Καπρίτσια Ρώμης για EastMed

Νέα εμπόδια στις προσπάθειες προώθησης και κατασκευής του αγωγού EastMed θέτουν μερίδα Ιταλών αξιωματούχων, οι οποίοι φαίνεται να δείχνουν προτίμηση στον αγωγό ΤΑP, που θα μεταφέρει αζερικό αέριο μέσω Τουρκίας και στην Ευρώπη. Ως αποτέλεσμα η ιταλική κυβέρνηση δέχεται στενή πίεση από την αντιπολίτευση, που θεωρεί τον αγωγό EastMed έργο στρατηγικής σημασίας, κάτι που διαβεβαίωσε τη Ρώμη και η Ουάσιγκτον σε πρόσφατες επαφές που είχαν οι δυο πλευρές.

Σε κάθε περίπτωση, αν και δεν αναμένονται δραματικές εξελίξεις για το θέμα πριν από τις Ευρωεκλογές, εντούτοις, επί του εδάφους στην Ιταλία γίνονται μικρά βήματα για κατασκευή του τερματικού που θα συνδέει το κομμάτι του αγωγού από την Ελλάδα. Αυτήν την εβδομάδα ο Υφυπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της χώρας, Davide Crippa, απαντώντας σε ερώτημα βουλευτών του Δημοκρατικού Κόμματος στην Επιτροπή Παραγωγικών Δραστηριοτήτων της ιταλικής Βουλής, είπε πως η κατασκευή του EastMed και η σύνδεση IG-Poseidon στην Απούλια μπορεί να μην είναι απαραίτητη, δεδομένης της κατασκευής του αγωγού TAP. Οι βουλευτές Sara Moretto, Martina Sardi και Diego Zardini του Δημοκρατικού Κόμματος υπενθύμισαν πως στα τέλη Μαρτίου υπήρχε προγραμματισμένη η υπογραφή της κατασκευής του τερματικού στην περιοχή Otranto, κάτι που δεν έγινε, και ρώτησαν αν η κυβέρνηση έχει οπισθοχωρήσει στο όλο ζήτημα κατασκευής του EastMed.
Η στάση Crippa

Απαντώντας ο Crippa είπε ότι οι εταιρείες EDISON και ΔΕΠΑ, που ανέλαβαν την κατασκευή, έχουν ζητήσει αναβολή 12 μηνών για την έναρξη και τη λήξη των εργασιών, και ότι αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η έρευνα του Υπουργείου. Σε κάθε περίπτωση, πρόσθεσε, «θα πρέπει να εξακριβωθεί αν ο αγωγός είναι οικονομικά εφικτός, η εδαφική βιωσιμότητα και η τεχνική υλοποίηση, ενόψει και των αναμενόμενων εξελίξεων του αγωγού ΤΑP, o οποίος μπορεί να διπλασιαστεί σε 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα».

Θα ήθελα να επισημάνω, συνέχισε, ότι η Κυβέρνηση παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, από κοινού με τις Αρχές άλλων χωρών, την πρωτοβουλία EastMed, για τη συμβολή που μπορεί να έχει στη διαφοροποίηση των πηγών, την αύξηση της ροής του ευρωπαϊκού συστήματος φυσικού αερίου και το μειωμένο κόστος προμηθειών. «Από αυτήν την άποψη, θα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα αποτελέσματα των μελετών σκοπιμότητας που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, τα οποία αναμένονται σε περίπου ένα χρόνο», κατέληξε ο Υφυπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας.
Απαντήσεις που δεν ικανοποίησαν

Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης δεν ικανοποιήθηκαν από τη σχετική απάντηση και ζήτησαν περισσότερες διευκρινίσεις για τη θέση της Κυβέρνησης σε σχέση με ένα έργο που, όπως είπαν, είναι «θεμελιώδες από στρατηγικής, οικονομικής και πρωτίστως περιβαλλοντικής σκοπιάς». Τόνισαν, επίσης, ότι, για να ενθαρρύνουμε τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα χρειαστούμε περισσότερο φυσικό αέριο τις επόμενες τρεις δεκαετίες.

Ο στόχος αυτού του έργου, που θεωρείται προτεραιότητα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι η δημιουργία της αναγκαίας υποδομής για να επιτρέπεται η αγορά και πώληση φυσικού αερίου από οποιαδήποτε πηγή σε οποιοδήποτε σημείο της ΕΕ, ανεξαρτήτως εθνικών συνόρων, προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια του προμηθειών. Δεδομένης της απουσίας οποιουδήποτε περιβαλλοντικού αντίκτυπου και των πιθανών εξοικονομήσεων για τους Ιταλούς -όπως κατέληξαν οι τρεις βουλευτές- η κατασκευή του αγωγού, μαζί με το TAP, μπορεί να ενισχύσει τον ρόλο της Ιταλίας ως τον κύριο ενεργειακό κόμβο της Μεσογείου.
Η διαδικασία απαλλοτρίωσης

Υπενθυμίζεται ότι οι προηγούμενες ιταλικές κυβερνήσεις ενέκριναν το σχέδιο κατασκευής του τερματικού σταθμού στο Otranto για τη σύνδεση του EastMed. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος εξέδωσε ευνοϊκή γνώμη το 2010, και το 2011 υπογράφτηκε το σχετικό διάταγμα έγκρισης του Υπουργείου Οικονομίας και η συμφωνία με την περιφέρεια Απούλιας. Ακολούθως, το 2017 ο πρώην Υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης Carlo Calenda υπέγραψε κοινή δήλωση με τους ομολόγους του από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, επιτυγχάνοντας επίσης τη δέσμευση της ΕΕ να συγχρηματοδοτήσει το έργο.

Μέχρι στιγμής η γαλλοελληνική εταιρεία IGI-Poseidon ολοκληρώνει τις διαδικασίες για την απαλλοτρίωση των εδαφών από τα οποία θα περάσει ο αγωγός στο Οtranto. Οι Ιταλοί δικαστικοί επιμελητές είναι έτοιμοι να ειδοποιήσουν με επείγουσα κλήση 36 ιδιοκτήτες για εκτέλεση του διατάγματος συνεργασίας που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ιταλικής κυβέρνησης στις 5 Ιουνίου 2018. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, αυτοί είναι οι τελευταίοι ιδιοκτήτες γης με τους οποίους δεν έχει επιτευχθεί ακόμα μια καλή συμφωνία, η οποία έχει ήδη υπογραφεί από το υπόλοιπο 99% των ενδιαφερομένων.

Μετά από αυτό το τελευταίο βήμα, η εταιρεία Edison μαζί με τη ΔΕΠΑ θα μπορούσαν να αρχίσουν τις κατασκευές. Το Υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης έδωσε παράταση για έναρξη των εργασιών μέχρι τις 6 Ιουνίου και, σύμφωνα με υπολογισμούς, οι εργασίες αναμένεται να διαρκέσουν τρία χρόνια, μέχρι δηλαδή και τις 6 Ιουνίου 2021, που είναι η καταληκτική ημερομηνία. Αυτήν τη στιγμή δεν είναι γνωστό εάν οι Edison-ΔΕΠΑ θα αποφασίσουν να ζητήσουν περαιτέρω αναβολή.
Το μήνυμα της Ουάσιγκτον

Μάλιστα, όπως αποκάλυψαν πριν από λίγες εβδομάδες οι εφημερίδες «Secolo XIX» και «La Stampa», μετά από μια επιστολή που απέστειλαν 30 περιβαλλοντικές ομάδες στον Πρωθυπουργό Giuseppe Conte, στον Υπουργό Οικονομικής Ανάπτυξης Luigi Di Maio και στον Υφυπουργό Περιβάλλοντος Sergio Costa, η κυβέρνηση ανέβαλε την υπογραφή του TAP περιμένοντας μια νέα εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με τον Di Maio να δηλώνει πως «δεν θα ήταν σωστό να ξεκινήσουμε άλλη μια περιπέτεια όπως ο EastMed».

Πολιτικοί αναλυτές και δημοσιεύματα αφήνουν να εννοηθεί ότι υπάρχει ρωσικό άρωμα στην όλη υπόθεση και ότι οι όποιες νέες εξελίξεις θα προκύψουν μετά τις Ευρωεκλογές. Πάντως o Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου της Ιταλίας Giancarlo Giorgetti ταξίδεψε πρόσφατα στις ΗΠΑ, όπου, σύμφωνα πάντα με τον ιταλικό Τύπο, έλαβε μηνύματα υποστήριξης της Ουάσιγκτον αλλά έμμεσα για τον αγωγό ΕastMed, τον οποίο βλέπουν ως μέσο για μερική απεξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ο κινέζικος γρίφος
Για την Κίνα, η Ιταλία αντιπροσωπεύει έναν από τους σημαντικότερους στρατηγικούς παράγοντες στην Ευρώπη
Τούρκοι αναλυτές θεωρούν πως μια πιθανή συμμαχία Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου, που έχει ως βάση τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας στη Μεσόγειο, μπορεί να είναι βιώσιμη, μόνο εάν η Ελλάδα και η Κύπρος αποχωρήσουν από την Ε.Ε., καθώς, όπως ισχυρίζονται, μπορεί να είναι μόνο μια χαλαρή συμμαχία δεδομένου του Brexit και της συμμετοχής της Ιταλίας στην κινέζικη πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος» (One Belt one Road - OBOR). Πράγματι, σε μια νέα προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), για πρώτη φορά, το Πεκίνο αναφέρεται ως ένας «συστημικός αντίπαλος» της Ευρώπης.

Σύμφωνα με το πρόσφατο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Η ΕΕ-Κίνα: Μια στρατηγική προοπτική», η Κίνα δεν αποκαλείται πλέον ως ένας «στρατηγικός εταίρος» αλλά ως «εταίρος διαπραγματεύσεων». Το Συμβούλιο της ΕΕ συναντήθηκε στις 22 Μαρτίου για να συζητήσει μια κοινή στρατηγική της ΕΕ για την Κίνα, η οποία θα χρησιμεύσει ως βάση για τη διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Κίνας που θα διεξαχθεί μεθαύριο, 9η Απριλίου. Κατά ειρωνική σύμπτωση, την επόμενη ημέρα, η ιταλική κυβέρνηση υπέγραψε Μνημόνιο Συμφωνίας με το Πεκίνο για να γίνει επίσημα μέλος της OBOR.

Πριν από την Ιταλία, άλλα 13 κράτη-μέλη της ΕΕ υπέγραψαν διμερείς συμφωνίες με το Πεκίνο, οι οποίες έγιναν επίσημα μέλη του μεγαλεπήβολου σχεδίου OBOR. Όλα ξεκίνησαν το 2012 με την πλατφόρμα "16 + 1", που συγκέντρωσε 11 κράτη-μέλη της ΕΕ και πέντε υποψήφιες χώρες -όλες στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη- για συναντήσεις με την Κίνα. Έκτοτε, δύο άλλες χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα τον Αυγούστου 2018 και η Πορτογαλία τον Ιανουάριο 2019, υπέγραψαν επίσης ως μέλη του ΟΒΟR.

Για την Κίνα, η Ιταλία αντιπροσωπεύει έναν από τους σημαντικότερους στρατηγικούς παράγοντες στην Ευρώπη. Το κινέζικο σχέδιο «Πέντε λιμένες» περιλαμβάνει τους ιταλικούς λιμένες της Βενετίας, της Τεργέστης και της Ραβέννας, καθώς και του Κόπερ (Σλοβενία) και της Φιούμε (Κροατία), που συνδέονται μεταξύ τους από τον Σύνδεσμο Λιμενικής Αρχής της Βόρειας Αδριατικής (NAPA). Έχει άραγε οποιαδήποτε διασύνδεση η περίεργη στάση της Ιταλίας για τον EastMed με τις σχέσεις που αναβαθμίζει με την Κίνα, η οποία βρίσκεται στο τρίγωνο συνεργασίας με Τουρκία-Ρωσία;