«Εγώ δεν έχω μαμά»

«Είμαι η Άννα. Είμαι εφτά χρονών. Στο σπίτι μένω με τη μαμά και τον σκύλο μας. Τον λένε Μαξ. Μπαμπά; Δεν έχω. Βασικά έχω, αλλά δεν είναι μπαμπάς μου. Έτσι μου λέει η μαμά μου. Λέει ότι ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε για εμάς και μόνο τον εαυτό του αγαπά. Κάθε φορά που μας παίρνει τηλέφωνο, η μαμά μου κάνει νόημα να του το κλείσω. Άλλες φορές απαντά η μαμά μου και τσακώνονται. Τσακώνονται συνέχεια. Χώρισαν αλλά τσακώνονται ακόμα. Μερικές φορές έρχεται να με πιάσει. Πάω μόνη μου χωρίς τον σκύλο μου. Όταν πάω ύστερα σπίτι, η μαμά μου με ρωτά τι μου είπε, τι μου αγόρασε... Κατάλαβα ότι δεν μπορώ να είμαι χαρούμενη με τον μπαμπά μου, γιατί η μαμά θυμώνει. Αλλά δεν ξέρω γιατί...».
«Με λένε Μαρία και είμαι δέκα χρονών. Μένω με τον πατέρα μου τον Τάκη και τα δύο αδέρφια μου που έχουν μαμά. Εγώ δεν έχω μαμά. Έχω μια μαμά, αλλά δεν με θέλει. Δεν ζήτησε από το δικαστήριο να με βλέπει, αλλά με βλέπει μόνο όταν η ίδια μπορεί. Με θυμάται όποτε θέλει αυτή. Ο μπαμπάς μού τα προσφέρει όλα. Δεν θυμάμαι κάτι καλό γι' αυτήν. Ο μπαμπάς μου λέει ότι η μαμά μου είναι απαράδεκτη. Λέει κι άλλα που δεν μπορώ να σας τα γράψω...».
Πραγματικές ιστορίες παιδιών στον τόπο μας, που όχι μόνο ζουν με την απουσία ενός από τους δύο γονείς, αλλά τους επιβάλλεται να μένουν απομακρυσμένοι από αυτόν χωρίς να ερωτηθούν, μεγαλώνοντας τα κενά μέσα τους και προσπαθώντας να κατανοήσουν από πολύ νωρίς τα γιατί μιας ήδη αβίωτης πραγματικότητας.
Τι είναι η γονική αποξένωση

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η γονική αποξένωση ορίζεται ως η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση, κατά την οποία ένα παιδί που βιώνει το συγκρουσιακό διαζύγιο ή χωρισμό των γονέων του, συμμαχεί με τον ένα γονέα και απορρίπτει οποιαδήποτε σχέση με τον άλλο γονέα, χωρίς συγκεκριμένη δικαιολογία. Ως εκ τούτου, η κατάσταση αυτή επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο την ψυχική αλλά και τη σωματική υγεία των μελλοντικών ενηλίκων. Τα παιδιά ή οι έφηβοι που αποξενώνονται από τον ένα γονέα εκδηλώνουν ενοχή, λύπη και καταθλιπτική διάθεση, ενώ η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η απουσία αυτοπεποίθησης, η απόγνωση και η απογοήτευση συνθέτουν τον χάρτη των συναισθημάτων τους, με δυσάρεστες συνέπειες για την εξελικτική τους πορεία.

Η ψυχολόγος σχολικής - εξελικτικής κατεύθυνσης, Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου Τρυφωνίδου, μίλησε στη «Σημερινή» για τις δυσάρεστες καταστάσεις που βιώνουν παιδιά όταν οι γονείς δεν αντιλαμβάνονται το κακό που προξενούν μέσα από ένα «άσχημο» διαζύγιο.

«Τα αποξενωμένα παιδιά δείχνουν να έχουν μια κρυφή επιθυμία, δηλαδή να βρεθεί κάποιος να τα αναγκάσει να επανασυνδεθούν με τον γονέα, τον οποίο ισχυρίζονται ότι μισούν! Η ψυχική ισορροπία μπορεί να έλθει μόνον όταν κάνουν ειρήνη και με τους δύο γονείς. Ωστόσο, η επιρροή του αποξενωτή γονέα είναι πολύ ισχυρή, με αποτέλεσμα το παιδί να μην μπορεί να αντισταθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί ο αποξενωτής γονιός δημιουργεί στο παιδί ενοχές όταν αυτό προσπαθεί να τα ξαναβρεί με τον αποξενωμένο γονιό. Τα αποξενωμένα παιδιά αισθάνονται εγκατάλειψη από τον αποξενωμένο γονέα. Νιώθουν ανασφάλεια γιατί ερμηνεύουν το γεγονός της απομάκρυνσης του γονιού από αυτά και το σπίτι, ως ένδειξη σκληρότητας, έλλειψη αγάπης και φροντίδας».
«Ξεριζώνονται» οι μνήμες των παιδιών

Τα παιδιά δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τι συμβαίνει πραγματικά με τον γονέα που είναι απομακρυσμένος, ενώ η αδυναμία της θέσης τους τα καθιστά ανήμπορα να αντιδράσουν δεχόμενα τις κατευθύνσεις και τα λόγια του γονέα με τον οποίο ζουν.

«Το παιδί θα βιώσει την αποξένωση ανάλογα με την ηλικία του και το αναπτυξιακό του στάδιο, τα χρόνια που έζησε με την οικογένεια πριν από το διαζύγιο, τη σχέση οικειότητας που έχει με τον αποξενωμένο γονέα αλλά και τον αποξενωτή γονιό», όπως ανέφερε η Δρ Τρυφωνίδου, η οποία τόνισε τη σημαντικότητα των λεπτών χειρισμών στη δύσκολη αυτή ψυχολογική κατάσταση, στην οποία βρίσκονται τα παιδιά.

«Η γονική αποξένωση για τα παιδιά λειτουργεί ως μια πολυτραυματική εμπειρία. Είναι σαν να προσπαθεί κανείς να ξεριζώσει από το παιδί τις γονεϊκές του θύμησες αλλά και τις ρίζες του. Οι τραυματικές αναμνήσεις από την ανάμνηση του αποξενωμένου γονέα δεν αποθηκεύονται στη δηλωτική, αλλά σε μια μη-δηλωτική, αισθητηριακή μνήμη, η οποία δεν είναι το ίδιο με τη συνειδητή, αφηγηματική μνήμη και η οποία συχνά εκφράζεται με μετα-τραυματική συμπτωματολογία, όπως οι εφιάλτες, οι αναδρομές στο παρελθόν, οι αντανακλαστικές αντιδράσεις στο τραύμα και τα συμπτώματα διάσχισης.

»Η έρευνα αναφέρει ότι ένα παιδί δέκα ετών έχει επιλεκτική μνήμη. Δηλαδή μπορεί να θυμάται πληροφορίες που είναι συνεπείς σε σχέση με το κάθε φύλο. Απορρίπτει πληροφορίες που δεν συμφωνούν με τα στερεότυπα του ρόλου που έχει αναπτύξει. Έχει καλύτερη μνήμη για πληροφορίες που αφορούν το ίδιο φύλο με το δικό του, παρά το αντίθετο.

»Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα ν’ αντιλαμβάνονται άμεσα κάτι καθώς όμως το διατυπώνουν σε απορία στην υπέροχη ηλικία των "γιατί", δηλαδή των τριών με τεσσάρων ετών, τότε η προσοχή τους δεν στέκεται στο άμεσο ερέθισμα αλλά στην ενήλικη επεξήγηση. Όταν όμως η ενήλικη επεξήγηση του αποξενωτή γονιού είναι αρνητική για τον άλλο γονιό, τότε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας σχηματίζει αρνητική άποψη για τον αποξενωμένο γονιό».
Η ανιδιοτελής αγάπη είναι το κλειδί
Οι γονείς που είναι απομακρυσμένοι από τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν την εχθρότητα και την απόρριψη των παιδιών τους. Ωστόσο υπάρχουν τεχνικές και στρατηγικές που μπορούν, αν ακολουθηθούν σωστά, να βοηθήσουν στην επανένωση των παιδιών με τον αποξενωμένο γονέα, όπως υποστηρίζει η ψυχολόγος.

«Τα αποξενωμένα παιδιά δείχνουν σκληρά, άκαρδα και μιλάνε υποτιμητικά για τους αποξενωμένους γονείς τους. Από την πλευρά του παιδιού είναι ο γονιός που τα απέρριψε, αφού οδηγήθηκαν να πιστεύουν ότι ο γονιός που απορρίπτουν δεν τα αγαπά, δεν τους παρέχει ασφάλεια και ότι τα έχει εγκαταλείψει. Έτσι η πρώτη προσπάθεια επαναπροσέγγισης του αποξενωμένου γονιού πρέπει πάντα να στηρίζεται στην αγάπη, τη συμπόνια, την ενσυναίσθηση, την κατανόηση των συνθηκών αποξένωσης υπό τις οποίες μεγαλώνει το παιδί, το εξελικτικό στάδιο του παιδιού.

»Η υπομονή, η ελπίδα, η αγάπη χωρίς όρους, το να είναι εκεί για το παιδί, αποτελούν την καλύτερη απάντηση για τους αποξενωμένους γονείς που μπορεί να προσφέρουν στα παιδιά τους. Ακόμα κι αν βρεθούν μπροστά στην πραγματικότητα ότι προσφέροντας όλα αυτά μπορεί να μην είναι αρκετά για να φέρουν πίσω το παιδί. Πολλές τεχνικές υπάρχουν επίσης στο ηλεκτρονικό εγχειρίδιο “ΠαίΖωντας με το παιδί μέσα μας -Τεύχος 2 από Upbility”», ανέφερε η ψυχολόγος.

Καταληκτικά, η Δρ Τρυφωνίδου, έχοντας όχι μόνο τη γνώση, αλλά και την εμπειρία συνάντησης με πολλά περιστατικά-θύματα αποξένωσης, τα οποία κουβαλούν ένα σώμα ελαφρύ με βαριά καρδιά από τα αναπάντητα «γιατί» και το πλήθος αρνητικών συναισθημάτων που αναγκάστηκαν να δημιουργήσουν για τον ένα γονέα, τόνισε την επιτακτική ανάγκη αντίληψης του κακού που προκαλείται στα παιδιά και στους επόμενους ενήλικες, ώστε να προνοήσουν οι σημερινοί ενήλικες γονείς να μη φτάνουν στα άκρα όταν πρόκειται να πάρουν την, από κάθε πλευρά, δυσάρεστη απόφαση διαζυγίου.