Επιβεβαιούμενης προφητείας επακόλουθα

Επομένως, η σύγκρουση των πολιτισμών λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις δεδομένου του γεγονότος ότι οι μετακινηθείσες πληθυσμιακές ομάδες ανθρώπων ζουν, εργάζονται και βιώνουν την καθημερινότητα, τελούντες εν ανωνυμία, διατηρώντας την πρωτογενώς θεμελιωθείσα πολιτιστική τους ταυτότητα
Η περιβόητη προφητεία Huntington περί της επερχόμενης σύγκρουσης θρησκειών και πολιτισμών ως κατάστασης παγκόσμιας συνθήκης διαδόχου του Ψυχρού Πολέμου, δείχνει κατά «τρομοκρατικά» αληθινό τρόπο την επιβεβαίωση, ολοένα και περισσότερο, μιας επερχόμενης αδήριτης πραγματικότητας. Από το Παρίσι, την Αίγυπτο, την Ολλανδία, την Παλαιστίνη μέχρι την Ιρλανδία και την Σρι Λάνκα, αλλά και τις Φιλιππίνες, ο κόσμος προδήλως εμφανίζεται να οδεύει εισερχόμενος σε μία ακήρυκτη, ανεξέλεγκτη σύγκρουση πολιτισμών.

Η εν μέσω κλίματος χριστιανικής κατάνυξης εκδηλωθείσα σειρά βομβιστικών επιθέσεων ισλαμικής τρομοκρατικής βίας στη μακρινή Σρι Λάνκα σε εκκλησίες και σε ξενοδοχεία, με εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες, μαρτυρεί το εν εξελίξει διαγραφόμενο παγκόσμιο φαινόμενο αλυσιδωτών δολοφονικών πράξεων, που κατά τα φαινόμενα απαντά στην προσφάτως λαβούσα χώραν επίθεση σε τέμενος στη Νέα Ζηλανδία με θύματα δεκάδες πιστούς μουσουλμάνους.

Εκείνο που ανησυχεί περισσότερο τους διεθνείς παρατηρητές τής κατά ταύτα ασύμμετρης απειλής συνίσταται σε μια προβαλλόμενη τάση ισλαμικών κύκλων, που λειτουργούν ως πληθυσμιακές μονάδες ανεξάρτητης μεταβλητής, όπερ παραπέμπει σε μιαν ανικανότητα του διεθνούς συστήματος να προβλέψει επερχόμενα γεγονότα, ως προς το πότε και πού θα μπορούσε να συμβεί το επόμενο πλήγμα.

Εμφανίζεται εν προκειμένω κατά τρόπο ανάγλυφα ορατό μια διχοτομική τομή, εκδηλούμενη ιδιαιτέρως οριζοντίως, πλήττουσα την υφήλιο στο δυτικό της ημισφαίριο, κυριαρχούμενη από ανθρώπους που ζουν, διαπαιδαγωγούνται, εργάζονται, απολαμβάνοντας τα αγαθά ενός υλικού πολιτισμού της προόδου και της αενάως κινουμένης διεθνούς ανάπτυξης και που δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να αποδεχτούν τούτο το πλαίσιο ζωής και πολιτισμικής καθημερινότητας ως δικό τους.

Αντιθέτως, αναζητώντας την ταυτότητά τους στο αυθεντικό της περιεχόμενο, στην πρωτογενή της δηλαδή διάσταση, οδηγούμεθα σε μια ταυτότητα παραπέμπουσα στη θρησκευτική έκφραση μιας κατά Μαξ Βέμπερ κοινωνικοποίησης, που αγγίζει το πλαίσιο και τη φυσιογνωμία της επερχόμενης κοινωνικής ομάδας, διαμορφώνοντας εντός του συνόλου την αποτύπωση μιας άλλης, εκτός των δεδομένων προδιαγραφών του διεθνούς συστήματος διάσταση. Τούτο συνάδει προς την πρωτογενώς διαμορφωθείσα προβολή ταυτότητας του κοινωνικού συνόλου, πράγμα που υπερβαίνει θορυβωδώς τις ετερογενώς προκληθείσες προσμίξεις και προβάλλει ακόμη και σε τρίτη ή τέταρτη γενιά στην αναζήτηση μιας πρωτογενώς εμπεδωθείσης και δευτερογενώς εκδηλωθείσης ταυτότητας, που λειτουργεί ενίοτε κατά τρόπο επιθετικά προδιαγεγραμμένο.

Το ζήτημα που αναφύεται εν προκειμένω παραπέμπει σε δύο τινά. Πρώτον, στην αντιμετώπιση των αιτιών που γεννούν την κατά ταύτα αιφνιδίως και απροκλήτως εκδηλούμενη μορφή βίας και δεύτερον, στην εν τοις πράγμασι αντιμετώπιση των επερχομένων φαινομένων που λειτουργούν απροειδοποίητα και ενταγμένα σε στρατηγικό σχέδιο αγνώστου προελεύσεως και διαδρομής. Παρόλο που ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε συνθήκες καλπάζουσας υλικής, τεχνικής ανάπτυξης και τεχνολογικής προόδου, εμφανίζεται να είναι ανήμπορος στην αντιμετώπιση του φαινομένου, που δεν πλήττει μόνο τις υλικοτεχνικές υποδομές του, δεν επιφέρει τον θάνατο σε αθώους και αμέτοχους στα συστήματα διακυβέρνησης απλούς ανθρώπους, αλλά προκαλεί ταυτόχρονα, θα λέγαμε εμπεδώνει, καλλιεργεί ένα καθεστώς ανασφάλειας και αβεβαιότητας.

Η κυριαρχία του φόβου, που είναι έκδηλη και διαχέεται από τα συστήματα εξουσίας μέχρι και τους απλούς πολίτες επηρεάζει πολλαπλά, όχι μόνο την λειτουργία των κρατών, αλλά αναστέλλει την οικονομία και έχει αντίκτυπο στη συμβίωση των ανθρώπων στις πολυεθνικές μητροπόλεις του δυτικού κόσμου, όπου ο φόβος τού ποιος είναι ο άλλος και από πού προέρχεται, απειλεί με εκδήλωση νέων φαινομένων ρατσιστικής αντιμετώπισης του έτερου. Πρόκειται για μια δυνάμει εμφιλοχωρούσα εκρηκτικών διαστάσεων αντίληψη, που εγκαθίσταται στα συστήματα των δυτικών κοινωνιών και που μπορεί να λειτουργήσει ως βραδυφλεγής ωρολογιακή βόμβα ενός καθόλου αισιόδοξου μέλλοντος.

Το Ισλάμ διατηρεί την αυτοτέλειά του σε αναφορά προς την πρωτογενώς ισλαμική κοινωνικοποίησή του, ενώ ταυτόχρονα ο δυτικός κόσμος μοιάζει ανίκανος να κάνει βήματα ενσωμάτωσής του. Το Ισλάμ είναι σε θέση να εμπεδώνει στα άτομα, στη βασική περίοδο κοινωνικοποίησης των πρώτων ετών ζωής τους, τις αντιλήψεις μιας εδραίως θεμελιωμένης μουσουλμανικής, ισλαμικής ταυτότητας, η οποία δεν επιτρέπει την αντικατάστασή της ή την διαδοχή της από οποιοδήποτε άλλο σύστημα πολιτικής ή πολιτιστικής ταυτότητας του δυτικού κόσμου.

Ο δυτικός κόσμος είναι δέσμιος της μετααποικιακής περιόδου μιας αποικιοκρατικής πολιτικής, η οποία συνέβαλε στην εγκατάσταση μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, που εγκατέλειπαν τις πρώην αποικίες σε αναζήτηση υλικώς προσφορότερου τρόπου ζωής και εγκαθίσταντο στις μητροπόλεις της Ευρώπης κατά την αποικιακή, τη μετααποικιακή περίοδο, καθώς και στην σύγχρονη εποχή της εκδήλωσης συγκρούσεων και πολέμων σε διάφορα σημεία της υφηλίου.

Επομένως, η σύγκρουση των πολιτισμών λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις δεδομένου του γεγονότος ότι οι μετακινηθείσες πληθυσμιακές ομάδες ανθρώπων ζουν, εργάζονται και βιώνουν την καθημερινότητα, τελούντες εν ανωνυμία, διατηρώντας την πρωτογενώς θεμελιωθείσα πολιτιστική τους ταυτότητα. Σε μια τέτοια αντίληψη προέκτασης της συγκρουσιακής διάστασης του πολιτιστικού φαινομένου θα μπορούσε κανείς να αναλογισθεί πως για τα δυτικά συστήματα εξουσίας και τους ανθρώπους του δυτικού κόσμου, Ευρωπαίους κυρίως, η μουσουλμανική ταυτότητα του άλλου θα κατανοείτο ως κατά ταύτα συνυφαινόμενη παράσταση υπόπτου μουσουλμάνου, που εμφανίζεται ως ο έτερος, ο αλλότριος σε ένα διαρκές κυνήγι μαγισσών ατελευτήτου διπολικής αντιπαράθεσης.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία,
Πάντειο Πανεπιστήμιο