Πρόσω ολοταχώς για… Βρυξέλλες

Το φορολογικό πλαίσιο, στο οποίο υπάγονται και λειτουργούν οι ναυτιλιακές εταιρείες στην Κύπρο, λήγει στο τέλος του έτους και η διαδικασία ανανέωσής του για άλλη μια δεκαετία βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων του Υφυπουργείου Ναυτιλίας. Τα «κλειδιά» βρίσκονται στις Βρυξέλλες, καθώς διαδικαστικά η ανανέωσή του περνά από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το όλο θέμα κρίνεται βαρύνουσας σημασίας, καθώς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους επιλέγουν οι ναυτιλιακές εταιρείες να διατηρούν την έδρα τους στο νησί. Οι αρμόδιοι και οι εμπλεκόμενοι στον τομέα της ναυτιλίας δεν κρύβουν ότι είναι ένα σημαντικό θέμα, παρά ταύτα δεν ανησυχούν ότι μπορεί να υπάρξουν «στραβοτιμονιές», λέγοντας ότι έχει γίνει η κατάλληλη προετοιμασία.
«Έμειναν παρά τα κουρέματα»

Δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί ότι η παραμονή των ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο, ανεξαρτήτως οικονομικής ή ιδιοκτησιακής βάσης, στηρίζεται στο φορολογικό σύστημα. «Η ναυτιλία παρέμεινε εδώ παρά τα “κουρέματα”, κυρίως επειδή διατηρήθηκε ανέπαφο αυτό το εξειδικευμένο, πλήρως εγκεκριμένο, νομότυπο και διάφανο ναυτιλιακό φορολογικό σύστημα της Κύπρου», σημειώνουν με νόημα φορείς της αγοράς.

Το φορολογικό σύστημα της Κύπρου θεωρείται σύγχρονο και ανταγωνιστικό, χωρίς μηδενικούς φορολογικούς συντελεστές ή ίχνη ξεπλύματος παράνομου χρήματος. «Εμείς έχουμε οικοδομήσει, με απλά λόγια, ένα ανταγωνιστικό και συνάμα πλήρως διάφανο φορολογικό σύστημα, το οποίο έχει αποδείξει περίτρανα ότι ήταν ίσως η πιο μεγάλη επιτυχία της κυπριακής ναυτιλίας μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και διατήρησε τη φυσική παρουσία όλων των ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο. Γι’ αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα», σημειώνουν καλοί γνώστες των ναυτιλιακών.
Το πρώτο ερωτηματολόγιο

Η διαδικασία ανανέωσης του φορολογικού πλαισίου «τρέχει». Ήδη, όπως πληροφορείται η «Σ», έχει απαντηθεί και έχει αποσταλεί στην Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το πρώτο ερωτηματολόγιο, που είχε διαβιβαστεί στις κυπριακές Αρχές. «Έχει αποσταλεί ένα σύνηθες ερωτηματολόγιο, όπως συμβαίνει με όλες τις χώρες που θέλουν να φτιάξουν ένα σύστημα κι εμείς τους έχουμε δώσει τις απαντήσεις και τα στοιχεία, τα οποία ζητούν», αναφέρουν στη «Σ» έγκυρες πηγές.

Το γεγονός ότι η Κύπρος ελέγχεται για την ανανέωση του φορολογικού της συστήματος και όχι για έγκριση είναι πάρα πολύ σημαντικό, καθώς η διαδικασία είναι πολύ πιο απλή. «Αρχίσαμε και εργαζόμαστε εντατικά για να επανεγκριθεί χωρίς καθυστέρηση πριν από το τέλος του έτους. Βεβαίως εξαρτάται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Πιστεύουμε ότι οι εξελίξεις θα είναι θετικές και δεν θα υπάρχουν αλλαγές. Υπάρχει ολόκληρη ομάδα στο Υφυπουργείο, η οποία διαχειρίζεται αυτά τα θέματα εδώ και πολλά χρόνια», επισημαίνει αρμόδια πηγή.

Οι Ευρωπαίοι ζητούν να τους δοθεί σφαιρική εικόνα του φορολογικού συστήματος. «Τα στοιχεία που έχουμε αποστείλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι τεκμηριωμένα και αναμένουμε για τα περαιτέρω», σημειώνουν. «Είναι με πολλή σπουδή και με μεγάλο επαγγελματισμό που έχουμε συμπεριφερθεί στην Κομισιόν, καθώς ό,τι θέλουν τους το έχουμε διαβιβάσει. Αναμένουμε ότι ενδεχομένως να ζητηθούν κάποιες διευκρινίσεις, σε κατοπινό στάδιο, για κάποια θέματα, και στην πορεία θα τους τις δώσουμε».

Ο τομέας της ναυτιλίας της Κύπρου έχει ιδιαιτερότητες, τις οποίες δεν έχουν άλλες χώρες της Ένωσης. «Κανείς δεν έχει το τουρκικό εμπάργκο. Εμείς το έχουμε και μας περιορίζει αρκετά. Δεν αναμένεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έρθει να μας δυσκολέψει και να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές. Μικροαλλαγές μπορεί να θέλει η Επιτροπή, αλλά η όποια αλλαγή θα αξιολογηθεί και από εμάς. Θα δούμε τι κόστος έχει, τι όφελος έχει και ανάλογα θα τοποθετηθούμε», σημειώνουν αρμόδιες πηγές.
Πέρασε όλα τα τεστ

Το γεγονός ότι το φορολογικό σύστημα έχει μείνει σχεδόν ανέπαφο από το 2010 μέχρι σήμερα και ενώ η Κύπρος και η οικονομία έχει περάσει και από τη βάσανο των αξιολογήσεων της Τρόικας, λέει πολλά. Επειδή η ναυτιλία έχει δικό της, ξεχωριστό φορολογικό σύστημα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ιδιαίτερα προσεκτική, εάν όχι και αυστηρή, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι το ειδικό καθεστώς δεν τυγχάνει εκμετάλλευσης. Ως εκ τούτου, ανά τριετία περίπου πραγματοποιεί δειγματοληπτικούς ελέγχους και παρακολουθεί την εφαρμογή του από τα κράτη μέλη.

«Στην Κύπρο έγιναν αυτοί οι έλεγχοι και δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Το φορολογικό σύστημα αυτό διέπεται από κατευθυντήριες γραμμές της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού. Αυτές οι κατευθυντήριες έχουν χρονική διάρκεια και δεν έχουν τροποποιηθεί από το 2010. Θεωρητικά θα είναι εύκολη η διαδικασία, διότι το καθεστώς βάσει του οποίου έγινε η αίτηση, θεωρήθηκε, αξιολογήθηκε και εγκρίθηκε, παραμένει το ίδιο, όπως και ο νόμος της χώρας. Συνεπώς είναι μια διαδικασία, που πρέπει να την περάσουμε», σημειώνουν κύκλοι από τον τομέα της ναυτιλίας.

Η τάση πλέον φέρει τις προσπάθειες να στρέφονται και στην απαγκίστρωση της ελκυστικότητας του τομέα από το φορολογικό σύστημα και μόνο. «Πλέον προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη φάση, που το μόνο μας πλεονέκτημα ήταν το φορολογικό μας σύστημα. Είναι ολόκληρο το σύμπλεγμα που βοηθά, διότι έχουμε όλες τις υπηρεσίες στο νησί, έχουμε καταρτισμένο κόσμο, τεχνογνωσία κ.λπ. Έκαναν και άλλες χώρες παρόμοια συστήματα, άρα δεν είναι το μόνο μας πλεονέκτημα. Σίγουρα όμως είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό», προσθέτουν αρμόδιες πηγές.
Τι είναι ο φόρος χωρητικότητας

Η ναυτιλία σε όλα τα κράτη διέπεται από ένα ξεχωριστό φορολογικό πλαίσιο, το οποίο ονομάζεται φόρος χωρητικότητας. Οι εταιρείες φορολογούνται με βάση τη χωρητικότητα των πλοίων. Άρα, σε διαφορετική βάση, σε σύγκριση με τα φυσικά πρόσωπα και τις άλλες εταιρείες. Ο συντελεστής φορολόγησης διαφέρει ανάλογα με τη χωρητικότητα του πλοίου και υπάρχουν κανόνες, οι οποίοι διαφέρουν, εάν για παράδειγμα πρόκειται για διαχειριστές πλοίων. Είναι ένα κανονικό φορολογικό σύστημα, το οποίο βρίσκεται υπό τη διαχείριση του Υφυπουργείου Ναυτιλίας. Δεν υποβάλλει κάποιος φορολογική δήλωση στο Τμήμα Φορολογίας, αλλά στο Υφυπουργείο.

Η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει εκ των πραγμάτων πολύ υψηλά κόστη. Ένα πλοίο μπορεί να στοιχίζει από μερικά εκατομμύρια μέχρι και μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. «Αν εμείς από την Κύπρο ελέγχουμε 2.500 πλοία, γίνεται αντιληπτό το οικονομικό τους εύρος», επισημαίνουν καλοί γνώστες του τομέα.
Είναι ένας φόρος, ο οποίος αντί να επιβάλλεται επί των κερδών των ναυτιλιακών εταιρειών, επιβάλλεται από ένα πολύ πιο σταθερό χαρακτηριστικό, που είναι η χωρητικότητα των πλοίων. Είτε είναι γεμάτα τα πλοία είτε είναι άδεια, δεν έχει καμία σημασία για σκοπούς φορολόγησης. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως προβλέψιμος φόρος και είναι πολύ σημαντικός.

Όπως εξηγούν στη «Σ» γνώστες της λειτουργίας του τομέα, «γνωρίζεις ακριβώς ποιο είναι το μέγεθος του πλοίου από την ώρα που θα φύγει από το ναυπηγείο, μέχρι την ώρα κατά την οποία θα πάει για απόσυρση. Άρα μπορείς να κάνεις τους υπολογισμούς σου για τις φορολογικές σου οφειλές από την πρώτη μέρα λειτουργίας του πλοίου μέχρι και μια εικοσαετία αργότερα, εάν δεν αλλάξει βεβαίως το ύψος της φορολογίας. Γνωρίζεις επακριβώς ποια είναι η οφειλή, άρα τα υπόλοιπα έσοδα, που έχεις από τη λειτουργία των σκαφών της εταιρείας σου, εάν είναι κερδοφόρα, μπορείς να τα χρησιμοποιείς για αγορές νέων πλοίων ή να τα διοχετεύεις σε άλλες επενδύσεις. Έχει θεωρηθεί ότι είναι ένας πολύ έξυπνος και παραγωγικός, προβλέψιμος φόρος, που επιτρέπει στις ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίες χρειάζονται πολύ υψηλές επενδύσεις, να είναι σωστές με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις και να κάνουν ένα πιο ευφάνταστο σχέδιο επιχειρηματικής ανάπτυξης».
Το ορόσημο του 2010
«Χρειάστηκαν 10,5 χρόνια και πολλή μελέτη για να καταλήξουμε στο δικό μας σύστημα»
Το φορολογικό σύστημα της ναυτιλίας της Κύπρου είχε ξεκινήσει να «οικοδομείται» από το 1996. Ολοκληρώθηκε το 2010, έχοντας λάβει τμηματικά, κομμάτι-κομμάτι, όλες τις απαιτούμενες εγκρίσεις της Ε.Ε. «Χρειάστηκαν 10,5 χρόνια συνεχούς μελέτης. Είχαμε αναλύσει όλα τα φορολογικά συστήματα, που προϋπήρχαν στα ναυτιλιακά. Είχαμε πάρει τα καλύτερα κομμάτια, που μπορούσαμε να υιοθετήσουμε από κάθε χώρα», αναφέρει στη «Σ» ένας εκ των αρχιτεκτόνων του. Η κάθε χώρα, εξηγεί, εξειδικεύεται ανάλογα με το είδος της ναυτιλιακής δραστηριότητας που έχει.

«Για παράδειγμα, οι Ελλαδίτες έχουν αναπτύξει πολύ την πλοιοκτησία, οι Δανοί είναι καλοί ναυλωτές, οι Γερμανοί είναι καλοί πλοιοδιαχειριστές. Και οι τρεις αυτές δραστηριότητες μπορούν να μπουν κάτω από το σύστημα φορολόγησης. Εμείς τα πήραμε και τα “παντρέψαμε”, έτσι ώστε στο δικό μας σύστημα να επιτρέπονται και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν χώρες, οι οποίες έχουν δύο από αυτά τα χαρακτηριστικά κι άλλες λιγότερα».
«Λευκή λίστα»

Επιπλέον η κυπριακή σημαία βρίσκεται στη λεγόμενη «λευκή λίστα», καθώς θεωρείται μια σημαία με καλή φήμη. «Αυτό θα διαφυλαχθεί. Είναι μια γκάμα παραγόντων, που αξιολογούνται, ανάμεσά τους και το φορολογικό σύστημα, για να βρίσκεται η σημαία μας εκεί που βρίσκεται. Μεταξύ άλλων για παράδειγμα και η παρουσία του στόλου υπό κυπριακή σημαία. Εάν έχεις κατακρατήσεις πλοίων, που δεν πληρούν όρους ασφάλειας, δεν είναι καλής ποιότητας ή το σύστημα επιθεώρησης των πλοίων δεν είναι επαγγελματικό, τότε δεν μπορείς να έχεις "λευκή σημαία"».
39 νέες ναυτιλιακές σε ένα χρόνο

Το μαγνητικό πεδίο της κυπριακής ναυτιλίας φαίνεται να λειτουργεί καλά. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, η προσέλκυση ναυτιλιακών εταιρειών στο νησί έχει ανεβάσει στροφές από την έναρξη των εργασιών του Υφυπουργείου Ναυτιλίας κι έπειτα. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των ναυτιλιακών εταιρειών, που ήταν εγγεγραμμένες στην Κύπρο, αυξήθηκαν στον ένα χρόνο λειτουργίας του Υφυπουργείου από 168 σε 207 περίπου.

Σημειώνεται ότι η αύξηση αυτή αφορά μόνο στις εταιρείες, οι οποίες εμπίπτουν στο φορολογικό σύστημα του Υφυπουργείου και δεν υπολογίζονται οι παρεμφερείς υπηρεσίες, που στηρίζονται βεβαίως στη ναυτιλία.