Η ανεργία πίσω από τους αριθμούς

Πέραν, όμως, της στυγνής παράθεσης οικονομικών δεικτών και δεδομένων, υπάρχουν και τα διόλου αμελητέα ποιοτικά στοιχεία του ανεργιακού φαινομένου.

Ποιες οι πραγματικότητες του εργατικού χάρτη της Κύπρου, και ποια επαγγέλματα δεν φαίνεται να βρίσκουν μια θέση στον ήλιο; Η «Σ» προβαίνει σε μιαν αποτίμηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ανεργιακού χάρτη στο λυκαυγές του νέου έτους, εντοπίζοντας ταυτόχρονα και τις μεγαλύτερες προκλήσεις για μια μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας.
Η «δικαίωση» των αριθμών

Από καθαρά στατιστική άποψη, η ανεργία έχει μειωθεί στο μεγαλύτερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2010. Ο συνολικός αριθμός των ανέργων ανήλθε τον Ιανουάριο του 2019 στους 30.951, αισθητά μειωμένος σε σύγκριση με την τελευταία εννιαετία. Ενδεικτικό, της όλης κατάστασης, παράδειγμα αποτελεί και η σύγκριση με τον αντίστοιχο περσινό Ιανουάριο, μήνα κατά τον οποίο οι άνεργοι ανέρχονταν στους 35.989, δηλαδή μείωση της τάξης του 14%. Για τους θιασώτες των πανηγυρισμών, ο πρώτος χρονικά Ιανουάριος μετά το ξέσπασμα της κρίσης, ήτοι αυτός του 2014, ξημέρωσε στην Κύπρο με 52.783 ανέργους.

Προβαίνοντας σε μια σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, και πιο συγκεκριμένα με το τρίτο τρίμηνο του 2018, η ανεργία σημειώνει αισθητή μείωση. Οι άνεργοι ανέρχονταν την περίοδο αυτή στους 34.728. Πιο συγκεκριμένα, κάποιοι τομείς παρουσιάζουν σαφή βελτίωση, όπως το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, η επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών, ο τομέας της μεταποίησης, ως επίσης και οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας. Ο ευαίσθητος τομέας των κατασκευών παρουσιάζει επίσης μικρή βελτίωση, κάτι που έχει τη δική του ιδιαίτερη σημασία.
Ποιοι τομείς (θα) πάνε καλά

Μέσα σε όλο το κλίμα ευφορίας που αναδύεται, οφείλει κανείς να επισημάνει και βάσει των στοχευμένων μελετών, ποιες κατηγορίες αναμένεται να παρουσιάσουν ζήτηση. Η ΑΝΑΔ προσφάτως μάλιστα δημοσιοποίησε τη μελέτη προβλέψεών της για τη δεκαετία 2017-2027. Η συγκεκριμένη μελέτη ως στόχο έχει την παρουσίαση ευρημάτων που αφορούν τις ανάγκες απασχόλησης σε τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.

Αυτό που διαφαίνεται είναι πως οι ανάγκες παροχής εργασίας σε ετήσια βάση θα ανέρχονται στο 3,9%, γεγονός που μεταφράζεται αριθμητικά στα 15.804 άτομα. Το ερώτημα που γεννάται, βεβαίως, σε αυτήν την περίπτωση, είναι το ποιοι είναι αυτοί οι οικονομικοί τομείς που αναμένεται να απολαύσουν τους καρπούς της διαφαινόμενης ανάπτυξης. Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για αυξανόμενη ζήτηση στον λεγόμενο τριτογενή παράγοντα της οικονομίας, δεικνύοντας τη στενότητα εξεύρεσης εργασίας σε επαγγέλματα με απαιτήσεις ανωτέρου επιπέδου. Εάν επαληθευθούν φυσικά οι προβλέψεις, αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση της οικονομίας από την αγορά υπηρεσιών. Πώς μεταφράζεται, όμως, αυτό το θεωρητικό μοντέλο στην πράξη;

Σε περίπτωση που δεν αλλάξει δραματικά η δομή της κυπριακής οικονομικής φιλοσοφίας, η παροχή υπηρεσιών αναμένεται να κατέχει τη μερίδα του λέοντος όσον αφορά την εξεύρεση εργασίας. Η μελέτης της ΑΝΑΔ μάλιστα δεικνύει πως οι ανάγκες αυτές θα αυξήσουν τη ζήτηση (π.χ. εστιατόρια) μέχρι και κατά 6,5%, ως επίσης και ο τομέας της διασκέδασης γύρω στο 6,1%. Το κατ' εξοχήν «εθνικό» μας προϊόν, που δεν είναι άλλο από τον τουρισμό, προβλέπεται πως θα δημιουργήσει μέχρι το 2027, 882 νέες θέσεις εργασίας, ήτοι αύξηση της τάξης 5,6%. Ο στρατηγικός τομέας των κατασκευών αναμένεται επίσης να παρουσιάσει ζήτηση περί το 3,3%, που μεταφράζεται σε 1.000 νέες θέσεις εργασίας περίπου.

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, λιγότερο ικανοποιημένοι αναμένεται να μείνουν όσοι επιθυμούν να εργοδοτηθούν σε επαγγέλματα που απαιτούν γνώσεις ανωτέρου επιπέδου. Στον τομέα αυτό, τη μεγαλύτερη ζήτηση φέρεται να έχει ο οικονομικός τομέας, στον οποίο μπορεί να ενταχθούν οι λογιστές, βοηθοί λογιστές και οι οικονομολόγοι.
Οι αστάθμητοι παράγοντες
Τι επηρεάζει τον εργασιακό χάρτη
Όπως τα πάντα στη ζωή, έτσι και στην αγορά εργασίας τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο. Υπάρχουν πάντα και οι λεγόμενοι αστάθμητοι παράγοντες, οι οποίοι εν πολλοίς καθορίζουν και τη ροή των πραγμάτων. Η Κύπρος, ως κράτος κατ’ εξοχήν εξαρτώμενο από εξωγενείς παράγοντες, δεν μπορεί να ορίσει με τα υφιστάμενα δεδομένα τη ροή των εξελίξεων, και σε αυτήν την περίπτωση κάποια δεδομένα πρέπει να προσμετρηθούν.

Όπως αναφέρει στη «Σ» ο κ. Χρίστος Καρύδης του Τμήματος Οικονομικών Μελετών της ΣΕΚ, αυτήν τη στιγμή υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που αναμένεται να καθορίσουν τον εργασιακό χάρτη της Κύπρου στη μετά κρίση εποχή. Κατά τον κ. Καρύδη, η υπόθεση του Brexit αποτελεί τεράστιο κεφάλαιο στο όλο θέμα. Η Αγγλία εδώ και πολλά χρόνια αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Κύπρου, και η αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να αναδιαμορφώσει συθέμελα τις οικονομικές πραγματικότητες.

Ένας άλλος παράγοντας, ο οποίος «δεσμεύει» τις όποιες εξελίξεις, είναι και το βαρίδι με το όνομα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ). Αυτός ο τεράστιος βραχνάς, κατά τον κ. Καρύδη, αναμένεται να καθορίσει την προσφορά και τη ζήτηση στον επαγγελματικό τομέα και κατ’ επέκτασιν τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας. Επιπρόσθετα, η εξάρτηση του νησιού από το πετρέλαιο, και κατ’ ουσίαν τις τιμές του, καθορίζει το κόστος λειτουργίας μιας επιχείρησης, άρα και το υπαλληλικό προσωπικό.

Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος βρίσκεται σε ένα ιστορικό εργασιακά μεταίχμιο. Όσο και οι αριθμοί να επιτρέπουν μια έστω και συγκρατημένη αισιοδοξία, ο εφησυχασμός σε τόσο ευαίσθητα θέματα είναι εγκληματικός.