Συμβόλων δύναμη εθνικής ενότητας

Το παράδειγμα της Γαλλίας στην καταστροφή της Notre Dame οφείλει να αποτυπωθεί ως μια σύγχρονη έκφραση στάσης και εκδήλωσης συμπεριφοράς συλλογικού υποκειμένου, που υπερβαίνει την πρόσληψη μιας καταναλωτικά υλιστικής ως προσανατολισμού πραγματικότητας δυτικού κατά ταύτα κόσμου, παραπέμποντας σε μιαν αισιόδοξη επιλογή διαδρομής, κατεύθυνσης των κοινωνιών σε μιαν αντίθεσή τους προς έναν ατομοκεντρισμό
Τα σύμβολα συνιστούν παλαιόθεν δύναμη προβολής πολιτικής και πολιτισμού, που κατά περίπτωση υπερβαίνουν αυτήν τούτη την εκ πρώτης όψεως προσλαμβανόμενη διεκδικητική διάσταση της κατά ταύτα ασκούμενης επιρροής. Ταυτόχρονα δε τούτα συμπυκνώνουν και αντανακλούν την πολιτική και τον πολιτισμό της χώρας. Η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας για την Ελλάδα, το Κολοσσαίο για τη Ρώμη, ο Πύργος του Άιφελ και το προσφάτως τρωθέν μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, η Παναγία των Παρισίων στη γαλλική πρωτεύουσα, συνιστούν σύμβολα που ενσωματώνουν την ψυχή του έθνους.

Η αιφνίδια μετάδοση της είδησης του γεγονότος της καταστροφής ενός οικουμενικών διαστάσεων συμβόλου του πολιτισμού και της πολιτικής, που οι βηματισμοί του ακολούθησαν τις ιστορικές διαδρομές της πνευματικής Ευρώπης, προκάλεσε μιαν αληθινά, αναπάντεχα γιγαντιαία έκρηξη αλληλεγγύης αποτιμούμενης ως θέλησης προσφοράς και ανεπιτήδευτης συμπαράστασης. Από την παγωμένη Ρωσική Ομοσπονδία και τη σκανδιναβική χερσόνησο, τη μακρινή Ιαπωνία και την Κίνα ώς φυσικά την Αμερικανική Συμπολιτεία και τη χριστιανική, πολλαπλά εταιρική Ευρώπη, η ανθρωπότητα στάθηκε αλληλέγγυα, λόγοις και έργοις, στην πληγωμένη γαλλική πόλη του φωτός.

Διαπιστώνει κανείς και στην προκειμένη περίπτωση της καταστροφής ενός εθνικού μνημείου ταγμένου στην προστασία, τον σεβασμό της χριστιανικής Ευρώπης και του ανθρώπινου πολιτισμού, την άδολη και γνήσια κινητοποίηση των μαζών, που συγκινούνται όταν έργοις ή λόγοις θίγονται ευαίσθητες χορδές της συνείδησης και της ψυχής του καθενός. Η αντίδραση παραπέμπει στην ανεξάντλητη δύναμη πνεύματος και ψυχής που σφυρηλατείται στο σώμα, το πνεύμα και τον βηματισμό ενός ιστορικού έθνους, όπως τούτου των Γάλλων και του οποίου τα αποθέματα ψυχικών δυνάμεων αντίστασης και προβολής διεκδικητικής του μέλλοντος πορείας είναι ορατά σε μια καθημερινότητα θέλησης για προσφορά και θυσία ενώπιον του εθνικού συμφέροντος, που συνάδει κατά ταύτα ως προϊόν επιταγής μιας εν συνειδήσει εδραιούμενης συλλογικής μνήμης.

Το παράδειγμα της Γαλλίας οφείλει να αποτυπωθεί ως μια σύγχρονη έκφραση στάσης και εκδήλωσης συμπεριφοράς συλλογικού υποκειμένου, που υπερβαίνει την πρόσληψη μιας καταναλωτικά υλιστικής ως προσανατολισμού πραγματικότητας δυτικού κατά ταύτα κόσμου, παραπέμποντας σε μιαν αισιόδοξη επιλογή διαδρομής, κατεύθυνσης των κοινωνιών σε μιαν αντίθεσή τους προς έναν ατομοκεντρισμό. Σε αυτήν τη διάσταση η πολιτική ανακτά την αρχαιοπρεπή κλασική της αναφορά, όπου και ο ατομισμός που κυριαρχεί στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες υποχωρεί ενώπιον μιας επερχόμενης δυναμικά κυριαρχούσης θέλησης των πολλών.

Θα έπρεπε η γαλλική περίπτωση, η οποία λαμβάνει κατά ταύτα μια κινητικότητα αγγίζουσα τα όρια μιας επαναστατικής υπέρβασης, που έλκει την καταγωγή της, όχι και στο τόσο μακρινό παρελθόν επαναστατικής σύγχρονης γαλλικής πορείας αποτυπωμένης ως πολιτιστικής έκφρασης, να επηρεάσει δημιουργικά και ανατρεπτικά την αποτελματωμένη ευρωπαϊκή πολιτική, επιφέροντας αλλαγές που να ανταποκρίνονται στην παράσταση ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτιστικού παρελθόντος, που διαπνέεται από ανθρωπισμό, συλλογικότητα και πολιτιστική παράδοση. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να αντιμετωπίσει διαμορφωτικά το λογιστικά προσανατολισμένο, επιφανειακά δομημένο χρηματοπιστωτικό, σύγχρονο ευρωπαϊκό παρόν.

Η Ευρώπη μπορεί να βρει την πολιτική της ταυτότητα εάν αποκτήσει, όχι μόνο το θεσμικό πλαίσιο, κυρίως όμως προβάλλουσα την πολιτική βούληση υπεράσπισης του πολιτισμού της ως ιστορίας, ως παράδοσης που καταγράφει μέσα από το παρελθόν το παρόν και παραπέμπει στο μέλλον της. Αυτή η διαδρομή ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού γίγνεσθαι επιτάσσει συστράτευση δυνάμεων, που να είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική εξέλιξη, όπως προδιαγράφεται στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι σε αναφορά προς τα πολιτιστικά δεδομένα της Ευρώπης και που άπτονται της ικανότητας των ευρωπαϊκών δυνάμεων να υπερασπίζονται την ταυτότητα της ευρωπαϊκής ηπείρου, που παραπέμπει στην κλασική Ελλάδα, τουτέστιν της ύπαρξης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ως πολιτικής και πολιτιστικής οντότητας, στο πλαίσιο του οποίου τα έθνη-κράτη εξακολουθούν ως πολιτιστικές μονάδες να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Συμπερασματικά, η εθνική ενότητα της Γαλλίας, που συνιστά πυρήνα του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, παραπέμπει σε εξελίξεις της ευρωπαϊκής πορείας, δεδομένης της γαλλικής κυρίαρχης παρουσίας στην Ευρώπη. Η Παναγία των Παρισίων συνιστά γαλλικό σύμβολο και ταυτόχρονα ευρωπαϊκή παρακαταθήκη, της οποίας η υπεράσπιση μέσα από διαδηλούμενη αλληλεγγύη των Ευρωπαίων προς τη Γαλλία συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης ως προς το τι υπερασπίζονται από κοινού οι ευρωπαϊκοί λαοί και που αναφέρεται σε πολιτιστικά αγαθά με σαφή πολιτική αντανάκλαση.

Τα σύμβολα ιστορικώς διαδραματίζουν πολλές φορές καθοριστικό ρόλο στην οικοδόμηση ταυτοτήτων και συλλογικών αντιλήψεων, που μπορεί σταδιακά να επηρεάσουν την εμπέδωση μιας κοινής εθνικής ταυτότητας. Ως γνωστόν, τα έθνη δημιουργούνται μέσα από κοινές αναφορές διαδικασιών σύγκρουσης και αντιπαράθεσης στο πλαίσιο κοινών διεκδικήσεων του συλλογικού υποκειμένου. Το ελβετικό έθνος δημιουργήθηκε μέσα από τον αγώνα των εθνοτήτων της Ελβετίας να υπερασπιστούν τον κοινό χώρο της ελβετικής επικράτειας από γειτονικές διεκδικήσεις μεγάλων δυνάμεων της εποχής σε μια διαδρομή 700 ετών.

Εν κατακλείδι, η φλεγόμενη Παναγία των Παρισίων συνετέλεσε στην εκδήλωση μιας στιγμιαίας πλην υπαρκτής προβολής της κοινής πολιτιστικής βούλησης των λαών της Ευρώπης και όχι μόνο, να υπερασπίζονται αξίες και ιδανικά του δυτικού και κατά ταύτα ουνιβερσαλιστικού πολιτισμού.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία,
Πάντειο Πανεπιστήμιο