Εκλογές που καθορίζουν το μέλλον της Βρετανίας

Οι πρόωρες εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Βρετανίας για τις επόμενες δεκαετίες. Οι δημοσκοπήσεις μετά τη δημοσιοποίηση των προεκλογικών μανιφέστων των κομμάτων εξακολουθούν να αναδεικνύουν πρώτο κόμμα τους Συντηρητικούς του Μπόρις Τζόνσον, μπροστά από τους Εργατικούς και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Πέρα όμως από το έντονο κλίμα πόλωσης γύρω από το Brexit, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι οι εκλογές αυτές θα είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να αρθεί το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η χώρα τα τελευταία χρόνια, αφού η παρούσα σύνθεση της Βουλής έδειξε ότι δεν μπορεί, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, να βρει μια κοινή συνισταμένη όσον αφορά τις αποφάσεις για την έξοδο της χώρας από την ΕΕ. Επίσης, για πρώτη φορά μετά το 2017 τα κόμματα είναι αναγκασμένα να ανοίξουν τα χαρτιά τους και να απαντήσουν χωρίς περιστροφές με ποιον τρόπο σχεδιάζουν να χειριστούν όχι μόνο το Brexit, αλλά και μια σειρά άλλων θεμάτων, όπως η οικονομία, η ασφάλεια και η υγεία.

Συγκριτική ανάλυση των μανιφέστων στο ζήτημα του Brexit

Κατά γενικήν ομολογίαν το προεκλογικό μανιφέστο των Συντηρητικών χαρακτηρίζεται ως ένα «ασφαλές» κείμενο 59 σελίδων με ελάχιστες εκπλήξεις. Το κείμενο που περιγράφει τις πολιτικές των Συντηρητικών δεν κάνει καμιά προσπάθεια να εντάξει οτιδήποτε, το οποίο θα μπορούσε να παρερμηνευτεί και να στοιχίσει εκλογικά ποσοστά στο κόμμα. Εντούτοις, εξετάζεται κατά πόσον αυτή η τακτική μπορεί να διατηρήσει μέχρι τη 12η Δεκεμβρίου το κυβερνών κόμμα στην κορυφή των δημοσκοπήσεων. Φυσικά, προμετωπίδα της προεκλογικής εκστρατείας του Μπόρις Τζόνσον είναι το Brexit και η υπόσχεση της εξόδου της χώρας από την ΕΕ μέχρι τις 31 Ιανουαρίου, ώστε «να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στην πολιτική και να επικεντρωθεί στις προτεραιότητες των πολιτών», παραβλέποντας ότι οι «γενναιόδωρες» περικοπές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, στην εκπαίδευση και την Αστυνομία είχαν την σφραγίδα της κυβέρνησης των Συντηρητικών. Η υπόσχεση του Τζόνσον για το Brexit δεν χρήζει ανάλυσης, αφού έχει αποδείξει ότι μπορεί να το επιτύχει εάν καταφέρει να εξασφαλίσει πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων. Το προβληματικό σημείο όμως είναι η υπόσχεσή του ότι μπορεί να ολοκληρώσει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ μέχρι το 2020. Γι’ ακόμα μια φορά εγκλωβίζει τη Βρετανία σε μια κλεψύδρα, της οποίας ο χρόνος θα μετράει εις βάρος μόνο της ίδιας της χώρας και της διαπραγματευτικής της ισχύος. Αντίθετα, το Κόμμα των Εργατικών στο μανιφέστο του περιγράφει μια πιο σύνθετη διαδικασία για το Brexit, η οποία δύσκολα μπορεί τύχει στήριξης από τους αγανακτισμένους από τις αναβολές Βρετανούς ψηφοφόρους. Ουσιαστικά εισηγείται μια νέα αναβολή του Brexit για να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία με την ΕΕ. Στη συνέχεια, προβλέπει διεξαγωγή ενός νέου δημοψηφίσματος πάνω στη νέα συμφωνία με πρόσθετη επιλογή όμως την παραμονή τελικά στην ΕΕ. Ακόμα πιο παράδοξο είναι το γεγονός ότι ο ηγέτης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, σχεδιάζει να παραμείνει ουδέτερος πάνω στη νέα συμφωνία που θα συνομολογήσει και στο ενδεχόμενο δημοψήφισμα. Ίσως την παρτίδα να σώζει η «ακραία αριστερή» ατζέντα που προτείνει στο «ριζοσπαστικό μανιφέστο ελπίδας» στα υπόλοιπα θέματα. Από την άλλη υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες να μετατραπούν στους χαμένους της υπόθεσης, εάν οι ψηφοφόροι προτιμήσουν το σχέδιο των Εργατικών για το Brexit, παρά το δικό τους, το οποίο προνοεί την άμεση ανάκληση του Brexit μετά τις εκλογές. Αυτό το σχέδιο σε μεγάλο βαθμό παραμένει αμφιλεγόμενο, έτσι δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι οι Φιλελεύθεροι αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να στηρίξουν την πρόταση των Εργατικών για ένα νέο δημοψήφισμα.

Η στρατηγική πίσω από το «ασφαλές» μανιφέστο των Συντηρητικών

Ενώ το προεκλογικό μανιφέστο του Κόρμπιν είναι τόσο ριζοσπαστικό που έκανε ακόμα και τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του κόμματος να αμφιβάλλουν για τη ρεαλιστικότητά του, το πολιτικό κείμενο των Τόρις πάσχει από το ακριβώς αντίθετο πρόβλημα. Όντας πρώτοι στις δημοσκοπήσεις, οι Συντηρητικοί έδωσαν στη δημοσιότητα ένα «άχρωμο» μανιφέστο, το οποίο στερείται πολιτικής φιλοδοξίας. Αναλυτές επισημαίνουν ότι αυτό δεν είναι περίεργο εάν ληφθεί υπόψη ότι σε μεγάλο βαθμό αυτό που έχει σημασία για το Τζόνσον, και είναι άμεσα συνυφασμένο με το πολιτικό του μέλλον, είναι το ζήτημα του Brexit. Η διάψευση των επικριτών του με την εξασφάλιση μιας ανανεωμένης συμφωνίας εξόδου της χώρας από την ΕΕ και η υπερψήφισή της στη Βουλή την ώρα που η μόνη εναλλακτική έμοιαζε να είναι το «no deal», έφτασε η ώρα να «ψηφο-ποιηθούν» και να του δώσουν αρκετές έδρες, ώστε να ολοκληρώσει την «αποστολή» του. Αναλυτές επισημαίνουν ότι, για να καταλάβουμε την πορεία του Τζόνσον, θα πρέπει να αναλύσουμε τον λόγο για τον οποίο μιαν ανάσα πριν από την κατάρρευσή τους οι Συντηρητικοί επέλεξαν τον «αμφιλεγόμενο» σκληροπυρηνικό Brexiteer για ηγέτη του κόμματός τους. Όπως αναφέρουν, δεν τον επέλεξαν ούτε γιατί τον ήθελαν αλλά ούτε γιατί τον θεωρούσαν καλό πολιτικό. Αντίθετα, ήθελαν να εκμεταλλευτούν την «ικανότητά» του να κερδίζει εκλογές και να αγνοεί τους νόμους της συμβατικής πολιτικής. Γι’ αυτό και του ανέθεσαν μιαν «ανέφικτη» δουλειά. Να εξασφαλίσει μια νέα συμφωνία με τις Βρυξέλλες και να την περάσει από το Κοινοβούλιο. Αυτή η στρατηγική όμως δεν είναι χωρίς ρίσκα, αφού υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους κάτω από τις ιδιαίτερες αυτές συνθήκες θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ εναντίον τους. Αρχικά, σε αρκετές περιοχές που θεωρούνταν προπύργια των Τόρυς πλέον διαμορφώνεται μια τάση υπέρ των Φιλελεύθερων και κατά του Brexit. Κατά δεύτερο, όντας το κόμμα των επιχειρηματιών, η «εμμονή» που δείχνουν οι Συντηρητικοί στο ζήτημα του Brexit σε βάρος άλλων οικονομικών μεταρρυθμίσεων απογοητεύει μεγάλη μερίδα των παραδοσιακών τους ψηφοφόρων. Από την άλλη, όμως, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το 70% όσων υποστηρίζουν το Brexit τάσσονται υπέρ του Μπόρις Τζόνσον, ενώ αντίθετα οι ψήφοι όσων επιθυμών παραμονή στην ΕΕ μοιράζονται μεταξύ Εργατικών και Φιλελευθέρων.

Οι «μαρξιστές» Εργατικοί και οι στρατηγικές ψηφοφορίες

Τα αποτελέσματα των εκλογών του Δεκεμβρίου σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθούν όχι μόνο από τις τοπικές τάσεις αλλά και από τις στρατηγικές ψηφοφορίες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρώην Πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, «θα υπάρξουν 650 μίνι εκλογές και η καθεμιά θα έχει μεγάλη σημασία». Την ίδια ώρα εκλογικοί αναλυτές συμφωνούν ότι η πιθανότητα οι Εργατικοί να κερδίσουν πλειοψηφία στις εκλογές είναι «σχεδόν μηδαμινή», αφού το κόμμα αδυνατεί να καταλάβει τις καίριες θέσεις στη Σκωτία. Η πιθανότητα ο Κόρμπιν να γίνει Πρωθυπουργός πάντως μπορεί να γίνει μόνο στο σενάριο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας αποτελούμενης από τη συμμαχία Εργατικών, Φιλελεύθερων και Σκωτικού Εθνικού Κόμματος. Από την άλλη, ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία γίνει πραγματικότητα αυτό το σενάριο, οι «ουτοπικές» υποσχέσεις του Κόρμπιν, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν την υποχρέωση μεγάλων επιχειρήσεων να αποδίδουν το 10% των μετόχων τους στους εργαζόμενους, δεν πρόκειται να περάσουν με κανένα τρόπο από το «τείχος» των Συντηρητικών στη Βουλή, ενώ δεν αποκλείονται αποστασίες εντός των Εργατικών, εάν το πλάνο του Κόρμπιν βρίθει από «μαρξιστικές» πολιτικές. Πάντως το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών θα είναι οι μετακινήσεις ψηφοφόρων. Υπολογίζεται ότι τα τέσσερα εκατομμύρια ψηφοφόροι που τάσσονται υπέρ της παραμονής στην ΕΕ και στις προηγούμενες εκλογές είχαν ψηφίσει Συντηρητικούς, θα μετακινηθούν προς τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, εάν παραβλέψουν φυσικά ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια συγκυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κόρμπιν. Σύμφωνα δε με εκλογικές αναλύσεις, ακόμα και το 30% των φιλοευρωπαϊκών να ψηφίσει στρατηγικά, θα μπορέσει να ανακόψει την πλειοψηφία του Μπόρις Τζόνσον. Και αυτό το σενάριο δεν είναι αδύνατο, αφού μεγάλη μερίδα των ψηφοφόρων των Τόρις θεωρούν ότι το κόμμα έχει απομακρυνθεί από τις ρίζες του και η επιλογή των Φιλελευθέρων μοιάζει γι’ αυτούς μονόδρομος.

Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις

Όσο πλησιάζει η 12η Δεκεμβρίου ξεκαθαρίζει το εκλογικό τοπίο, με τους Συντηρητικούς να προβλέπεται να κερδίζουν τις εκλογές. Το στοίχημα φυσικά δεν είναι η ίδια η εκλογική νίκη, αλλά η πλειοψηφία εδρών στη Βουλή. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας Times, στη Βουλή των Κοινοτήτων των 650 εδρών το κυβερνών κόμμα του Μπόρις Τζόνσον εκτιμάται ότι θα καταλάβει 359 έδρες, ενισχυμένο κατά περισσότερους από 40 βουλευτές σε σχέση με το εκλογικό αποτέλεσμα του 2017. Από την άλλη, το Εργατικό Κόμμα του Τζέρεμι Κόρμπιν προβλέπεται ότι θα χάσει 51 έδρες, εξασφαλίζοντας 211 βουλευτές. Δυσοίωνες είναι πάντως οι προβολές για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, οι οποίοι προβλέπεται ότι θα περιοριστούν στις 13 έδρες με μόλις μία κερδισμένη έδρα σε σχέση με το 2017. Κερδισμένο κατά οκτώ έδρες υπολογίζεται ότι θα είναι το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας (SNP), κερδίζοντας 43 από τις 59 έδρες στη Σκωτία. Τέλος, η δημοσκόπηση προβλέπει ότι το Κόμμα του Brexit του Νάιτζελ Φάρατζ δεν θα κερδίσει καμιά έδρα. Όσον αφορά τις μετακινήσεις ψηφοφόρων, η συγκεκριμένη δημοσκόπηση δείχνει τους Τόρις να κλέβουν 44 έδρες από τους Εργατικούς σε περιφέρειες που ψήφισαν υπέρ του Brexit, ενώ φαίνεται ότι το μήνυμα κατά του Brexit των Φιλελευθέρων δεν έφτασε σε συγκεκριμένες περιφέρειες, οι οποίες δείχνουν να παραμένουν πιστές στον Μπόρις Τζόνσον. Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη εκτίμηση βασίζεται στο μοντέλο ανάλυσης MRP, η οποία αντίστοιχα το 2017 ήταν η μοναδική που προέβλεψε σωστά ότι οι Συντηρητικοί θα έχαναν την αυτοδυναμία τους.