Πίσω από τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης

Η προσπάθεια της Άγκυρας να ματαιώσει κάθε προοπτική κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου East Med αλλά και ο τεράστιος υποθαλάσσιος πλούτος της περιοχής φαίνεται να κρύβονται πίσω από τη «συμφωνία οριοθέτησης» μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης. Μέσα από τον τουρκικό Τύπο η προπαγάνδα της Άγκυρας κατηγορεί την Ελλάδα εδώ και καιρό ότι διαδραματίζει έναν αποσταθεροποιητικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, προσπαθώντας να καταλάβει περίπου 39.000 τετραγωνικά μέτρα θαλάσσιων υδάτων που ανήκουν δήθεν στη Λιβύη. Η Τουρκία με τις παράλογες αξιώσεις λέει πως η Αθήνα θέλει να διευκολύνει το έργο του Ισραήλ για αγωγούς φυσικού αερίου που υποστηρίζεται από την Αθήνα, το Κάιρο, το Τελ Αβίβ και την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ παραγκωνίζονται εντελώς η Λιβύη και η Τουρκία.

Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι τα κυριαρχικά δικαιώματα τις Λιβύης στη θάλασσα θίγονται από τον πόλεμο και δεν μπορούν να παραβιαστούν από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και άλλους περιφερειακούς παράγοντες χάριν του αγωγού φυσικού αερίου East Med. «Η συμφωνία μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης και της Άγκυρας είναι σύμφωνη με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών στο TRT, World Χαμί Άκσοϊ, προσθέτοντας πως «η πρόσφατη συμφωνία, που υπεγράφη με τη Λιβύη, δείχνει με πασιφανή τρόπο ότι οι δυο χώρες δεν θα επιτρέψουν τετελεσμένα».

Αντίθετοι προς την ιδέα κατασκευής του αγωγού του East Med δεν είναι μόνο οι Τούρκοι και ενδεχομένως οι Ρώσοι. Προς την αντίθετη κατεύθυνση κινείται και η δήλωση του Αβέρωφ Νεοφύτου στο LSE αυτήν την εβδομάδα, που επανέφερε την ιδέα κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας, σε περίπτωση λύσης, κάτι με το οποίο συμφωνεί διαχρονικά και το ΑΚΕΛ, το οποίο θεωρεί απομακρυσμένη την προοπτική East Med.

Κατηγορίες κατά Ισραήλ
Προχωρώντας ένα βήμα πάρα πέρα το ΤRΤ αναφέρει πως το Ισραήλ έχει οικοδομήσει την επιρροή του σε ορισμένες περιοχές της Λιβύης μέσω του Στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, οι δυνάμεις τους οποίου κατέχουν τη Βεγγάζη και ασκεί επιρροή στο γειτονικό Τοπρούκ - τις πόλεις που στέκονται κατά μήκος της ακτής της Μεσογείου κοντά στην Κρήτη. Το κρατικό TRT ισχυρίζεται ότι το 2017 ο Χαφτάρ συμφώνησε να υπογράψει συμφωνίες για ενέργεια και όπλα με το Τελ Αβίβ εάν το Ισραήλ υποστήριζε τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις στη χώρα με την οποία βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση.

Έρχονται γεωτρήσεις;

Λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση της Τετάρτης του Πρωθυπουργού της Ελλάδος Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο, η Άγκυρα, μέσω του Υπουργού Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, έστελνε το μήνυμα ότι σε συνάρτηση με το πρόσφατο μνημόνιο που υπέγραψε με την Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA) σχεδιάζει νέες γεωτρήσεις και έρευνες σε περιοχές της «θαλάσσιας δικαιοδοσίας της». Την επόμενη μέρα δόθηκε από την Τουρκία στη δημοσιότητα η περιβόητη 5σέλιδη συμφωνία οριοθέτησης αλλά και χάρτες με όλες τις συντεταγμένες της γραμμής μήκους 18.6 ναυτικών μιλίων, όπου υπήρξε συμφωνία με την GNA. Σε γεωστρατηγικό επίπεδο με την εν λόγω συμφωνία, η Άγκυρα και η Λιβύη εργάζονται τώρα για τον έλεγχο μεταξύ της νοτιοδυτικής ακτής της Τουρκίας Fethiye-Marmaris-Kas και της ακτής Derna-Tobruk-Bordia της Λιβύης. Και τα δύο μέρη επιδιώκουν την ενίσχυση της «ασφάλειας και της στρατιωτικής συνεργασίας».

Σημείο κλειδί συμφωνίας
Από το κείμενο, ωστόσο, έχει ιδιαίτερη σημασία αναφορά που εστιάζει στο θέμα πιθανής ανακάλυψης φυσικών πηγών ενέργειας «στη μεταξύ των δύο χωρών ζώνη θαλάσσιας δικαιοδοσίας». Όπως αναφέρει η συμφωνία, «εάν στο σημείο που ξεκινάει η ΑΟΖ της μιας πλευράς βρεθούν φυσικές πηγές ενέργειας που συνεχίζονται εντός της ΑΟΖ της άλλης, σε αυτήν την περίπτωση οι πλευρές μπορούν να συνεργαστούν, προκειμένου να υπάρξει εκμετάλλευση αυτών των πηγών». Σε περίπτωση επίσης που κάποιο από τα δύο συμβαλλόμενα κράτη ξεκινήσει συνομιλίες με άλλη χώρα για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ, υποχρεούται να ενημερώσει την άλλη πλευρά (δηλ. η Τουρκία τη Λιβύη ή η Λιβύη την Τουρκία) πριν από την τελική συμφωνία με το τρίτο κράτος». Από τις πιο πάνω αναφορές μπορεί εύκολα κάποιος να συμπεράνει ότι μεταξύ της θαλάσσιας περιοχής της Λιβύης και του πελάγους νοτίως της Κρήτης κάτι μεγάλο θα κρύβεται κάτω από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, προκειμένου η Άγκυρα να καίγεται τόσο πολύ να επιβάλει τετελεσμένα.

Αποθέματα μεταξύ Κρήτης-Λιβύης
Υπενθυμίζεται ότι νοτίως της Κρήτης παραχωρήθηκαν πριν από μερικούς μήνες άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης στην κοινοπραξία Εxxon Mobil, Total και ΕΛΠΕ, των οποίων οι συμβάσεις έχουν χαθεί μέσα στον λαβύρινθο της ελληνικής γραφειοκρατίας.

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Δρ Ηλίας Κονοφάγος, Μέλος της Ακαδημίας Ενέργειας Αθηνών, η ιταλική ΕΝΙ αγόρασε τα 42,5% των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης της αγγλικής εταιρείας BP, η οποία κατέχει μία ερευνητική περιοχή (περιοχή 3) νοτιοδυτικά της Κρήτης μεγέθους 54.000 km2. Οι ερευνητικές δραστηριότητες μέσα στην περιοχή αυτή, η οποία βρίσκεται μέσα στην ΑΟΖ της Λιβύης, είχαν παγώσει από το 2014 λόγω του εμφυλίου πολέμου. Παρά τα ατακτοποίητα όρια των ΑΟΖ Ελλάδος, Λιβύης, Ιταλίας και Μάλτας, η περιοχή αυτή ίσως κρύβει τεράστιους θησαυρούς παγκοσμίου ενδιαφέροντος.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει σε πρόσφατη ανάλυσή του, μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος και σύμφωνα με τη Spectrum εμφανίζεται να έχει μήκος 100 km (δηλ. 10 φορές μεγαλύτερος από το Zohr) καλύπτοντας έτσι μία επιφάνεια 6.000 km2 (100km x 60km). Είναι φανερό ότι εάν και εφόσον επιβεβαιωθεί με γεώτρηση ότι αυτός ο στόχος περιέχει τελικά υδρογονάνθρακες, τότε το κοίτασμα αυτό θα είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αν το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο είναι το South-Pars του Κατάρ-Ιράν με 1.235 Tcf και με επιφάνεια 7.500 km2, τότε διαπιστώνουμε ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης θα μπορούσε να βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα στον κόσμο βιογενούς φυσικού αερίου.

Ικανοποιημένοι οι Τ/κ
Με θετικό μάτι βλέπουν τη συμφωνία και πολιτικές ομάδες των Τουρκοκυπρίων. «Η συμφωνία ενίσχυσε τα χέρια της Τουρκίας στην περιοχή κατά της Ελλάδας, της ελληνικής Κύπρου και τα σχέδιά τους για την περαιτέρω απομόνωση της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Η συμφωνία αυτή θα παράσχει την άμεση επιρροή της Τουρκίας στην ενεργειακή γεωπολιτική της ανατολικής Μεσογείου», δήλωσε ο Σερντάν Ντενκτάς στη «Χουριέτ». Την ίδια ώρα σε ομιλία του σε σεμινάριο σε παράνομο πανεπιστήμιο ο «υπουργός εξωτερικών» Κουντρέτ Οζερσάι έστειλε μήνυμα τονίζοντας πως «οι όροι, προϋποθέσεις του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη σχετικά με το θέμα του φυσικού αερίου σε σχέση με το Κυπριακό και την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτοί».