Φορολογικές αλλαγές

Νομοσχέδια και προτάσεις νόμου κατατίθενται στη Βουλή με σκοπό την τροποποίηση του τρόπου υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος και την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης από τους φορολογούμενους.

Οι εισπράξεις από τους φόρους αποτελούν την κύρια πηγή εισοδήματος για το κράτος, το οποίο καταγράφει πλεόνασμα 945 εκ. ευρώ τους πρώτους εννέα μήνες του 2019, που αποτελεί το 4,3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας. Τα έσοδα από τη φορολογία στο εισόδημα και τον πλούτο αυξήθηκαν σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά €141 εκ., ενώ όσον αφορά τις κεφαλαιουχικές μεταβιβάσεις ανήλθαν στα €156,1 εκ. παρουσιάζοντας αύξηση 79,4%. Τα καθαρά έσοδα του ΦΠΑ, μετά την αφαίρεση των επιστροφών, ανήλθαν στo €1,6 δις παρουσιάζοντας αύξηση κοντά στο 5% (τα έσοδα αυτά συνδέονται άμεσα με τις πωλήσεις νέων ακινήτων).

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Eurostat, την οποία εξέδωσε τη βδομάδα που πέρασε, οι εισπράξεις φορολογιών το 2018 καταμερίζονται σε 16% από τους φόρους επί της παραγωγής και των εισαγωγών, 9% από τους φόρους εισοδήματος και πλούτου και 8,7% από τις καθαρές κοινωνικές εισφορές.

Οι προτεινόμενες αλλαγές

Αλλαγές προτείνονται από την Κυβέρνηση σε σχέση με τη φορολογική συμμόρφωση, μέσα από νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή και το οποίο θα συζητηθεί στην Επιτροπή Οικονομικών πριν πάρει την τελική του μορφή προς ψήφιση. Στόχος είναι η ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης των πολιτών και η δημιουργία συνθηκών που θα διασφαλίζουν τη δίκαιη και πλήρη φορολόγηση των εισοδημάτων.

Η φορολογική συμπεριφορά των κατοίκων μιας χώρας ή μιας κοινότητας αποτελεί μέρος της κουλτούρας της, αλλά και της ποιότητας των κρατικών υπηρεσιών που παρέχονται προς τους πολίτες. Καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες και υποδομές δίνουν το συναίσθημα στους πολίτες ότι τα ποσά που καταβάλλουν αξιοποιούνται σωστά. Θέμα κουλτούρας είναι και οι συμβαλλόμενοι να εκδίδουν αποδείξεις για τις συναλλαγές τους.

Ένα σημαντικό εργαλείο που διαθέτει το Τμήμα Φορολογίας σε ό,τι αφορά την πάταξη των φαινομένων φοροδιαφυγής είναι η εξέταση της κατάστασης κεφαλαίου για κάθε φορολογούμενο. Λόγω του φόρτου εργασίας είναι πολύ δύσκολο να ζητείται κατάσταση κεφαλαίου από τον κάθε φορολογούμενο, η οποία κατατίθεται ξεχωριστά από τη φορολογική δήλωση και ο τρόπος αξιολόγησής της παραμένει αναλλοίωτος με το πέρασμα των χρόνων.

Σύμφωνα με τις αλλαγές που προωθούνται, όλοι ανεξαιρέτως που έχουν εισοδήματα στην Κύπρο θα πρέπει να καταθέτουν τις φορολογικές τους δηλώσεις ηλεκτρονικά όχι αργότερα από την 31η Ιουλίου του έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος, ενώ οι φορολογούμενοι θα πρέπει να διατηρούν τα στοιχεία και έγγραφα βάσει των οποίων ετοιμάστηκε η δήλωση για διάστημα 6 ετών (κάτι που ίσχυε για τις επιχειρήσεις, με την περίοδο να επεκτείνεται στα 12 έτη στην περίπτωση που υπάρχει υποψία απάτης).

Στην περίπτωση προσώπου που έχει υποχρέωση, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου (ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον €70.000), να τηρεί λογιστικά βιβλία και αρχεία και να ετοιμάζει λογαριασμούς που ελέγχονται από ανεξάρτητο ελεγκτή, η φορολογική δήλωση μπορεί να υποβάλλεται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος, αντί στις 30 Ιουνίου που ισχύει τώρα.

Στη συγκεκριμένη δήλωση θα μπορούσε, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες, να συμπληρώνεται και η κατάσταση περιουσίας. Η αλλαγή στην κατάσταση περιουσίας, όταν αφαιρεθούν τα λογικά έξοδα διαβίωσης, θα πρέπει να συνάδει με το εισόδημα που ο φορολογούμενος δήλωσε για το έτος. Σε περίπτωση αποκλίσεων, θα πρέπει να δίνονται επαρκή στοιχεία τα οποία θα εξετάζονται από το Τμήμα Φορολογίας.

Την ίδια στιγμή, καθίσταται υποχρεωτική η ύπαρξη τερματικών για πληρωμές με πιστωτική κάρτα, ώστε να διασφαλίζεται στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η καταγραφή των συναλλαγών από επιχειρήσεις.

Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τα μέγιστα στη φορολογική συμμόρφωση και η αυτοματοποίηση κάποιων ελέγχων, σε αρχικό στάδιο, θα βοηθήσει στη μερική αποσυμφόρηση του φόρτου εργασιών στο Τμήμα Φορολογίας. Σε ό,τι αφορά τις αποδείξεις, όπως επισημάνθηκε και στην αρχή, είναι θέμα κουλτούρας, όμως θα μπορούσαν να δοθούν κάποια κίνητρα (που να μη δημιουργούν ασύμμετρο διοικητικό κόστος) για να ζητούνται νόμιμες αποδείξεις, με βάση τον νόμο.

«Πράσινοι φόροι»

Η φορολογία αποτελεί ένα εργαλείο δημοσιονομικής πολιτικής που επιτρέπει στην εκάστοτε Κυβέρνηση να διαμορφώνει την κοινωνική της πολιτική, τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και την προώθηση πολιτικών που αφορούν στοχευμένες ενέργειες, όπως για παράδειγμα η προστασία του περιβάλλοντος («πράσινοι φόροι»).

Σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Οικονομικών, μέσα στο 2021 αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή η «Πράσινη Φορολογική Μεταρρύθμιση», με τη χώρα να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες τάσεις της οικονομίας. Με τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση ουσιαστικά θα αυξάνεται η φορολογία ενεργοβόρων και επιβαρυντικών για το περιβάλλον προϊόντων, ενώ θα ελαφρύνεται φορολογικά η απασχόληση, οι συνεισφορές δηλαδή που πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες.

Την ίδια στιγμή κατατέθηκε στη Βουλή πρόταση νόμου που να απαλλάσσει το κέρδος από διαγραφή μέρους δανείου μέσα από αναδιάρθρωση από την έκτακτη εισφορά για την άμυνα μέσα από τη λογιζόμενη διανομή κέρδους. Υπενθυμίζεται ότι στις περιπτώσεις που ο μέτοχος εταιρείας είναι Κύπριος φορολογούμενος, 70% των λογιστικών κερδών της εταιρείας θεωρούνται διανεμητέα και καταβάλλεται 17% έκτακτη εισφορά. Διαγραφή δανείου θεωρείται κέρδος και άρα εμπίπτει στη συγκεκριμένη φορολογία. Υπενθυμίζεται ότι με προτάσεις νόμου, πωλήσεις ακινήτων όπου το αντίτιμο χρησιμοποιείται για εξόφληση δανείου, απαλλάσσονται από φόρο εισοδήματος / κεφαλαιουχικών κερδών (εξαρτάται αν ο πωλητής ασκεί επιχείρηση) και μεταβιβαστικών.

Σημειώνεται ότι η εν λόγω τροποποίηση θα πρέπει να λάβει υπόψη αν η διαγραφή αφορά κεφάλαιο ή τόκους. Και αυτό γιατί, αν αφορά τόκους τους οποίους η εταιρεία αφαίρεσε τα προηγούμενα χρόνια ως έξοδο από τα λογιστικά της κέρδη (μειώνοντας το ποσό της λογιζόμενης διανομής) θα πρέπει να μην απαλλάσσεται στη διαγραφή, εφόσον το όφελος θα είναι διπλό.

Την ίδια στιγμή αύξηση του ποσού φορολογικής έκπτωσης για επένδυση κεφαλαίων σε εταιρείες προνοεί άλλο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή. Σύμφωνα με αυτό η «Νοητή έκπτωση Τόκου» (νοητή διότι είναι επένδυση σε κεφάλαιο και όχι δάνειο) είναι ίση με το ποσό του νέου κεφαλαίου πολλαπλασιασμένο με το «επιτόκιο αναφοράς». Το «επιτόκιο αναφοράς» υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη το επιτόκιο απόδοσης του δεκαετούς κρατικού ομολόγου στις 31 Δεκεμβρίου του έτους που προηγείται του φορολογικού έτους, στο οποίο επενδύονται τα νέα κεφάλαια (αυξημένο κατά 5% παρά 3% που προνοεί η υπάρχουσα νομοθεσία), αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από το 10ετές κρατικό επιτόκιο ομολόγου της Κύπρου. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη φορολογική αφαίρεση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 80% του φορολογητέου εισοδήματος της δραστηριότητας που χρηματοδοτήθηκε από τα νέα κεφάλαια.