Έφτασε η ώρα του ΕastMed
Ιστορική συνάντηση Κύπρου – Ελλάδας – Ισραήλ – Αιγύπτου στις ΗΠΑ
Τρίτη 19 Μάρ 2019
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Σημερινής», οι πλευρές επιβεβαίωσαν τη στήριξή τους στον αγωγό EastMed, κάτι που επιβεβαίωσε και με ανακοίνωσή του το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας. Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Σημερινή», με την παρότρυνση και του Αμερικανού υφυπουργού Ενέργειας οι τέσσερεις χώρες της Μεσογείου συζήτησαν την εμβάθυνση της συνεργασίας τους, ώστε να διαμορφωθεί μία περιφερειακή αγορά φυσικού αερίου στη βάση του East Med Gas Forum, που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο στο Κάιρο. Η πρόσφατη ανακάλυψη του κοιτάσματος «Γλαύκος» στην Κυπριακή ΑΟΖ από την ExxonMobil είχε μάλιστα ως αποτέλεσμα η συζήτηση για τις προοπτικές της Ανατολικής Μεσογείου να βρεθεί ψηλά στην ατζέντα του συνεδρίου «CERA2019», όπου συμμετείχαν υψηλόβαθμα στελέχη κυβερνήσεων και εταιρειών απ' όλον τον κόσμο.
Άνοιγμα ExxonMobil και στο Ισραήλ
Παρά το γεγονός ότι η ExxonMobil έχει ξεκαθαρίσει δημόσια ότι προτεραιότητά της στην Κύπρο είναι η κατασκευή σταθμού υγροποίησης, πληροφορίες από τον διεθνή Τύπο αναφέρουν ότι ο αμερικανικός κολοσσός βλέπει θετικά το ενδεχόμενο να συμβάλει και στο επενδυτικό σχέδιο κατασκευής του EastMed μαζί με τις ΔΕΠΑ και Edison. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αμερικανικός κολοσσός ενδιαφέρεται, σύμφωνα με το Reuters, να λάβει μέρος στον δεύτερο γύρο αδειοδότησης της Ισραηλινής ΑΟΖ για έρευνες φυσικού αερίου. Αν αυτό γίνει πραγματικότητα και βρεθούν επιπλέον κοιτάσματα, τότε ενισχύεται περαιτέρω και η προοπτική εμπορικής βιωσιμότητας του EastMEd.
Στήριξη Αιγύπτου
Με αφορμή μια δήλωση για σκεπτικισμό της Αιγύπτου σε σχέση με τον EastMed από τον Αιγύπτιο Υπουργό Ενέργειας στο ΚΥΠΕ τον Φεβρουάριο, πολλοί ήταν εκείνοι που έσπευσαν βεβιασμένα να συμπεράνουν ότι το Κάιρο δεν επιθυμεί την κατασκευή του εν λόγω αγωγού. Ωστόσο η πραγματικότητα φαίνεται να είναι διαφορετική, καθώς στο Χιούστον ο ίδιος Υπουργός Τάρεκ Ελ Μόλα εμφανίστηκε να δηλώνει τη στήριξη της χώρας του στον αγωγό, χωρίς αυτό να επηρεάζει την προοπτική μεταφοράς της «Αφροδίτης» στα τερματικά της χώρας για υγροποίηση.
Τουρκική προπαγάνδα
Από την πλευρά τους, οι Τούρκοι εργαλειοποίησαν τις δηλώσεις του Έλληνα πρώην Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, περί μη αποκλεισμού της Τουρκίας στην ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχή. Συγκεκριμένα, η τουρκική εφημερίδα Sabah καλεί Αθήνα-Λευκωσία να λάβουν πολύ σοβαρά τις δηλώσεις αυτές και να μην αγνοήσουν την τουρκική ισχύ στην περιοχή. Οι Τούρκοι επιχειρούν μάλιστα να παρουσιάσουν τον αγωγό προς Τουρκία μέσω της κυπριακής ΑΟΖ από το Ισραήλ ως την πιο συμφέρουσα επιλογή.
Σύμφωνα με τον Ibrahim Palaz, πρώην γενικό διευθυντή της τουρκικής ενεργειακής εταιρείας BOTAS, «εκτός από την Αίγυπτο, το Ισραήλ και η Κύπρος δεν είναι εξοικειωμένες με τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου όπως είναι η Τουρκία». Για την περίπτωση σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο, αναφέρουν πως η κατασκευή μιας κοινής υποδομής με το Ισραήλ μπορεί να ελαφρύνει ελαφρώς το φορτίο, αλλά οι επιλογές θα δημιουργούσαν κόστος που θα μπορούσε να αντισταθμιστεί από την πολιτική βούληση μόνο μετά από εξαίρεση της Τουρκίας.
Όσον αφορά τον αγωγό EastMed, ο Palaz ισχυρίζεται ότι, λόγω της προγραμματισμένης υποθαλάσσιας διαδρομής του, δημιουργεί τεχνικές προκλήσεις, αλλά αυτό δεν αποτελεί εμπόδιο. «Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι είναι ακριβό εμπορικά. Για να έχει εμπορική αξία ο αγωγός, το ποσό που πρόκειται να εξαχθεί θα πρέπει να είναι κατά προσέγγιση γύρω στα 10 BCM τουλάχιστον, ενώ η συνολική κατανάλωση της Ελλάδας είναι κοντά στα 4 BCM, επομένως, το πλεόνασμα πρέπει να μεταφερθεί πέρα από την Ελλάδα και αυτό μπορεί να γίνει, μέσω μιας σύνδεσης με τον αγωγό Trans-Adriatic Pipeline (TAP), ο οποίος αποτελεί επέκταση του αγωγού Trans Anatolian Pipeline (TANAP), ώστε να μεταφέρεται το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στην Ιταλία και πέρα από αυτήν».
Ο ισχυρισμός αυτός είναι παραπλανητικός και αναληθής, καθώς εξετάζονται ήδη σενάρια ο αγωγός EastMed να διασυνδεθεί μέσω των Σκοπίων (σχέδιο αγωγού ΔΕΣΦΑ-MER Σκοπίων) και της Βουλγαρίας (αγωγός IGB). Καθόλου τυχαία δεν ήταν, μάλιστα, η δήλωση προθέσεων της Βουλγαρίας να συμμετάσχει στον EastMed.
Το σενάριο TAP
Σχετικά με τον αγωγό Trans-Adriatic Pipeline (TAP), που θα μεταφέρει αζερικό αέριο, η ευρωπαϊκή φάση του έργου αναμένεται να ξεκινήσει δοκιμές αερίου στις 15 Απριλίου. Έτσι τουλάχιστον δήλωσε αυτήν την εβδομάδα ο γενικός διευθυντής του έργου, Saltuk Duzyol. «Αν όλα πάνε καλά, θα είμαστε έτοιμοι να στείλουμε φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέχρι την 1η Ιουλίου. Εντούτοις, ο TAP μπορεί να μην είναι έτοιμος να δεχθεί φυσικό αέριο μέχρι εκείνη τη στιγμή», είπε.
Ο Duzyol εξήγησε ότι οι εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αυτού του «βασικού έργου που συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας» θα αυξηθούν προοδευτικά και η Τουρκία θα λάβει 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2019 και 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του έτους. Πρόσθεσε ότι 190 εργαζόμενοι εξακολουθούν να εργάζονται στο έργο, με το υπολογιζόμενο επενδυτικό κόστος να ήταν αρχικά 11,77 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά έπεσε στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια.
O κομβικός ρόλος της Ιταλίας για ΤΑΡ και EastMed
Ακροβατισμοί Σαλβίνι μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον
Επί της ουσίας η ΕΕ επιδιώκει να διαφοροποιήσει τις εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση και σε αυτό το πλαίσιο ο EastMed και ο TAP, αν και σε κάποιο βαθμό ανταγωνιστικοί, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Από την άποψη αυτή, η υποστήριξη της Ιταλίας για τους δύο αγωγούς φυσικού αερίου θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή τριβής μεταξύ του Ιταλού αναπληρωτή Πρωθυπουργού Ματέο Σαλβίνι και του Κρεμλίνου, οι σχέσεις των οποίων φέρονται να είναι στενές.
Μέχρι στιγμής ο Σαλβίνι δεν έχει προβεί σε αποφασιστικές κινήσεις προκειμένου να ακυρώσει ή να μετριάσει τις οικονομικές κυρώσεις που επέβαλε η Ε.Ε. εναντίον της Ρωσίας, εξαιτίας της Κριμαίας. Αντιθέτως η Ιταλία επιδιώκει να αυξήσει το ενεργειακό της προφίλ και δείχνει να είναι επίσης ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ και μερικές χώρες της Κεντρικής Ανατολικής Ευρώπης ενάντια στο Nord Stream ΙΙ, που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη.
Ο Ιταλός Αναπληρωτής Πρωθυπουργός ενόψει και των ευρωεκλογών επιδιώκει παράλληλα να οικοδομήσει έναν πολιτικό άξονα με τον ηγέτη του κυβερνώντος πολωνικού κόμματος του Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS), Γιαροσλάβ Καζίνσκι, που είναι σθεναρός επικριτής της Ρωσίας του Πούτιν. Η Πολωνία συνεχίζει εν τω μεταξύ να αυξάνει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το Κατάρ, τη Νορβηγία και τις ΗΠΑ, καθώς επιδιώκει και αυτή να μειώσει σταδιακά την εξάρτησή της από τη Ρωσία.
Μάλιστα, σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σαλβίνι εξέφρασε την υποστήριξή του στην προσωρινή κυβέρνηση του αυτοανακηρυχθέντος Προέδρου της Βενεζουέλας, Χουάν Γκουαϊδό, την ώρα που η Μόσχα στηρίζει τον Μαδούρο. Επομένως το επόμενο διάστημα, μετά και την υπογραφή του EastMed την ερχόμενη Πέμπτη στο Ισραήλ παρουσία Πομπέο, θα διαφανεί κατά πόσον τα «καμώματα» της Ιταλίας, που ζήτησε παράταση, οφείλονται όντως στις περιβαλλοντικές επικρίσεις προς τον κυβερνητικό εταίρο «Πέντε Αστέρια» ή αποσκοπούν στο να καθησυχαστεί η ρωσική αρκούδα. Πάντως, σε καταγγελτικό άρθρο του στην ιταλική Formiche, o πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος της Ιταλίας, Corrado Clini, ασκεί έντονη κριτική σε όσους βγάζουν την Ιταλία από το ενεργειακό παιχνίδι της Μεσογείου και τονίζει πως ειδικά για τον EastMed η Ρώμη θα έπρεπε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ενθουσιασμός Descalzi
Σημασία έχει το γεγονός ότι ο Claudio Descalzi, διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής Eni, δήλωσε αυτήν την εβδομάδα ότι «η Αίγυπτος είναι ένας από τους καλύτερους τόπους, μαζί με την Κύπρο και το Ισραήλ, για γεωτρήσεις όχι μόνο λόγω των ανακαλύψεων αλλά επειδή είναι κοντά στην Ευρώπη και η Ευρώπη αυξάνει τη χρήση φυσικού αερίου». Ο Descalzi εξέφρασε και την πεποίθηση ότι η Ιταλία διαθέτει όλα τα συστατικά για κάνει την εταιρεία του, που είναι δραστήρια σε Κύπρο, Αίγυπτο και Λίβανο, επιτυχημένη.
Γ. Λακκοτρύπης: Η Κύπρος πρωτοστατεί
Σε άρθρο του στο αμερικανικό δίκτυο CNBC, ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης επεσήμανε πως η Κύπρος πρωτοστάτησε στην προσπάθεια προώθησης των διαφόρων επιλογών εξαγωγής και στην ολοκλήρωση των αναγκαίων διακυβερνητικών συμφωνιών.
«Οι συμφωνίες αυτές θα χαρτογραφήσουν τα ζητήματα ασφάλειας, περιβάλλοντος και δικαιοδοσίας, ώστε το EastMed Gas Forum να καθορίσει τους βέλτιστους τρόπους εξαγωγής φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές», είπε, προειδοποιώντας, παράλληλα, πως η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου εμπεριέχει προκλήσεις, τόσο λόγω της σύνθετης γεωλογίας της όσο και της γεωπολιτικής της ιστορίας. «Οι συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς τα τελευταία χρόνια δεν βοήθησαν. Θα μπορούσε εύλογα να υποστηριχθεί ότι η περιοχή δεν είναι για όσους διστάζουν».
