Πολιτογραφήσεις και επενδυτικά κίνητρα

Μεγάλη είναι η συζήτηση που αναπτύσσεται τις τελευταίες εβδομάδες σε σχέση με τον αντίκτυπο που έχουν στην οικονομία οι επενδύσεις που γίνονται και είναι καθοδηγούμενες μέσα από τα κίνητρα που δίνονται, όπως αυτό των πολιτογραφήσεων. Γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε μελέτη οικονομικού αντικτύπου είναι δύσκολο να αποτυπώσει επακριβώς το μέγεθος συνεισφοράς ενός μέτρου ή τον αρνητικό αντίκτυπο σε περίπτωση κατάργησής του.

Σημειώνεται ότι ένα μέτρο, για να μπορέσει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό, θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες (όπως για παράδειγμα το φορολογικό σύστημα της χώρας μας, που την έχει καταστήσει ένα ισχυρό χρηματοοικονομικό κέντρο). Αν υπάρχουν τέτοιες πρόνοιες που να το καθιστούν μη ανταγωνιστικό, τότε είναι καλύτερα το συγκεκριμένο μέτρο να καταργείται.

Όπως σε οποιανδήποτε άλλη περίπτωση, έτσι και με την παροχή κινήτρων (όπως οι πολιτογραφήσεις), αν δεν υπάρξει έλεγχος, τότε παρατηρούνται καταχρήσεις, υπερβολές και κίνδυνοι για την οικονομία της χώρας.
Στα ακίνητα

Στη διαδικασία των πολιτογραφήσεων συμμετέχουν οι επενδυτές, οι ιδιοκτήτες ακινήτων ή άλλων επενδύσεων στις οποίες επιλέγουν να επενδύσουν οι εν δυνάμει αιτητές πολιτογράφησης, οι πάροχοι υπηρεσιών και οι εταιρείες προώθησης των επενδύσεων με σκοπό την απόκτηση υπηκοότητας στο εξωτερικό (θα ήταν καλό να αναλυθούν τα ποσά που έχουν πληρωθεί προς το εξωτερικό και ο φόρος που θα εισπραττόταν αν αυτά τα έσοδα φορολογούνταν στην «πηγή» με 10%).

Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που αφορούσαν πολιτογραφήσεις αφορά την αγορά ακινήτων. Ακόμη και οι επενδύσεις σε μετοχές (όπως ενδεχομένως να αποτυπώνονται στα στοιχεία του Υπουργείου) αφορούν έμμεσες επενδύσεις σε ακίνητα (κάποιες φορές ο επενδυτής προτιμά να αγοράσει την εταιρεία που έχει το ακίνητο για να μειώσει τα τέλη που καταβάλλει), όπως γραφεία, ξενοδοχεία και φοιτητικά διαμερίσματα (τα δύο τελευταία δημιουργούν εισοδήματα και ενισχύουν κλάδους πέραν αυτού των ακινήτων).
Έρευνα και καινοτομία

Η πρόθεση της Κυβέρνησης να δημιουργήσει τις συνθήκες για επέκταση των επενδύσεων και σε άλλους τομείς κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Όμως το ερώτημα είναι αν καταφέραμε ως κοινωνία και ως πολιτεία να δώσουμε στους επενδυτές αυτές τις μορφές επενδύσεων που είναι ελκυστικές και περιορισμένου ρίσκου. Πολλές φορές συζητήσαμε για νέο μοντέλο της οικονομίας, νέους τομείς, αλλά αν αναλογιστούμε, έχει στην πραγματικότητα αλλάξει κάτι;

Γίνονται αναφορές για την αναγκαιότητα της προώθησης του τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην Κύπρο, ειδικά όταν η χώρα διέρχεται μέσα από μια περίοδο οικονομικής ύφεσης. Είναι όμως η έλλειψη χρηματοδότησης το μείζον ζήτημα; Έχουμε αντλήσει όλα τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια; Έχουμε κατασταλάξει μεταξύ μας στο τι εννοούμε έρευνα και καινοτομία;

Ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας δραστηριότητας. Η συνεχής αναβάθμιση προϊόντων και υπηρεσιών διατηρεί την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών και αποφέρει σημαντικά έσοδα τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στα κρατικά ταμεία.
Κουλτούρα και υποδομές

Η ενίσχυση του τομέα, εκτός από τη σημαντική επένδυση που απαιτείται, προϋποθέτει και τη δημιουργία της ανάλογης κουλτούρας στις επιχειρήσεις και στην κοινωνία. Υπάρχουν χώρες οι οποίες έχουν καταφέρει να καταξιωθούν ως πρότυπα ερευνητικά κέντρα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εταιρειών, ειδικά αυτών που ασχολούνται με το διαδίκτυο και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, που κατάφεραν να ενταχθούν στα χρηματιστήρια, έχοντας πολύ υψηλή κεφαλαιοποίηση.

Στην Κύπρο υπάρχουν, σε περιορισμένο αριθμό, συγκεκριμένα ερευνητικά κέντρα, που έχουν καταξιωθεί σε Κύπρο και εξωτερικό. Όμως απέχουμε πολύ από το να υπάρξουν υποδομές που θα δημιουργήσουν πραγματικές συνθήκες ανάπτυξης του τομέα. Η φορολογική νομοθεσία τροποποιήθηκε, παρέχοντας πολλά κίνητρα σε όσους επενδύουν στον τομέα, αλλά ακόμη δεν καταφέραμε ως χώρα να αποτελέσουμε σημείο αναφοράς ως κέντρο έρευνας. Υπενθυμίζουμε και την αποτυχημένη προσπάθεια δημιουργίας τεχνολογικού πάρκου.
Αξιολόγηση και άλλες προτάσεις

Τα πιο πάνω σημειώνονται μετά τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τη δημιουργία ταμείου μέσω των πολιτογραφήσεων. Καλή ως ιδέα αλλά απαιτείται έλεγχος και αξιολόγηση, αν είναι όντως αυτό το μόνο που μας λείπει για να αναπτυχθεί ο τομέας.

Μήπως όμως υπάρχουν άλλες προτάσεις; Ο ΚΟΑΓ είναι ένας οργανισμός που ελέγχει τις διαδικασίες για παραχώρηση στέγης σε όσους έχουν ανάγκη. Τα έργα του εκτελούνται από τον ιδιωτικό τομέα, κάτι που ενισχύει την απασχόληση και την ανάπτυξη. Μήπως θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί ένας εγγυοδοτικός μηχανισμός για μικρομεσαίες επιχειρήσεις; (Φυσικά πάντοτε με μηχανισμούς ελέγχου, ώστε τα κεφάλαια να μην σπαταλούνται). Ο επενδυτής που συνεισφέρει θα θέλει να δει και αποτέλεσμα, όχι με την έννοια ότι θα κερδίσει κάτι, αλλά με το ότι η χώρα ενισχύθηκε μέσα από τη συνεισφορά του (υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων που έχουν αιτηθεί πολιτογράφησης και έχουν ήδη μετεγκατασταθεί στην Κύπρο αποτελώντας πλέον μέρος της κοινωνίας).

Η παραχώρηση κινήτρων πάντοτε πρέπει να συνοδεύεται με την υιοθέτηση μηχανισμού ελέγχου, όπως για παράδειγμα το Τμήμα Φορολογίας ελέγχει σχολαστικά την εφαρμογή των φορολογικών νομοθεσιών (υπάρχουν και κάποιοι που επιχειρηματολογούν ότι τα κίνητρα πολιτογράφησης είναι παρόμοια με τα κίνητρα που δίνονται μέσα από τις φορολογικές νομοθεσίες. Φυσικά αναμένονται εξελίξεις από την Ευρώπη και σε αυτό το ζήτημα και συγκεκριμένοι τομείς βρίσκονται σε εγρήγορση).
Η οικονομία είναι κύκλος

Ο έλεγχος επιβάλλεται, ειδικά σε μια κοινωνία που ξεχνά γρήγορα και πολλές φορές σκέφτεται «ανάποδα» και τρόπους μεγιστοποίησης του κέρδους, ανεξάρτητα με την επόμενη μέρα. Η οικονομία είναι κύκλος και ο κύκλος της ανόδου σε κάποια φάση ολοκληρώνεται. Αριθμός αναλυτών τονίζουν ότι η επόμενη κρίση θα έρθει τα αμέσως επόμενα χρόνια μέσα από τη μεταβλητότητα διεθνώς, αλλά κυρίως μέσα από τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ευρώπη.
Συνεχής έλεγχος και αλλαγές στο Κτηματολόγιο

Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, ο έλεγχος πρέπει να είναι συνεχής. Πρέπει να γίνονται έλεγχοι για το στάδιο αποπεράτωσης του έργου, αν ο επενδυτής διατηρεί την επένδυση, αν τα χρήματα για επενδύσεις σε εταιρείες χρησιμοποιήθηκαν με βάση το επιχειρηματικό σχέδιο που κατατέθηκε, να ελέγχεται η οικονομική ευρωστία των εταιρειών που παραχωρούν τις συγκεκριμένες επενδύσεις και η ανάλυση εσόδων και εξόδων ανά έργο, ώστε να διασφαλιστεί η αποπεράτωσή του (ο έλεγχος αυτός θα προστατεύσει όλους τους αγοραστές, διότι υπάρχουν και αγοραστές από άλλες χώρες αλλά και Κύπριοι, και ο διαχωρισμός που γίνεται ακούγεται λίγο άκομψα).

Απ' εκεί και πέρα, σε ό,τι αφορά την κτηματαγορά που λαμβάνει μεγάλο μέρος των επενδύσεων, απαιτούνται πολλές αλλαγές και εκσυγχρονισμός για τη διασφάλιση όλων των φορέων του τομέα. Η εξέταση των αδειών καθυστερεί (μέσα στον νόμο υπάρχει πρόνοια ότι πρέπει να εκδίδονται εντός έξι μηνών), καθώς και οι διαδικασίες για την έκδοση ξεχωριστών τίτλων ιδιοκτησίας (παρά τις συνεχείς προσπάθειες των λειτουργών του Κτηματολογίου). Και ο όγκος εργασιών θα αυξάνεται ακόμη περισσότερο, ειδικότερα όταν ολοκληρωθούν τα έργα υπό κατασκευήν (π.χ. οι πύργοι) και θα κατατεθούν αιτήσεις για έκδοση ξεχωριστών τίτλων.