Τριμερής στις… ανισορροπίες

Καμιά πρόοδος για εποπτεία ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων και πολύπλοκες διαδικασίες για στρατηγικούς επενδυτές
Στο κλαμπ των οικονομιών «με υπερβολικές ανισορροπίες» εντάσσει η Κομισιόν την Κύπρο, μαζί με την Ιταλία και την Ελλάδα, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Εξαμήνου. Η Κομισιόν έδειξε επίσης κίτρινη κάρτα σε ακόμη δέκα χώρες, στις οποίες διαπιστώνονται «ανισορροπίες» (Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Βουλγαρία, Κροατία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Σουηδία).

Πιο συγκεκριμένα, στην 97σέλιδη έκθεση της Κομισιόν για την Κύπρο τονίζεται ότι η χώρα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών συστάσεων για το 2018. Ειδικότερα, η Κύπρος, όπως αναφέρεται, έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δεδομένου ότι έχουν προχωρήσει οι εργασίες για την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής (συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης ενισχυμένων νομικών πλαισίων για την αφερεγγυότητα, τις εκποιήσεις και την πώληση δανείων).

Επίσης, έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά:

· την πρόσβαση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση (δεδομένου ότι τα χρηματοδοτικά μέσα που στηρίζονται από κονδύλια της ΕΕ αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα)

· και την υγεία, δεδομένου ότι έχουν προχωρήσει οι εργασίες για την πρώτη φάση της εφαρμογής του εθνικού συστήματος υγείας, π.χ. έχει αρχίσει η μεταρρύθμιση των υπηρεσιών εξωτερικών ιατρείων.
«Περιορισμένη πρόοδος»

Πέραν τούτων, η Κύπρος έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά:

· Τη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα, δεδομένου ότι έχει καθυστερήσει η βασική νομοθεσία για τη δημόσια διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση και τη διακυβέρνηση των κρατικών επιχειρήσεων.

· Τις ιδιωτικοποιήσεις, όπου μόνο λίγα έργα ιδιωτικοποιήσεων βρίσκονται σε εξέλιξη και προχωρούν με αργούς ρυθμούς.

· Το δικαστικό σύστημα, δεδομένου ότι η εξειδίκευση των δικαστηρίων βρίσκεται μόλις σε αρχικό στάδιο και η πρόοδος είναι αργή, αν και καταβάλλονται ορισμένες προσπάθειες για την αναθεώρηση της πολιτικής δικονομίας και την εισαγωγή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης.

· Τη δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος για την έκδοση και μεταβίβαση δικαιωμάτων επί ακινήτων (π.χ. κτηρίων και οικοπέδων), καθώς εξακολουθεί να υπάρχει σωρεία εκκρεμών υποθέσεων στις περιπτώσεις αγοραστών που κατέβαλαν ολόκληρο το ποσό για ένα ακίνητο και δεν έχουν ακόμη λάβει τα έγγραφα νόμιμης κυριότητας. Επίσης, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία θα μπορούσε να απλουστεύσει τις διαδικασίες, δεν έχει ακόμη εγκριθεί.

· Την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και την αύξηση της προσέγγισης των νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης, δεδομένου ότι η αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής, παρά την αύξηση του προσωπικού, η αξιολόγηση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας ακόμη εκκρεμεί και η εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ένταξη των νέων στην απασχόληση, την εκπαίδευση ή την κατάρτιση είναι αργή.

· Όσον αφορά την εκπαίδευση, δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί μια συγκεκριμένη πρόταση για τη βελτίωση του συστήματος αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
Ανεξεταστέοι

Σε αντίθεση με τα πιο πάνω, η Κύπρος δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο όσον αφορά:

· την ενοποίηση και ενίσχυση της εποπτείας των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων, δεδομένου ότι οι σχετικοί νόμοι βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της προετοιμασίας,

· την απλοποίηση των πολύπλοκων διαδικασιών για τους στρατηγικούς επενδυτές, δεδομένου ότι η σχετική νομοθεσία δεν έχει ακόμη εγκριθεί.
Προκλήσεις και ευκαιρίες

Άλλα βασικά οικονομικά ζητήματα, που αναλύονται στην παρούσα έκθεση, επισημαίνουν ιδιαίτερες προκλήσεις για την κυπριακή οικονομία, η οποία εκτιμάται πως φέτος θα κινηθεί με ρυθμό ανάπτυξης 3,3%. Ειδικότερα, η Κομισιόν επισημαίνει ότι:

· Η ισχυρή οικονομική ανάκαμψη της Κύπρου δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών και την πραγματοποίηση βασικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τη μακροπρόθεσμη στήριξη της ανάπτυξης.

· Η Κύπρος εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντικές μακροοικονομικές ανισορροπίες σε διάφορους τομείς, και συγκεκριμένα υψηλό ιδιωτικό, δημόσιο και εξωτερικό χρέος και υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων.

· Η οικονομία αναπτύσσεται ταχέως, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για την αποπληρωμή του χρέους.

· Η οικονομική ανάκαμψη αποτελεί ευκαιρία για τη μεταρρύθμιση βασικών τομέων, όπως το επιχειρηματικό περιβάλλον, ο δημόσιος τομέας, το δικαστικό σύστημα, η εκπαίδευση και η αγορά εργασίας, με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων που αυξάνουν την παραγωγικότητα, διαφοροποιούν την οικονομία και συμβάλλουν στη διατήρηση εύρωστης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης μακροπρόθεσμα.

· Η οικονομική ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι στέρεη και η αγορά εργασίας έχει βελτιωθεί αισθητά. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μοντέλου της Κύπρου αποτελεί βασική πρόκληση.
Ανησυχίες για Εστία

Ιδιαίτερη αναφορά στην έκθεση γίνεται για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία, σύμφωνα με την Κομισιόν, μειώθηκαν αισθητά το 2018, κυρίως λόγω της πώλησης και εκκαθάρισης της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, η οποία μετέφερε ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο επισφαλών στοιχείων ενεργητικού από το τραπεζικό σύστημα σε χωριστό δημόσιο φορέα. «Επιπλέον», τονίζεται, «οι Αρχές βελτίωσαν τα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων και τον νόμο για την πώληση δανείων και θέσπισαν νόμο περί τιτλοποίησης δανείων. Συνεπώς, η αποφασιστική εφαρμογή των νόμων είναι το επόμενο βήμα».

Προστίθεται, ωστόσο, ότι «το σχέδιο Εστία, για την αντιμετώπιση μη εξυπηρετούμενων δανείων που είναι εξασφαλισμένα με υποθήκες σε πρώτη κατοικία, πρόκειται να εφαρμοστεί το 2019. Το σχέδιο», σύμφωνα με την Κομισιόν, «έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τον ηθικό κίνδυνο και τον δίκαιο χαρακτήρα του. Η άμεση χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων σε συνδυασμό με ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα μπορεί να μετριάσει ορισμένους από αυτούς τους κινδύνους και τελικά να ενισχύσει τη νοοτροπία συνέπειας στις πληρωμές. Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα του σχεδίου δεν είναι ακόμη ορατά».
Ευάλωτη σε κλυδωνισμούς

Σχετικά με το δημόσιο χρέος, η Κομισιόν εκτιμά ότι θα μειώνεται σταθερά κατά την περίοδο 2019-2020, λόγω της αναμενόμενης συνέχισης των υψηλών επιδόσεων στα δημόσια οικονομικά. Ωστόσο, σύμφωνα με την Επιτροπή, οι κίνδυνοι παραμένουν. Ειδικότερα, το δημόσιο χρέος είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ, γεγονός που καθιστά την Κύπρο ευάλωτη σε ενδεχόμενους χρηματοπιστωτικούς ή οικονομικούς κλυδωνισμούς. Οι κίνδυνοι αυτοί μετριάζονται κάπως από την ικανοποιητική συγκράτηση των μεσοπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών, ενώ πρόσφατα η χώρα επανέκτησε την αξιολόγηση επενδυτικού βαθμού για το χρέος της Κύπρου.