δημόσιο ταμείο. Η Υπουργός Εθνικής Υποδομής, Ενέργειας και Υδατικών Πόρων θα πρέπει να επανεξετάσει τη στρατηγική της στις διαπραγματεύσεις με την Κύπρο, διότι έξι χρόνια αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις απέδειξαν την αποτυχία αυτής της στρατηγικής και δεν αφήνουν στην Κύπρο, την Delek και τη Noble καμία άλλη επιλογή, παρά να αναγνωρίσουν τα δικαιώματά μας, τόσο νωρίτερα το καλύτερο και όχι αργότερα από την έναρξη της ανάπτυξης του κοιτάσματος».