Αδικαίωτων θυσιών σύγχρονες πολιτικές

Ο επικός αγώνας του 1955-59 σήμερα, πολλώ μάλλον μεσούσης της κατοχής, οφείλει να διαδραματίσει ρόλο που με τα τωρινά δεδομένα να ανταποκρίνεται στο ιστορικό παρελθόν του Ελληνισμού.
1η Απριλίου 1955. Επρόκειτο για τη σημαντικότερη στιγμή της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας του Κυπριακού Ελληνισμού, όπου η πολιτισμένη ανθρωπότητα αντίκριζε με εμβρόντητο θαυμασμό το απαράμιλλο θάρρος ενός μικρού στο μέγεθος, μεγάλου στην ψυχή λαού, που συγκρούετο με την πανίσχυρη τότε Βρετανική Αυτοκρατορία, διεκδικώντας αυτοδιάθεση - Ένωση με τη μητέρα πατρίδα, την Ελλάδα.


Το αίτημα της Ενώσεως, που συνεπήρε και τον απανταχού Ελληνισμό, συνιστούσε την κινητήριο δύναμη του Απελευθερωτικού Αγώνος, ήταν δε ταυτισμένο με την αυτοδιάθεση. Η τελευταία είχε καθιερωθεί ως αρχή αναγκαστικής εφαρμογής δικαίου (jus cogens) στις αποικιοκρατούμενες περιοχές του κόσμου, όπου και ακολουθείτο η πρακτική του «one man - one vote», ένας άνθρωπος - μία ψήφος.


Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, καθιερωμένο στις δύο αποικιοκρατούμενες ηπείρους, στην Αφρική και στην Ασία, παρεβιάσθη στην ευρωπαϊκή ως προς τις ιστορικές καταβολές Κύπρο, όπου και επεβλήθη διά των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου καθεστώς απάδον, όχι μόνο των προδιαγραφών του ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού, δηλαδή της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, αλλά και αυτού τούτου του δημοσίου διεθνούς δικαίου.


Η αρχή της πλειοψηφίας, που παραβιάσθηκε στην Κύπρο, εξισώνοντας σε κοινοτικό πλαίσιο την ελληνική πλειοψηφία με την τουρκοκυπριακή μειονότητα, υφίσταται ως αρχή και δοκιμάζεται παντού, όπου διαδραματίζονται γεγονότα και εξελίξεις διεθνοπολιτικού γίγνεσθαι και όπου η ικανότητα συγκροτημένης παρεμβατικής κρατικής πολιτικής συνιστά και το μέγεθος, δηλαδή τον βαθμό εφαρμογής των αρχών και προβλέψεων του γενικού και εθιμικού, κατά ταύτα διεθνούς δικαίου.


Κατά τη διάρκεια του τετραετούς αγώνα της ΕΟΚΑ (1955 - 1959) η Αθήνα και η υπόλοιπη Ελλάδα εδονείτο από τις δυναμικές κινητοποιήσεις και τις συγκεντρώσεις του ελλαδικού Ελληνισμού, ο οποίος διεκδικούσε την Ένωση και τη δικαίωση του αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού. Η κορύφωσή τους ήταν δραματικά εκδηλούμενη και με τραγικά αποτελέσματα, όπως η ύπαρξη νεκρών στην Αθήνα από τις διαδηλώσεις.


Τούτο εσυνέβη ιδιαιτέρως κατά τον Μάιο του 1956, εν όψει της δρομολογηθείσης δι’ απαγχονισμού εκτέλεσης των εικοσιτριάχρονων Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου, που, ειρήσθω εν παρόδω, κατά την εκτέλεσή τους έψελναν τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο.


Σύσσωμος ο κυπριακός Ελληνισμός συμμετείχε με κάθε τρόπο στηρίζοντας τους αγωνιστές και τους αντάρτες, είτε κρύβοντας και προστατεύοντάς τους είτε υφιστάμενοι βασανιστήρια από τους Άγγλους, αρνούμενοι να προδώσουν τις θέσεις τους. Εξάλλου, η υποστήριξη από τη μαθητιώσα νεολαία, που πρωτοστατούσε, υπήρξε παλλαϊκή και πάνδημος, με χαρακτηριστική στιγμή τη σύγκρουση των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου με τις αποικιοκρατικές δυνάμεις στην ιστορική μάχη της Σεβερείου Βιβλιοθήκης τον Ιανουάριο του 1956.


Κορυφαίοι πρωταγωνιστές του πολιτικού και του πνευματικού γίγνεσθαι της εποχής, όπως οι Φιντέλ Κάστρο και Τσε Γκεβάρα εκδήλωσαν με δηλώσεις τους τον θαυμασμό τους προς τον αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου. Ο Γάλλος νομπελίστας, Αλμπέρ Καμύ, με το κείμενό του «L’ enfant grec» (το Ελληνόπουλο), εκδηλώνει τον σεβασμό του στην ηρωική διαδρομή των νέων της Κύπρου.


Στις μέρες μας, ο αγώνας αυτός απεικονίζει μια εποχή, για την οποία το έθνος, όχι μόνο είναι υπερήφανο, αλλά οφείλει να παραδειγματίζεται και να εμπνέεται σταθερά αναφορικά προς τις εξελίξεις τού σήμερα. Τούτο γιατί η ιστορία προβάλλει σήμερα ως συνέχεια του παρελθόντος, διδάσκουσα πολιτικές ως προς την αντιμετώπιση εξελίξεων και γεγονότων που άπτονται του εθνικού συμφέροντος και της προοπτικής της χώρας.


Κατά τα ανωτέρω, ο επικός αγώνας του 1955-59 σήμερα, πολλώ μάλλον μεσούσης της κατοχής, οφείλει να διαδραματίσει ρόλο που με τα τωρινά δεδομένα να ανταποκρίνεται στο ιστορικό παρελθόν του Ελληνισμού. Πρόκειται για μια επιταγή που παραπέμπει στην εθνική ανάγκη ανατροπής των δεδομένων της κατοχής και αποκατάστασης της διεθνούς νομιμότητας στην Κύπρο. Τα εξήντα τέσσερα χρόνια από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου σηματοδοτούν μια περίοδο που απεικονίζεται ως μια και μόνο στιγμή στην τρισχιλιετή διαδρομή του Ελληνισμού στη Μεγαλόνησο.


Αυτή η κατά τα ανωτέρω διαδρομή μαρτυρεί μια παραδειγματική ικανότητα αντοχής του κυπριακού Ελληνισμού στον χρόνο και στις πανταχόθεν πιέσεις που ασκούνται διαχρονικά μέχρι και σήμερα με διαφορετικούς τρόπους απ' όλους τους κατακτητές, επιβουλείς και δυνάμεις συμφερόντων. Το γεγονός ότι ο Ελληνισμός άντεξε και κράτησε την εθνική του ταυτότητα, την γλώσσα και την ορθοδοξία ως πίστη υπογραμμίζει, θα λέγαμε διαδηλώνει, τη θέλησή του για επιβίωση, πράγμα που πιστοποιεί τη διαδρομή του Ελληνισμού της Κύπρου, όχι μόνο ως παρελθόν, αλλά κυρίως ως προοπτική μέλλοντος.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών για τον Πολιτισμό
και την Επικοινωνία,
Πάντειο Πανεπιστήμιο