Τι προνοεί το Ταμείο Υδρογονανθράκων
Το μυστικό της επιτυχίας του νορβηγικού μοντέλου και οι ουσιώδεις διαφορές με το κυπριακό νομοσχέδιο
Σάββατο 09 Φεβ 2019
Αυτό άλλωστε διεφάνη και από την τελευταία ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά και από τη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή Ενέργειας της Βουλής, με την Κυβέρνηση να δέχεται καταιγισμό ερωτήσεων από βουλευτές, οι οποίοι ζήτησαν διευκρινίσεις επί διαφόρων πτυχών που άπτονται των σκοπών του. Αν και επιδίωξη της Κυβέρνησης είναι η δημιουργία ενός Tαμείου στα πρότυπα του νορβηγικού μοντέλου, ωστόσο από τις πρόνοιες του σχετικού νομοσχεδίου διαφαίνεται ότι το Ταμείο είναι... τροϊκάνων προδιαγραφών. Από την άλλη, οι Τούρκοι θέτουν επίμονα στον δημόσιο διάλογο ιδέες για δημιουργία «κοινής εταιρείας» αξιοποίησης του υποθαλάσσιου πλούτου της Κύπρου.
Στόχοι του Ταμείου
Βάσει του Νομοσχεδίου, το λεγόμενο «Ταμείο Επενδύσεων» έχει τους ακόλουθους στόχους:
Τη δημιουργία μιας εναλλακτικής σταθερής ροής εισοδημάτων για τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που επιτρέπει την επίτευξη ενός περιθωρίου ασφαλείας για τα δημόσια οικονομικά και την οικονομία έναντι μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών των υδρογονανθράκων, με τη συσσώρευση περιουσιακών στοιχείων κατά περιόδους υψηλών αποδόσεων.
Τη μείωση του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης και, κατά συνέπειαν, την ενίσχυση της συμμόρφωσης.
Την επένδυση των πλεονασμάτων σε διεθνή χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία με επαρκή διασπορά για την εξασφάλιση των μελλοντικών γενεών ή άλλων μακροπρόθεσμων στόχων.
Παράλληλα, ξεκαθαρίζεται ότι το Ταμείο δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως εξασφάλιση και/ή εγγύηση για δανεισμό από την Γενική Κυβέρνηση. Επιπλέον, όλα τα έσοδα της Δημοκρατίας από τους υδρογονάνθρακες κατατίθενται στο πάγιο ταμείο της Δημοκρατίας, ενώ μετά την αφαίρεση των λειτουργικών εξόδων, το υπόλοιπο διαθέσιμο ποσό θα μεταφέρεται στο Ταμείο.
Για οποιεσδήποτε εκροές πρέπει να επιτυγχάνεται μια συνετή και βιώσιμη ισορροπία μεταξύ της μείωσης του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης και της συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων για σκοπούς σταθεροποίησης, σύμφωνα με την εκάστοτε κυβερνητική δημοσιονομική στρατηγική. Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου «Κυπριακού Οργανισμού Διαχείρισης Επενδύσεων», ο οποίος κατά κύριο λόγο θα παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης επενδύσεων και θα θεσπίζει και θα διατηρεί Μονάδα διαρκούς διαχείρισης κινδύνων, οι εργασίες της οποίας δύνανται να ανατίθενται σε τρίτο.
Τσακίρης: Στόχος η μείωση του χρέους
Μιλώντας στη «Σημερινή» ο Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής στη Σχολή Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Δρ Θεόδωρος Τσακίρης, είπε πως η βασική φιλοσοφία του ταμείου είναι εξαιρετικά περιοριστική και έχει ως βασικό στόχο την απομείωση του δημόσιου χρέους και την κυκλική αξιοποίηση των αποδόσεων από τις επενδύσεις του ταμείου για να ενισχυθεί το κεφάλαιο του ταμείου.
«Δεν αποτελεί πιστή εφαρμογή του νορβηγικού μοντέλου αλλά μια τροϊκανής εμπνεύσεως διασκευή, προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο στρατηγικό στόχος απομείωσης του δημοσίου χρέους, με το οποίο συμφωνώ», είπε. Πάντως, η άλλη άποψη είναι πως το Νομοσχέδιο θα μπορούσε έχει πιο ελαστικούς χρονικά περιορισμούς, προκειμένου να μπορέσουν να αυξηθούν τα απαιτούμενα χρήματα για επενδύσεις στην πραγματική οικονομία.
Δοικητική Οργάνωση
Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, τον διορισμό ενός πενταμελούς Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο θα απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τέσσερα άλλα μέλη που διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο θα έχει την ευθύνη επίβλεψης της διαχείρισης του Οργανισμού και του Ταμείου. Αναφορικά με τα προσόντα της επιλεξιμότητας του Προέδρου και των Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου προβλέπεται ότι, για τις θέσεις αυτές, θα «διορίζονται πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και εντιμότητας, τα οποία αποδεδειγμένα κατέχουν επαρκή επιστημονική κατάρτιση και πείρα, καθώς και επαγγελματική αξιοπιστία στον τομέα της διαχείρισης των επενδύσεων ή/και στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης». Ακολούθως το Συμβούλιο θα πρέπει να διορίσει Εκτελεστικό Διευθυντή του Οργανισμού με θητεία πέντε έτη και διάρκεια όχι μεγαλύτερη από δέκα.
Το Υπουργικό Συμβούλιο θα διορίσει παράλληλα και Επιτροπή Ελέγχου αποτελούμενη από τρία μέλη για θητεία πέντε ετών, με δικαίωμα ανανέωσης γι' ακόμη μια φορά. Η εν λόγω Επιτροπή θα απαρτίζεται από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες στον τομέα της Λογιστικής και των Ελεγκτικών Υπηρεσιών καθώς και των Νομικών. Θα υπάρχει επίσης Επιτροπή Εσωτερικού Ελέγχου, που θα καθορίζει την οργανωτική δομή, τις αρμοδιότητες και τις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου.
Το προσωπικό του Οργανισμού θα διορίζεται από το Συμβούλιο στη βάση εισήγησης του Εκτελεστικού Διευθυντή και δεν θα είναι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά θα προσλαμβάνονται με συμβόλαιο. Τα κεφάλαια και κάθε περιουσιακό στοιχείο και χρηματικό ποσό του Οργανισμού θα ανήκουν εξολοκλήρου στο κράτος. Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, το Συμβούλιο ή ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Οργανισμού δύναται να διορίζει ένα ή περισσότερα πρόσωπα ως εξωτερικούς διαχειριστές επενδύσεων, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις υπηρεσίες διαχείρισης των επενδύσεων του Ταμείου ή οποιουδήποτε μέρους του Ταμείου.
Το ζήτημα των Τουρκοκυπρίων
Προωθώντας το Νομοσχέδιο η Κυβέρνηση επιχειρεί να κατευνάσει τις όποιες τουρκικές αντιδράσεις, στέλνοντας το μήνυμα ότι οι Τ/κ θα έχουν διασφαλισμένο το μερίδιο από τα κέρδη του φυσικού αερίου. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει προς το παρόν οποιαδήποτε αναφορά σε τέτοια πρόνοια, αφού κάτι τέτοιο θα υπονοούσε διακρίσεις για όλους τους νομικούς πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πάντως, την ίδια ώρα οι Τούρκοι θέτουν επίσημα και ανεπίσημα την ιδέα ίδρυσης μιας «κοινής εταιρείας» για εκμετάλλευση του πλούτου των υδρογονανθράκων, όπως «η συμφωνία Άνθρακα και Χάλυβα της Γερμανίας και της Γαλλίας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο».
Το πετυχημένο μοντέλο
Το Νορβηγικό Ταμείο Υδρογονανθράκων ιδρύθηκε το 1990, για να επενδύσει τα πλεονασματικά έσοδα του νορβηγικού ενεργειακού τομέα. Η πρώτη μεταφορά εσόδων από το πετρέλαιο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1996 και σήμερα αγγίζει το 1 τρις δολάρια. Η φιλοσοφία του νορβηγικού μοντέλου βασίστηκε σε ένα κατάλληλο σύστημα για τη διαχείριση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από το στάδιο της έρευνας μέχρι και την εμπορική αξιοποίηση του φυσικού αερίου/πετρελαίου. Στο μοντέλο αυτό είναι ευδιάκριτο πόσα θα λαμβάνει η χώρα ανάλογα με το ρίσκο που είναι διατεθειμένη η ίδια να παίρνει για να εμπλακεί σε διάφορους τομείς επενδύσεων, όπως η τεχνολογία, η υγεία, οι επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη.
Στην καρδιά του «νορβηγικού μοντέλου» βρίσκεται το Κυβερνητικό Ταμείο Συντάξεων Νορβηγίας (The Government Pension Fund Global, formerly, The Government Petroleum Fund). Το ταμείο αυτό έχει σημαντική διασπορά επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων των 6,14 δις δολαρίων στη Shell, την BP, Chevron, ExxonMobil και Total. Ένα από τα μυστικά επιτυχίας του μοντέλου είναι η πλήρης διαφάνεια και η συνεχής ενημέρωση του λαού, ώστε οι πολίτες να έχουν την αίσθηση ότι έχουν την ιδιοκτησία της μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διαχείριση του πλούτου των υδρογονανθράκων.
Αντιθέτως στο νομοσχέδιο για το Ταμείο Υδρογονανθράκων της Κύπρου σημειώνεται πως ο Πρόεδρος και τα Μέλη του Συμβουλίου, ο Εκτελεστικός Διευθυντής και το προσωπικό απαγορεύεται να παρέχουν, κοινοποιούν, αποκαλύπτουν «εμπιστευτικές πληροφορίες» που περιήλθαν στην κατοχή τους κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
