Κυπριακό, επιστημονική τεκμηρίωση της βιωσιμότητας της λύσης
Η επιστημονική τεκμηρίωση της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της τριμερούς συνάντησης που θα πραγματοποιηθεί στο Βερολίνο. Τα πάντα στο εύθραυστο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό περιβάλλον της περιοχής μας μπορούν να αναλυθούν και αξιολογηθούν με μαθηματική ακρίβεια, στη βάση της θεωρίας του «Μαύρου Κύκνου» και του μοντέλου «Antifragility», που ανέπτυξε ο Καθηγητής Nassim Taleb, ο κορυφαίος παγκοσμίως ειδικός στο Risk Management.
Ο Μαύρος Κύκνος συνιστά ένα απροσδόκητο γεγονός με τεράστιο αντίκτυπο, είτε αρνητικό είτε θετικό, που μπορεί να αλλάξει δραματικά τα δεδομένα. Υπάρχουν θετικοί Μαύροι Κύκνοι (ευκαιρίες) και αρνητικοί Μαύροι Κύκνοι (με καταστροφικές συνέπειες). Μια από τις ιδιότητες του Μαύρου Κύκνου είναι η ασυμμετρία στις συνέπειες - θετικές ή αρνητικές. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Μαύρου Κύκνου είναι ο τεράστιος αντίκτυπος και οι πολύ σοβαρές συνέπειες που επιφέρει.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Μαύρου Κύκνου, απ’ τη μια υπερεκτιμούμε αυτά που γνωρίζουμε. Απ’ την άλλη, υποεκτιμούμε τα ρίσκα και την αβεβαιότητα. Η λήψη αποφάσεων πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα, τις ασυμμετρίες, τη ρευστότητα, τη μεταβλητότητα, τον παράγοντα χρόνο, την πιθανότητα λανθασμένων προβλέψεων και τον αντίκτυπο, τη σοβαρότητα των συνεπειών. Μπορούμε να έχουμε μια γενική ιδέα για το ενδεχόμενο εμφάνισης ενός Μαύρου Κύκνου, να κατανοήσουμε τη «δυναμική» του φαινομένου και τις πιθανές συνέπειες και να είμαστε προετοιμασμένοι. Μπορούμε να μετατρέψουμε τον Μαύρο Κύκνο της Τουρκίας σε Γκρίζο Κύκνο.
Οι σχεδιασμοί και οι στοχευμένες πολιτικές της Τουρκίας για τη διεκδίκηση ενός χώρου γεωστρατηγικών συμφερόντων προαναγγέλλονται με τις πολιτικές εξάρσεις / δηλώσεις του Ερντογάν και υλοποιούνται με τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο. Η αναξιοπιστία, ο αναθεωρητισμός, η επιθετικότητα και ο επεκτατισμός της Τουρκίας θα αποτελούν τη δαμόκλειο σπάθη πάνω από τη λύση του Κυπριακού.
H λύση του Κυπριακού -μοντέλο, μορφή, πρόνοιες- για να καταστεί όχι μόνο ανθεκτική αλλά antifragile (να γίνεται καλύτερη με τον χρόνο) πρέπει να είναι τέτοια, που να αξιοποιεί τις θετικές ασυμμετρίες (να μεγιστοποιεί τα οφέλη από τις ευκαιρίες που μπορεί να προκύψουν) και να αποφεύγει τις αρνητικές ασυμμετρίες (να ελαχιστοποιεί τα ρίσκα από πιθανούς κινδύνους). Το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσουμε και να αφαιρέσουμε τυχόν ευθραυστότητες στο περίγραμμα λύσης, διασφαλίζοντας ότι η πιθανότητα κατάρρευσης της λύσης -ο κίνδυνος, το ρίσκο της καταστροφής- είναι μηδενική.
Ζούμε σε έναν μη γραμμικό κόσμο – οι Μαύροι Κύκνοι βρίσκονται παντού. Χρειάζονται δυναμικά εργαλεία και πολυπαραμετρικές προσεγγίσεις, που να δαμάζουν αυτό που ο Taleb έχει ορίσει ως Antifragility.
Η Στρατηγική Antifragility:
- Προσμετρά τη μεταβλητότητα, την αστάθεια, την αβεβαιότητα, τις αλληλεξαρτήσεις, την πιθανότητα λανθασμένων προβλέψεων, τους ασύμμετρους κινδύνους και τα εκρηκτικά ρίσκα που χαρακτηρίζουν πολύπλοκα γεωπολιτικά ζητήματα.
- Παρέχει τη δυνατότητα επιστημονικής τεκμηρίωσης και ενίσχυσης της συνολικής βιωσιμότητας των εναλλακτικών σεναρίων και των πιθανών λύσεων σε εξαιρετικά απρόβλεπτα ή/και εύθραυστα συστήματα.
- Θέτει τους κανόνες για μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό. Βοηθά τους οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure), ώστε να είναι: α) Λιγότερο εκτεθειμένοι σε αρνητικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να ελαχιστοποιούν το ρίσκο και τη ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες) και β) περισσότερο ανοικτοί σε θετικά συμβάντα, που μπορεί να προκύψουν (να μεγιστοποιούν το όφελος από θετικές ασυμμετρίες).
Η αξιοποίηση του μοντέλου «Antifragility» θα επέτρεπε στην πλευρά μας αφενός να διεκδικήσει μια επιστημονικά τεκμηριωμένη βιώσιμη λύση και αφετέρου να ανακτήσει την ηθική υπεροχή. Επειδή οι πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας θα αποκαλυφθούν σε περίπτωση επιμονής της σε μια εύθραυστη λύση. Οι πιέσεις θα στραφούν στην τουρκική πλευρά, η οποία θα έχει και την ευθύνη στην περίπτωση ενός νέου αδιεξόδου.
Η βιωσιμότητα της τελικής συμφωνίας είναι συνάρτηση όλων των κρίσιμων παραγόντων: της μεταβατικότητας της λύσης, της οικονομικής πτυχής, της λειτουργικότητας της λύσης, του θέματος της ασφάλειας, των ασυμμετριών, του μεγέθους και της ισχύος της Τουρκίας, του χαοτικού περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, των μελλοντικών σχεδιασμών της Τουρκίας κ.ά.
Το Κεφάλαιο της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της λύσης του Κυπριακού. Ακόμη και η παραμικρή ευθραυστότητα σε έναν από τους βασικούς πυλώνες -Εσωτερική Ασφάλεια, Εξωτερική Ασφάλεια, Ασφάλεια Εφαρμογής της Λύσης, Συνταγματική Ασφάλεια- μπορεί, σε βάθος χρόνου, να προκαλέσει την κατάρρευση του όλου οικοδομήματος.
Η εύρεση νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και η ενίσχυση της οικονομικής, διπλωματικής και στρατιωτικής αποτροπής μέσω νέων στρατηγικών συμμαχιών και συνεργασιών, θα θωρακίσουν την ΑΟΖ της Κύπρου και θα ενδυναμώσουν την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι του ετεροβαρούς συσχετισμού δυνάμεων με την Άγκυρα. Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να μεταφράσουν το ειδικό γεωπολιτικό τους βάρος σε ανάλογα πολιτικοδιπλωματικά-οικονομικά οφέλη. Πρέπει να συνδεθεί η παραγωγή καινοτομιών της Ελλάδας και της Κύπρου με τη διπλωματική ατζέντα των χωρών.
Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας, το οποίο αποτελεί το πρώτο εργαλείο -σε παγκόσμιο επίπεδο- το οποίο εφαρμόζει τη Στρατηγική Antifragility στη διαδικασία της καινοτομίας. Η Κύπρος μπορεί να υπερφαλαγγίσει την Τουρκία με δόρυ την καινοτομικότητα και την εφαρμογή της Στρατηγικής Antifragility σε όλους τους τομείς: οικονομική διπλωματία, έξυπνη άμυνα, ενεργειακό πρόγραμμα, nation branding, γρήγορη βιώσιμη ανάπτυξη, δημιουργική διακυβέρνηση, μεταρρύθμιση, επιχειρηματικότητα, έξυπνες πόλεις, υγεία, εκπαίδευση κ.ά.
*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
