Η χρονιά του ΓεΣΥ

Το θέμα που μονοπώλησε το ενδιαφέρον το 2019 ήταν αδιαμφισβήτητα η έναρξη της εφαρμογής του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ). Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που είδε ποτέ ο τόπος στον τομέα της υγείας, η οποία πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να υλοποιηθεί. Μετά από δεκαετίες συζητήσεων και αντιπαραθέσεων, η α’ φάση του νέου συστήματος που περιλαμβάνει την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη, τα φάρμακα και τις εργαστηριακές εξετάσεις, τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιουνίου 2019, σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη μίας νέας εποχής στον τομέα της υγείας στη χώρα μας.

Βουνό οι αντιδράσεις

Ο δρόμος για την εφαρμογή του νέου συστήματος, σε καμία περίπτωση δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Ο χρόνος ξεκίνησε με εντάσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ του Υπουργείου Υγείας και του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) με τους ιδιώτες γιατρούς που δεν έλεγαν να βάλουν νερό στο κρασί τους και να πουν «ναι» σ’ αυτή τη μεγάλη μεταρρύθμιση. Με το καλημέρα λοιπόν, το 2019, οι επιστημονικές εταιρείες, η μία μετά την άλλη, σε μία ύστατη προσπάθεια να σαμποτάρουν την εφαρμογή του συστήματος απεύθυναν κάλεσμα στα μέλη τους να μην συμβληθούν με τον ΟΑΥ. Μεταξύ αυτών ήταν η Γαστρεντερολογική και Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, ο κλάδος των Ενδοκρινολόγων, η Ωτορινολαρυγγολογική Εταιρεία Κύπρου και η Κυπριακή Εταιρεία Πυρηνικής Ιατρικής (ΚΥ.Ε.Π.Ι.). Οι αντιδράσεις των ιδιωτών ιατρών κορυφώθηκαν με το μεγάλο «όχι» που «ξεστόμισε» τελικά ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ). Άλλωστε, κύριο σημείο τριβής και αντιπαράθεσης μεταξύ τεχνοκρατών και ιδιωτών ιατρών αποτέλεσε το πάγιο αίτημα του ΠΙΣ για ελεύθερη άσκηση της ιδιωτικής ιατρικής για ιατρούς που είναι συμβεβλημένοι με το ΓεΣΥ. Μάλιστα, ο ΠΙΣ είχε την άποψη ότι οι πρόνοιες του ΓεΣΥ παραβιάζουν το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής των δικαιούχων και ζητούσε και νομικές συμβουλές επί του θέματος.

Από την πλευρά του ο ΟΑΥ προχωρούσε ακάθεκτος με τις προετοιμασίες του εδάφους για την ομαλή έναρξη του νέου συστήματος και στις 21 Ιανουαρίου 2019 έδωσε τα έναυσμα στις εγγραφές των ιατρών στο σύστημα. «Έπαιζαν» μάλιστα τα σενάρια ότι ο ΟΑΥ είχε «plan b» σε περίπτωση που δεν υπάρξει ενδιαφέρον από τους ιδιώτες γιατρούς που αντιδρούσαν, το οποίο περιλάμβανε την εισαγωγή στο σύστημα γιατρών από το εξωτερικό.

Σαν να μην έφταναν οι αντιδράσεις του ΠΙΣ και των επιστημονικών εταιρειών, έκανε την εμφάνισή του και το λεγόμενο «Αντι- ΓεΣΥ». Ο λόγος φυσικά για το Ελεύθερο Δίκτυο Ιδιωτικής Ιατρικής στο οποίο εντάχθηκαν τα μεγαλύτερα ιδιωτικά νοσηλευτήρια της Κύπρου, αλλά και πέραν των 600 ιδιωτών ιατρών σε παγκύπρια κλίμακα, θέλοντας να στείλουν το μήνυμα ότι θα παραμείνουν εκτός ΓεΣΥ. Στο μεταξύ, οι εγγραφές των ιατρών στο ΓεΣΥ συνεχίζονταν.

Μέσα σε όλα αυτά, οι οργανωμένοι ασθενείς ευελπιστούσαν ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία των ιατρών τελικά θα στηρίξει το ΓεΣΥ και θα επιλέξει να συμμετέχει σε αυτό και έστελνε το μήνυμα στον κυπριακό λαό πως «είναι σίγουρο ότι την 1η Ιουνίου 2019 θα έχουμε ΓεΣΥ».

Άρχισαν οι εισφορές

Το επόμενο βήμα για την έναρξη της εφαρμογής του ΓεΣΥ έγινε την 1η Μαρτίου 2019, όταν ξεκίνησε η καταβολή των εισφορών από τους δικαιούχους. Οι εισφορές που καταβάλλονται σε πρώτη φάση στο ταμείο έχουν ως εξής: για τους μισθωτούς 1,70% επί των αποδοχών τους, για το κράτος 1,65% επί των αποδοχών των μισθωτών, των αυτοεργοδοτούμενων, αξιωματούχων και επί των συντάξεων, για τους αυτοτελώς εργαζόμενους 2,55% επί των αποδοχών τους, για τους συνταξιούχους 1,70% επί της σύνταξης που λαμβάνουν, για τους εισοδηματίες 1,70% επί των εισοδημάτων τους, για τους αξιωματούχους 1,70% επί των αποδοχών τους και για τα πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για την καταβολή σε αξιωματούχους των προβλεπόμενων αποδοχών τους 1,85%. Σημειώνεται ότι με την πλήρη εφαρμογή του ΓεΣΥ, λόγω της αύξησης των καλύψεων, από την 1η Μαρτίου 2020 το ύψος των εισφορών θα αυξηθεί. Συγκεκριμένα, τα ποσοστά των εισφορών θα αυξηθούν ως εξής: για τους μισθωτούς, τους εισοδηματίες και τους αξιωματούχους το ποσοστό θα ανέλθει στο 2,65%, για τους εργοδότες στο 2,90%, για το κράτος στο 4,70% και για τους αυτοτελώς εργαζόμενους στο 4,00%.

Η επίσημη έναρξη

Η α’ φάση της εφαρμογής του ΓεΣΥ ξεκίνησε επίσημα την 1η Ιουνίου 2019. Κατά την α’ φάση της εφαρμογής του το νέου συστήματος παρέχεται στους δικαιούχους μόνο εξωνοσοκομειακή περίθαλψη, στα πλαίσια της οποίας εισήχθη ο θεσμός τους προσωπικού ιατρού και του ειδικού ιατρού, ενώ καλύπτονται επίσης τα φάρμακα και οι εργαστηριακές εξετάσεις. Κατά τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του συστήματος, υπήρξαν κάποια προβλήματα στο λογισμικό, κυρίως λόγω της υπερεπισκεψιμότητας από τους παρόχους υγείας που συμμετέχουν στο σύστημα. Παρά τα τεχνικά μικροπροβλήματα που παρατηρήθηκαν, οι πρώτες 72 ώρες της εφαρμογής του νέου συστήματος κύλησε ομαλά. Οι επισκέψεις δικαιούχων σε ιατρούς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα ανήλθαν στις 5167. Έγιναν 1671 παραγγελίες εργαστηριακών εξετάσεων, από τις οποίες οι 276 εκτελέστηκαν άμεσα, ενώ εκδόθηκαν 3570 συνταγών φαρμάκων, εκ των οποίων εκτελέστηκαν οι 2064. Παράλληλα εκδόθηκαν 1296 παραπεμπτικά προς Ειδικούς Ιατρούς και υπήρξαν συνολικά 1044 απαιτήσεις για επισκέψεις και για άλλες δραστηριότητες από καταλόγους δραστηριοτήτων τους.

Χαμός στα φαρμακεία

Για πολλούς το μεγαλύτερο όφελος των δικαιούχων του ΓεΣΥ αποτελεί η νέα διαδικασία που ακολουθείτε στην αγορά φαρμάκων. Πρακτικά, μετά από την εξασφάλιση συνταγής από ιατρό, ο δικαιούχος μπορεί να προμηθεύετε τα φάρμακα του από οποιοδήποτε φαρμακείο, παρουσιάζοντας τη συνταγή στο φαρμακοποιό. Ο φαρμακοποιός εντοπίζει τη συνταγή στο σύστημα πληροφορικής του ΓεΣΥ και την εκτελεί με κόστος μόλις ένα ευρώ ανά σκεύασμα. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, αρχικά τα φαρμακεία είχαν να αντιμετωπίσουν κάποια τεχνικά προβλήματα που είχαν σχέση με το λογισμικό, τα οποία στη συνέχεια λύθηκαν. Το μεγαλύτερο τους, όμως, πρόβλημα ήταν η έλλειψη κάποιων φαρμάκων, λόγω της αυξημένης επισκεψιμότητας. Στη λύση του ζητήματος βοήθησε η απόφαση για διάθεση ποσοτήτων φαρμάκων από τα κρατικά φαρμακεία προς τα ιδιωτικά.

Νέος γύρος διαβουλεύσεων

Η χρονιά κλείνει ελπιδοφόρα, καθώς όλες οι πλευρές αποδέχθηκαν να διεξάγουν διάλογο. Μετά από παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, Υπουργείο Υγείας, ΟΑΥ και ΟΚΥπΥ κάθισαν στο ίδιο τραπέζι με τους εκπροσώπους του ΠΙΣ, της ΠΑΣΙΝ, της ΕΝΙΚ και της Πλατφόρμας Ιδιωτών γιατρών, για συζητήσουν τις κοινές θέσεις των τελευταίων. Αποτέλεσμα ήταν η αρχή ενός νέου γύρου διαβουλεύσεων μεταξύ των εμπλεκομένων, που στόχο έχει τον καθορισμό των επόμενων βημάτων ενόψει της εφαρμογής της δεύτερης φάσης του ΓεΣΥ και τη λήψη αποφάσεων μέσα από συγκλίσεις που ενδεχομένως να επιτευχθούν. Με τη νέα χρονιά λοιπόν, αναμένεται να συνεχιστεί ο νέος γύρος διαβουλεύσεων, αφού στην εξίσωση μπαίνουν πλέον και τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, τα οποία θα πρέπει να αποφασίσουν εάν τελικά εάν θα συμβληθούν με τον ΟΑΥ ή όχι. Όλα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν μέχρι την 1η Ιουνίου 2020, ημέρα κατά την οποία θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το νέο σύστημα με την εισαγωγή της ενδονοσοκομειακής κάλυψης στο ΓεΣΥ.

Προχωρά η αυτονόμηση

Από την 1η Ιανουαρίου 2019 άρχισε και επίσημα η αυτονόμηση, αφού όλο το προσωπικό των δημόσιων νοσηλευτηρίων και των Κέντρων Υγείας είχαν αποσπαστεί στον ΟΚΥπΥ και όσοι προσλαμβάνονται έκτοτε είναι με ιδιωτικά συμβόλαια διάρκειας τριών χρόνων, ενώ εντός του έτους τοποθετήθηκαν και οι διευθυντικές ομάδες. Η διαδικασία της αυτονόμησης των δημόσιων νοσηλευτηρίων συνεχίζεται, καθώς όπως ανέφερε και ο ίδιος ο Υπουργός Υγείας, Κωνσταντίνος Ιωάννου σε προηγούμενες δηλώσεις του «πρόκειται για ένα τεράστιο έργο και θα πάρει αρκετό καιρό, διότι μιλούμε και για αλλαγή εταιρικής κουλτούρας στα δημόσια νοσηλευτήρια. Γίνονται πάρα πολλές ενέργειες, οι οποίες σταδιακά θα αρχίσουν να φαίνονται και στον κόσμο».

Θέρισε η γρίπη Α

και ο υιός του Νείλου

Το 2019 δυστυχώς είχαμε αυξημένα περιστατικά, εκ των οποίων κάποια κατέληξαν, από γρίπη Α. Η αύξηση παρατηρήθηκε τους πρώτους δύο μήνες του έτους κατά τους οποίους είχαμε τέσσερεις θανάτους. Λίγους μήνες μετά, το καλοκαίρι παρατηρήθηκε έξαρση και του ιού του Δυτικού Νείλου. Η εν λόγω αύξηση των περιστατικών, οδήγησε τόσο το Υπουργείο Υγείας, όσο και τις Τοπικές Αρχές να λάβουν σειρά από μέτρα πρόληψης, καθώς ο Ιός μπορεί να αποβεί μοιραίος για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.