Μπορεί να αναβιώσει ο Συνεργατισμός;

Λίγες ημέρες μετά πραγματοποιήθηκε και η μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας, στην οποία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οι αγρότες, οι εκπαιδευτικοί και η Ένωση Κοινοτήτων, με κοινό αίτημα την αναβίωση του Συνεργατισμού. Το ερώτημα όμως που γεννάται είναι εάν όντως υπάρχουν περιθώρια να αναπτυχθεί ξανά ένας νέος Συνεργατισμός.

Το εν λόγω ερώτημα απαντούν στη «Σ» τέσσερεις έγκριτοι οικονομολόγοι, αλλά και συνδικαλιστές που προέρχονται από τις δύο μεγαλύτερες εργατικές οργανώσεις, τη ΣΕΚ και την ΠΕΟ. Τη θέση του μοιράζεται μαζί μας και ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης.
Τι λένε οι συνδικαλιστές

Μιλώντας στη «Σ» ο ΓΓ της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων της ΣΕΚ, Ελισσαίος Μιχαήλ, αρχικά ξεκαθάρισε πως Συνεργατισμός υπάρχει ακόμη στον εμπορικό τομέα συνεργατικών εταιρειών, προσθέτοντας πως εκείνο που δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή είναι ο πιστωτικός τομέας. Απαντώντας στο ερώτημα εάν μπορεί να αναβιώσει, εξέφρασε την άποψη ότι υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες να αντιμετωπίσει όπως είναι τα δεδομένα σήμερα.

«Θα πρέπει να δανείζει στα μέλη του με κεφάλαια πολύ μικρά, που δεν ξέρω αν μπορεί ο κόσμος να το αγκαλιάσει», πρόσθεσε. «Ναι», σημείωσε, «είναι κάτι που λείπει και κακώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε».

Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι αδύνατο, αλλά θα έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες, καθώς θα πρέπει να παίρνει καταθέσεις μόνο από τα μέλη του και να δίνει δάνεια μόνο στα μέλη του. «Νιώθω την αναγκαιότητα του Συνεργατισμού και κάθε μέρα θα τη νιώθουμε όλοι. Όμως θεωρώ ότι ένας άλλος πιστωτικός τομέας είναι δύσκολο να δημιουργηθεί αυτήν τη στιγμή», δήλωσε.

Από πλευράς του ο Γενικός Γραμματέας της ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ, Σάββας Τούλουπος, τόνισε ότι η ΠΕΟ ταυτίζεται και συμφωνεί με την πλειοψηφία των ερωτηθέντων της δημοσκόπησης, που απαιτεί να επανιδρυθεί ο Συνεργατισμός. «Είναι γεγονός ότι κι εμείς μαζί με άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι οποίες σκέφτονται την επαναλειτουργία του, ανταλλάζουμε απόψεις, ωστόσο, δεν είναι τόσο εύκολο το ζήτημα καθώς πρέπει να ακολουθηθεί μία αναγκαία νομική διαδικασία.

Ό,τι γίνει πρέπει να είναι νόμιμο, τεκμηριωμένο και βιώσιμο», πρόσθεσε. Περαιτέρω, υπενθύμισε πως το σύνθημα του Συνεργατισμού ήταν το «ένας για όλους και όλοι για έναν», τονίζοντας ότι αυτή θα είναι η ιδέα της αλληλεγγύης μεταξύ και των μελών του νέου Συνεργατισμού.

Εξέφρασε την άποψη ότι εκείνο που μπορεί να γίνει είναι να ενωθούν δυνάμεις, δηλαδή να υπάρξει ένα μεγάλο κίνημα το οποίο θα στηρίξει το εγχείρημα της δημιουργίας του πρώτου κεφαλαίου, που λέγεται ότι φτάνει στο ελάχιστο τα πέντε εκατομμύρια ευρώ. Όπως είπε, πρέπει να γίνει μία συνεργασία ευρύτερων κοινωνικών ομάδων, οργανώσεων και ατόμων, ούτως ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας υγιούς τράπεζας.

Ο κ. Τούλουπος τόνισε ότι η αυτοχρηματοδότηση αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να γίνει από τα μέλη της και να τεθεί η αρχή τού «ένα μέλος, μία ψήφος, μια μετοχή». Επίσης, δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι στη συζήτηση αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να τεθούν και τα «ορφανά» ακίνητα του Συνεργατισμού, που κατέρρευσε.
«Όχι σε κεντρικό επίπεδο»

Με τη σειρά του, ο οικονομολόγος και πρώην βουλευτής του ΑΚΕΛ, Πάμπος Παπαγεωργίου, ανέφερε ότι χώρος για κοινωνική οικονομία γενικά πάντα υπάρχει, όμως -πρόσθεσε- εάν το ερώτημα είναι αν μπορεί να δημιουργηθεί ξανά ο Συνεργατισμός σε κεντρικό επίπεδο που να καλύπτει όλη την Κύπρο, η απάντηση είναι όχι.

Πρώτον, όπως εξήγησε, γιατί είναι πολύ νωπή η αποτυχία του Συνεργατισμού και, δεύτερον, γιατί δεν υπάρχει ρεαλιστικά κάποια πρωτοβουλία που να μπορεί να φτιάξει κάτι ισοδύναμο με το παλιό. Σύμφωνα με τον κ. Παπαγεωργίου, «μικρές συνεργατικές πρωτοβουλίες σίγουρα μπορεί να υπάρξουν είτε τοπικά είτε επαγγελματικά, αλλά όχι σε κεντρικό επίπεδο».
Μπορεί να επιβιώσει;

Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, ο οικονομολόγος, Δρ Ιωάννης Βιολάρης, είπε πως ο ίδιος θεωρεί ότι πολύς κόσμος θέλει να ξαναδεί ένα Συνεργατισμό να δημιουργείται, γιατί νομίζει ότι θα είναι παρόμοιος με εκείνον που είχαμε προηγουμένως, όμως -όπως σημείωσε- τα δεδομένα έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό.

Πρόσθεσε ότι ένας νέος Συνεργατισμός δεν θα μπορεί να είναι με την ίδια μορφή και με τους ίδιους σκοπούς που είχε ο αρχικός Συνεργατισμός, που ήταν να βοηθά τους αγρότες και τους ανθρώπους που ζούσαν κυρίως στην ύπαιθρο. «Αν βέβαια βρεθεί αρκετός κόσμος που να βάλουν από ένα μικρό ποσό για να δημιουργηθεί ένας Συνεργατισμός όπως ήταν τότε, μπορεί να γίνει. Δεν είμαι σίγουρος όμως αν θα μπορούσε να επιβιώσει στο αρνητικό περιβάλλον όπου ζούμε σήμερα», σημείωσε.

«Την προηγούμενη φορά αρχικά πέτυχε επειδή ήταν μία μαζική προσπάθεια από πάρα πολύ κόσμο. Τώρα, όμως, οι συνθήκες άλλαξαν», είπε κλείνοντας.
«Δεν χρειάζεται ο Συνεργατισμός»

Ο οικονομολόγος, Γιώργος Θεοχαρίδης, έθιξε ένα άλλο ερώτημα: αν χρειάζεται ο Συνεργατισμός γιατί, όπως είπε, ήδη το τραπεζικό μας σύστημα είναι αρκετά μεγάλο. Σημείωσε ότι σωστά γίνονται κάποιες συγχωνεύσεις τραπεζών, λόγω του ότι τα λειτουργικά τους έξοδα αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό και διερωτήθηκε εάν υπάρχει η αγορά που να μπορεί να καλύψει αυτά τα τεράστια λειτουργικά έξοδα.

Εξέφρασε παράλληλα την άποψη ότι, σε ένα τόσο μεγάλο τραπεζικό σύστημα, με αυτού του ύψους τα χρέη, δεν χρειάζεται ένας καινούργιος Συνεργατισμός. Αν, όμως, συνέχισε, προχωρήσει αυτή η ιδέα, σίγουρα πρέπει να μπουν τα σωστά θεμέλια ώστε να μην επαναληφθούν τα προβλήματα που είχαμε στο παρελθόν, να υπάρχει σωστή και αυστηρή εποπτεία, σωστή εσωτερική διακυβέρνηση και να ακολουθούνται οι ορθές τραπεζικές πρακτικές.

«Γενικά όμως δεν θεωρώ ότι τη δεδομένη στιγμή χρειάζεται ο Συνεργατισμός», είπε καταληκτικά.
Απαιτεί την ύπαρξη «Συνεργατιστών»
«Η Συνεργατική Τράπεζα (ΣΤ) κατέρρευσε κυρίως επειδή σιγά-σιγά σταμάτησε να λειτουργεί στη βάση πάνω στην οποία είχε οικοδομηθεί πριν από εκατόν τόσα χρόνια. Σταδιακά διεβρώθη το ιδεολογικό και ηθικό υπόβαθρο του Συνεργατισμού (βάση της λέξης το «συνεργάζομαι») και έτσι έπεσε στα χέρια ατόμων που πολλοί εξ αυτών λειτουργούσαν καθοδηγούμενοι από αλλότριους σκοπούς».

Αυτήν την άποψη εξέφρασε μιλώντας στη «Σ» ο οικονομολόγος Άρης Πετάσης, ο οποίος τόνισε πως, για να επανασυσταθεί ΣΤ, θα πρέπει να στραφεί πίσω στη βασική αρχή που απαιτεί την ύπαρξη Συνεργατιστών. Δηλαδή, όπως εξήγησε, μελών που θα εργάζονται για το κοινό καλό πρώτα, και εφόσον το κοινό καλό εξυπηρετείται αναπόφευκτα εξυπηρετείται και το ατομικό.

«Όμως, υπάρχει τέτοιο προζύμι αυτήν τη δεδομένη στιγμή για να δημιουργήσει ένα σύγχρονο τραπεζικό ίδρυμα; Και εάν υπάρχει, ποια η δυνατότητά του να προστατευθεί από την παρείσφρηση όλων εκείνων των επιδράσεων που κατέστρεψαν τη ΣΤ στην Κύπρο;», διερωτήθηκε ο κ. Πετάσης, ενώ απαντώντας στο καίριο ερώτημα τού αν υπάρχουν περιθώρια για δημιουργία ενός νέου Συνεργατισμού, είπε ότι υπό το φως των πιο πάνω θα έδινε σε μια προσπάθεια επανασύστασης της ΣΤ μόνο 15% πιθανότητα μακροπρόθεσμης επιτυχίας.

Εάν, όμως, συνέχισε, δημιουργείτο ένας μικρός τραπεζιτικός οργανισμός του τύπου «savings and loans co-op», ίσως η πιθανότητα επιτυχίας να αυξανόταν κατά ακόμα 5 ποσοστιαίες μονάδες.
Φτάνει να μην «την πληρώσει» ο φορολογούμενος
Καμία ένσταση στην αναβίωση του Συνεργατισμού δεν φέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, φτάνει όμως να μην «την πληρώσει» και πάλι ο φορολογούμενος πολίτης. Σε δηλώσεις του στη «Σ» ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης, ανέφερε πως «είναι ορθό να διευκρινιστεί πρώτα τι εννοούμε με τον όρο Συνεργατισμός.

Με την έννοια τού να μαζευτεί μια ομάδα πολιτών με κοινούς στόχους και προκλήσεις και μέσα από ένα διαφανές και αποτελεσματικά ρυθμιζόμενο και εποπτευόμενο περιβάλλον να δημιουργήσει έναν νέο μηχανισμό αποταμίευσης και χρηματοδότησης, δεν θα φέρει κανένας ένσταση».

Αντίθετα, συνέχισε, αυτό μπορεί να είναι επωφελές για το σύνολο της κοινωνίας. «Με την έννοια όμως του να δημιουργηθεί ένας "Συνεργατισμός" όπως αυτός λειτουργούσε στην Κύπρο κατά τις τελευταίες δεκαετίες με ανεξέλεγκτο δανεισμό, κακή διαχείριση και ανύπαρκτη εποπτεία και στο τέλος τις ζημιές μερικών δισεκατομμυρίων να τις καλύπτει ο φορολογούμενος αυξάνοντας σημαντικά το δημόσιο χρέος, σίγουρα δεν θα βρει σύμφωνο ένα δημοσιονομικό συμβούλιο και πιστεύω κανέναν καλοπροαίρετο συμπολίτη μας», υπέδειξε.
Μαζική κινητοποίηση
Μαζική ήταν η συμμετοχή των πολιτών στην κινητοποίηση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τετάρτης έξω από το Προεδρικό Μέγαρο κατά της απόφασης για τερματισμό του κύκλου εργασιών του Συνεργατισμού.

Με υπόμνημα που είχε παραλήπτη τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον Πρόεδρο της Βουλής, Δημήτρη Συλλούρη, οι Αγροτικές Οργανώσεις ΠΕΚ, ΕΚΑ, ΠΑΝΑΓΡΟΤΙΚΟΣ, ΝΕΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ, ΕΥΡΩΑΓΡΟΤΙΚΟΣ, οι Εκπαιδευτικές Οργανώσεις ΟΕΛΜΕΚ, ΠΟΕΔ, ΟΛΤΕΚ, η Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου, ο Σύνδεσμος Αστυνομίας Κύπρου (ΣΑΚ), οι Σύνδεσμοι Συνταξιούχων του Δημόσιου και ευρύτερου Δημόσιου τομέα και ειδικότερα ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Δασκάλων, ο Σύνδεσμος Αφυπηρετησάντων Λειτουργών Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης (ΣΑΛΜΕΚ), ο Σύνδεσμος Απόστρατων Κυπριακού Στρατού, ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων ΕΠΟΠΑΗ (ΟΗΟ ΣΕΚ), ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων ΠΑΣΕ - ΑΤΗΚ, η ΠΕΟ, το Κίνημα κατά των Εκποιήσεων, η Ανεξάρτητη Συντεχνία Δημοσίων Υπαλλήλων Κύπρου (ΑΣΔΥΚ), ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Μονογονεϊκών Οικογενειών και Φίλων, η ΠΟΦΕΝ και η ΠΣΕΜ, απαίτησαν την αξιοποίηση του πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό και την απόδοση ευθυνών, την απόδοση της περιουσίας του Συνεργατισμού στους νόμιμους δικαιούχους τους, που δεν είναι άλλοι από τα μέλη των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων και την έμπρακτη στήριξη στην προσπάθεια για αναβίωση της ιδέας υγιούς Συνεργατισμού στην Κύπρο.

Οι διαμαρτυρόμενοι προειδοποίησαν ότι θα βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση για αξιολόγηση των εξελίξεων και, αν χρειαστεί, θα προχωρήσουν στην ανάληψη νέων πολύ δυναμικότερων πρωτοβουλιών.

Από πλευράς Κυβέρνησης, την ίδια ημέρα το πρωί, σε δηλώσεις του ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Πρόδρομος Προδρόμου, επανέλαβε ότι τα ακίνητα της ΣΚΤ που έχουν αποκτηθεί από το κράτος θα διατεθούν είτε σε κοινότητες είτε σε δημόσιες Υπηρεσίες, προκειμένου να αξιοποιηθούν. Εξήγησε, επίσης, ότι ήδη έχει προχωρήσει η διαδικασία, έχουν γίνει δεκτές αιτήσεις, εξετάζεται ο κατάλογος που υπάρχει και οι νομικές διαδικασίες που χρειάζονται, και το συντομότερο δυνατόν θα ανακοινωθούν οι αποφάσεις.