Ανθρώπινες Ιστορίες

Η βία έχει πρόσωπο και στρέφεται κατά των γυναικών

Είτε είσαι άντρας είτε είσαι γυναίκα, μπορείς να πεις όχι στη βία και να αντισταθείς

Όλα ξεκίνησαν από… έρωτα! Αυτόν τον φτερωτό θεό που σε κτυπά με το βέλος του και ξεχνάς ποιος είσαι, πού βρίσκεσαι και σταματάς πια να πατάς στη γη. Πετάς στα ουράνια μαζί με τον άγγελό σου. Ένας άγγελος που έμελλε να γίνει δαίμονας, ο οποίος προσγειώθηκε απότομα στη γη. Η Μαρίνα μοιράζεται μαζί μας μια ιστορία αγάπης (;), που σύντομα μετατράπηκε στον χειρότερό της εφιάλτη από τον οποίο δυσκολεύτηκε να ξεφύγει. Είναι ακόμη ένα θύμα βίας από τον σύντροφό της. Μια κοπέλα σαν όλες τις άλλες, που σαν ερωτεύτηκε δεν μπορούσε να δει καθαρά τα σημάδια που φανέρωναν τον πραγματικό χαρακτήρα του έρωτά της. «Στην αρχή ήταν μόνο φωνές.. Οι φωνές ηχούσαν βρισιές και υποτιμητικά λόγια, που δεν περίμενα να ακούσω. Λίγο μετά η συγγνώμη, οι αγκαλιές, τα δώρα. Την ηρεμία διαδεχόταν ο επόμενος καβγάς. Καβγάς που συνήθως ξεκινούσε από αυτόν για ασήμαντα πράγματα. Για παράδειγμα, την αλλαγή τοποθεσίας κάποιων προσωπικών του αντικειμένων. Ξανά οι φωνές και οι βρισιές. Φωνές που έφταναν σε γειτονικά αφτιά… Φωνές που έπρεπε μετά να δικαιολογήσω. Τις φωνές ακολούθησαν τα χαστούκια. Επειδή χάλασα μια μπλούζα στο πλυντήριο… Οι συγγνώμες επέστρεψαν και οι γλάστρες ομόρφυναν τις γωνιές του σπιτιού. Στον επόμενο μήνα, οι καβγάδες ήταν πιο έντονοι. Υπήρχαν κλοτσιές. Με πέτυχε από πίσω χωρίς να το περιμένω. Ήμουν στο πάτωμα… βρέθηκα κουλουριασμένη… νομίζω ακόμη υπάρχουν κάποιες κηλίδες στη μοκέτα.. Στην πόρτα γείτονες, που άκουσαν φωνές. Ο Θεός τούς έστειλε ή ο διάβολος; Δεν ήξερα τι να σκεφτώ. Τι θα μου έκανε μετά; Έπρεπε να ξεφύγω; Ή αυτή ήταν η μοίρα μου; Τον αγαπούσα… ή τον φοβόμουν; Τόσο μπερδεμένα, τόσα μαζί, τόσα πάλευαν μέσα μου… Βρέθηκα νοσοκομείο, έπρεπε να δώσω κατάθεση… μα τι να πω; Απλώς είχε νεύρα. Επέστρεψα σπίτι. Ήταν εκεί. Με όλα τα καλούδια ξανά, με τις αγκαλιές ανοιχτές με την παράκληση να τον συγχωρήσω σε πρώτο πλάνο. Έπεσα ξανά στην αγκαλιά του και ένιωθα ήδη να με τυλίγει στον ιστό του δικού του παιχνιδιού. Δεν ξέρω πώς, όμως η λογική άρχισε ξανά να λειτουργεί. Διάβασα ιστορίες γυναικών, έμαθα για τη βία, προσπάθησα να καταλάβω ότι είμαι θύμα – δεν ήταν εύκολο… Το να τον δικαιολογώ ήταν πιο κοντά μου. Κατάφερα να μιλήσω, πρώτα σε συγγενείς. Πώς τα ‘φερε η μοίρα, ήρθαν πληροφορίες για το παρελθόν του που δεν γνώριζα. Τον ίδιο χαρακτήρα έδειξε στις προηγούμενές του σχέσεις. Κάποια τον κατήγγειλε χωρίς αποτέλεσμα. Κάποια άλλη απλώς εξαφανίστηκε. Τι θα γίνω κοντά του; Ώς πόσο θα ζήσω; Η βοήθεια ήρθε όταν κατάφερα να ανοίξω την καρδιά μου. Είδα ότι δεν είμαι μόνη μου. Είδα ότι ναι, έχω στήριξη. Είδα ότι δεν πρέπει να φοβάμαι πια. Και, το κυριότερο, είδα ότι δεν έφταιγα σε τίποτα. Κατάφερα και ξέφυγα. Εσύ πότε θα ξεφύγεις;».

Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Βίας των Γυναικών

Στις 25 Νοεμβρίου 1960 οι τρεις αδερφές Μιραμπάλ συνελήφθησαν από τους άντρες του δικτάτορα Ραφαέλ Τρουχίγιο και οδηγήθηκαν σε ένα χωράφι, όπου βασανίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και στραγγαλίστηκαν μέχρι θανάτου. Αυτό, γιατί αντιστάθηκαν στο δικτατορικό καθεστώς. Το 1999, ο ΟΗΕ κήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως την Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στη Βία κατά των Γυναικών, στη μνήμη των αδερφών Μιραμπάλ. Για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας και εκμετάλλευσης των γυναικών, το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ηγεσίας Γυναικών, το 1991, αποφάσισε τη 16ημερη δράση, επιλέγοντας το διάστημα των ημερομηνιών 25 Νοεμβρίου και 10 Δεκεμβρίου -ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων- ώστε να συνδεθεί συμβολικά η βία κατά των γυναικών με τα ανθρώπινα δικαιώματα και να τονιστεί ότι η βία είναι μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην Κύπρο, ο Σύνδεσμος για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια διοργάνωσε 16ήμερες δράσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ομιλίες, βιωματικά εργαστήρια, καμπάνιες ενημέρωσης, δενδροφυτεύσεις εις μνήμην θυμάτων βίας, σε διάφορους χώρους και με διαφορετικούς αποδέκτες, ώστε να πετύχουν τη διαφώτιση σε θέματα βίας και να ενισχύσουν την υποστηρικτική τους ομάδα με περισσότερους άνδρες.

15.000 θύματα βίας για το 2019;

Η γραμμή βοήθειας 1440 για το τρέχον έτος και συγκεκριμένα από την 1η Ιανουαρίου του 2019 μέχρι και τις 20 Νοεμβρίου 2019 δέχθηκε 14.586 κλήσεις. Σύμφωνα με την Επιστημονική Διευθύντρια προγραμμάτων για την Ενδοοικογενειακή Βία του ΣΠΑΒΟ, Δρα Άντρη Ανδρονίκου, ο ΣΠΑΒΟ για το α’ εξάμηνο του 2019 διαχειρίστηκε 758 υποθέσεις βίας στην οικογένεια, ενώ παρείχε 446 ραντεβού συμβουλευτικής, από τα οποία τα 336 ήταν σε θύματα και περίπου 53 σε δράστες. «Από τα στατιστικά διαφαίνεται ότι 84% το θύμα ήταν γυναίκα και 7,5% το θύμα ήταν άνδρας. Όπως διαπιστώνεται, 73% των θυμάτων συμβιώνουν με τον δράστη, ενώ το 63% των θυμάτων βιώνουν ψυχολογική και σωματική βία. Ωστόσο, κρίνεται σημαντικό το γεγονός ότι 1 στα 10 θύματα ανέφερε ότι προσπάθησε να θέσει τέρμα στη ζωή του. Συνολικά για το 2018 ο ΣΠΑΒΟ διαχειρίστηκε 1.768 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό αντιστοιχεί συγκριτικά με 5 περιπτώσεις βίας στην οικογένεια την ημέρα. Αντίστοιχα, ο αριθμός των ποινικών διώξεων παραμένει χαμηλός σε σχέση με την έκταση του φαινομένου, ενώ καταγράφονται υψηλά επίπεδα παραίτησης από τη συνέχιση των ποινικών διώξεων. Ο αριθμός των υποθέσεων αυξάνεται αλλά με μια σταθερή ροή, παρόλο που κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει τον πραγματικό αριθμό του προβλήματος που υπάρχει στην κυπριακή κοινωνία, εφόσον πρόκειται για ένα μυστικό αριθμό λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά περιστατικά δεν αναφέρονται και δεν φθάνουν ποτέ στις αρμόδιες υπηρεσίες. Οι γυναίκες τις περισσότερες φορές φοβούνται να μιλήσουν για τη βία που δέχονται. Αυτό φαίνεται να συνδέεται με πολλούς και αλληλένδετους παράγοντες, όπως είναι ο φόβος για εκδίκηση από τον δράστη, φόβος ότι δεν θα γίνουν πιστευτές, φόβος για πρόκληση ζημιάς σε άτομα που αγαπούν ή και στις ίδιες από τον δράστη λόγω των απειλών που δέχονται, φόβος για λήψη της κηδεμονίας των παιδιών από τον δράστη εφόσον ο δράστης απειλεί και χειραγωγεί. Ακόμη μπορεί να υπάρχει οικονομική εξάρτηση από τον δράστη, τα κοινωνικά στερεότυπα, για παράδειγμα αντιλήψεις ότι τα παιδιά χρειάζονται τον πατέρα τους, τι θα πει ο περίγυρος, κ.λπ και η έλλειψη χώρου διαμονής. Παράλληλα, η δυναμική της κακοποιητικής σχέσης και η χειραγώγηση που δέχονται από τον δράστη μέσα από τη στρατηγική που αναπτύσσει ο ίδιος για να έχει τον έλεγχο και την υποταγή των γυναικών, οι γυναίκες ελπίζουν και πιστεύουν τις υποσχέσεις του για αλλαγή της συμπεριφοράς τους, κάποιες από αυτές κινητοποιούνται από τον κοινωνικό περίγυρο για να κάνουν υπομονή, να μη μιλήσουν, ενώ κάποιες δικαιολογούν τη βία αποδίδοντάς την σε εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. κούραση, βιώματα του δράστη, χρήση ουσιών, ανεργία κ.λπ) ή ακόμη λαμβάνουν και οι ίδιες την ευθύνη εφόσον αυτό υποβάλλεται μέσα από τη συμπεριφορά του δράστη. Αξιοσημείωτο είναι φυσικά και το γεγονός των προηγούμενων αποτυχημένων προσπαθειών για διαφυγή, που έχουν ως αποτέλεσμα την απογοήτευση, την εσωστρέφεια και την παραίτηση από την προσπάθεια αυτή. Σε αυτό συμπεριλαμβάνεται και η αναποτελεσματικότητα της παροχής κατάλληλου υποστηρικτικού δικτύου ή και της αναποτελεσματικότητας της διαχείρισης από αρμόδιο λειτουργό. Δυστυχώς, μεγάλος αριθμός των περιπτώσεων επιστρέφουν λόγω έλλειψης υποδομών στέγασης, οικονομικής στήριξης και έλλειψης επαγγελματικής αποκατάστασης».

Τι γίνεται με το Σπίτι της Γυναίκας

Τον περασμένο Ιανουάριο αποφασίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο η λειτουργία του Σπιτιού της Γυναίκας, ενώ τον Ιούνιο ανατέθηκε στον ΣΠΑΒΟ, έπειτα από διαγωνισμό, η λειτουργία του Σπιτιού της Γυναίκας. Το έργο θα ξεκινήσει πιλοτικά στη Λευκωσία και θα επεκταθεί και σε άλλες επαρχίες. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, το οποίο, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, «θα εξυπηρετεί διεπιστημονικά και διεπαγγελματικά γυναίκες θύματα βίας που δεν έχουν ένα σταθερό σημείο για να απευθυνθούν για βοήθεια (…)» και για το οποίο το Υπουργείο τονίζει ότι «συμβάλλοντας στην αμεσότερη και καταλληλότερη βοήθεια στη γυναίκα που έχει υποστεί βία, παραμένει ψηλά στις προτεραιότητες η λειτουργία του Σπιτιού μέχρι το τέλος του 2019». Ωστόσο, η Α’ Λειτουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών, κ. Μαρία Κυρατζή, μιλώντας στη «Σ» για το αν είναι έτοιμο για λειτουργία, ανέφερε ότι «βρίσκεται στην τελική φάση οριστικοποίησης του πλαισίου λειτουργίας του και γίνονται ενέργειες για τις υπόλοιπες εκκρεμότητες, όπως για τον χώρο κ.λπ», ξεκαθαρίζοντας ότι δεν υπάρχει καθορισμένος χρόνος στον οποίο πρέπει να δοθεί για λειτουργία.