Αναλύσεις

Τα εργαλεία του συστήματος έρευνας και καινοτομίας

Δεν μπορείς να εγγυηθείς την επιτυχία μιας καινοτομίας. Μπορείς, όμως, να αυξήσεις τις πιθανότητες επιτυχίας, διασφαλίζοντας ότι το επιχειρηματικό σου μοντέλο συνδέει τις ανάγκες τις αγοράς με τις νέες και αναδυόμενες τεχνολογίες
Οι προσεγγίσεις και τα εργαλεία του 20ού αιώνα δεν έχουν κατορθώσει να αξιοποιήσουν τις τεράστιες δυνατότητες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, αλλά και το ουσιώδες χαρακτηριστικό των πολύπλοκων προσαρμοστικών συστημάτων: τη διάχυτη διασύνδεση της ενέργειας, των πόρων και των περιβαλλοντικών, οικολογικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών συστημάτων.
Διεθνείς στατιστικές καταδεικνύουν ότι ποσοστό πέραν του 98% των καινοτομιών αποτυγχάνουν - γεγονός που προκαλεί ζημιά τρισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως για τις εθνικές οικονομίες και τις επιχειρήσεις ανά την υφήλιο.
Οφέλη/πλεονεκτήματα


Το νέο Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει φέρνει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια καινοτομία - αποτελεί ένα πρότυπο εργαλείο, το οποίο προσφέρει τα πιο κάτω μοναδικά οφέλη / πλεονεκτήματα:
1. Διευρύνει τη δημιουργικότητα και εμβαθύνει τη στρατηγική στη διαδικασία καινοτομίας, πολλαπλασιάζοντας τις πιθανότητες επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων.
2. Ακολουθεί μια πιο ολιστική, πολυπαραμετρική προσέγγιση, καλύπτοντας όλα τα στάδια του κύκλου καινοτομίας: α) Ανάπτυξη της δημιουργικής ιδέας και μετασχηματισμό της σε καινοτομία, β) αξιολόγηση των αρχικών ιδεών χρησιμοποιώντας τριάντα συνολικά κριτήρια, και γ) μεταφορά / διάχυση των αποτελεσμάτων σε διαφορετικούς τομείς και πεδία (transferability).
3. Γεφυρώνει την «Κοιλάδα του Θανάτου» -το πιο κρίσιμο στάδιο στην εδραίωση μιας νέας καινοτομίας- εστιάζοντας στους ακόλουθους παράγοντες «κλειδιά»: α) Διαφοροποίηση, μοναδικότητα (singularity), β) branding, γ) στρατηγική τοποθέτηση (strategic positioning), δ) ταίριασμα προϊόντος και αγοράς (product / market fit), και ε) αποτελεσματική διαφήμιση τόσο στο λανσάρισμα, όσο και στο στάδιο της ανάπτυξης.
4. Εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς (δημόσια διοίκηση, αναπτυξιακή μεταρρύθμιση, κυκλική οικονομία, επιχειρηματικότητα, βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, κοινωνική καινοτομία, έξυπνες πόλεις, οικονομική διπλωματία, branding του Εθνικού Συστήματος Έρευνας και Καινοτομίας) και σε όλες τις κλίμακες (προϊόντα / υπηρεσίες, startups - spinoffs, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μεγάλες εταιρείες, ενίσχυση της εθνικής ανταγωνιστικότητας). Το δυναμικό και ευέλικτο αυτό εργαλείο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο «Ελβετικός Σουγιάς» της καινοτομίας, λόγω των πολλών και διαφορετικών εφαρμογών του.
5. Αξιοποιεί τη θεωρία του «Μαύρου Κύκνου» και το στρατηγικό εργαλείο «Antifragility», που έχει αναπτύξει ο Καθηγητής Nassim Taleb, ο κορυφαίος παγκοσμίως ειδικός στο Risk Management. Στόχος η παραγωγή καινοτομιών που δεν είναι απλώς ανθεκτικές (robust), αλλά γίνονται καλύτερες με τον χρόνο (antifragile).
Στην εποχή της αλλαγής, της μεταβλητότητας, της πολυπλοκότητας, της αβεβαιότητας, των ασυμμετριών, των αλληλεξαρτήσεων και των καταστροφικών ρίσκων, οι «Πεταλούδες του Αμαζονίου» και οι «Μαύροι Κύκνοι» παρατηρούνται παντού - σε ολόκληρο το οικοσύστημα και σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής της καινοτομίας. Σύμφωνα με τον Nassim Taleb -τον κορυφαίο παγκοσμίως ειδικό στο Risk Management- ο «Μαύρος Κύκνος» συνιστά ένα απροσδόκητο γεγονός με τεράστιο αντίκτυπο, είτε αρνητικό, είτε θετικό, που μπορεί να αλλάξει δραματικά τα δεδομένα. Υπάρχουν θετικοί «Μαύροι Κύκνοι» (ευκαιρίες) και αρνητικοί «Μαύροι Κύκνοι» (με τεράστιες, μη αναστρέψιμες συνέπειες). Μια από τις ιδιότητες του «Μαύρου Κύκνου» είναι η ασυμμετρία στις συνέπειες - θετικές ή αρνητικές.
Σχεδιασμός και τεχνικές


Η δομή, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός μιας καινοτομίας πρέπει να είναι τέτοιος, που να παρέχει τη δυνατότητα τροποποίησης της έκθεσης (exposure) σε πιθανούς κινδύνους ή/και ευκαιρίες. Ο στόχος είναι διπλός: Από τη μια, να ελαχιστοποιείται το ρίσκο και η ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες και, από την άλλη, να μεγιστοποιείται το όφελος από θετικές ασυμμετρίες. Μέσα από τη διττή αυτή στρατηγική (barbell strategy) οι νέες καινοτομίες: α) Αξιοποιούν το άγνωστο, την αβεβαιότητα, την αλλαγή, τον χρόνο, τα τυχαία συμβάντα και τις νέες ευκαιρίες που προκύπτουν, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγουν πιθανούς κινδύνους, ελαχιστοποιούν τα ρίσκα, και β) γίνονται καλύτερες με τον χρόνο, καθίστανται «antifragile».
Οι κύριες τεχνικές και μέθοδοι που μας επιτρέπουν να τροποποιούμε την έκθεση (exposure) της καινοτομίας είναι η στρατηγική τοποθέτηση / επανατοποθέτηση, το δημιουργικό branding / rebranding και η διαφοροποίηση. Η διαφοροποίηση μπορεί να αφορά οποιοδήποτε στάδιο της αξιακής αλυσίδας. Η ακριβής ρύθμιση της έκθεσης (exposure) της καινοτομίας επιτυγχάνεται προσαρμόζοντας ανάλογα τις τέσσερεις «πλευρές» της καινοτομίας - δηλαδή, μέσα από τον δημιουργικό συνδυασμό στοιχείων, χαρακτηριστικών και ικανοτήτων από τους τέσσερεις βασικούς τύπους καινοτομίας (καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και καινοτομία μάρκετινγκ).
Δεν μπορείς να εγγυηθείς την επιτυχία μιας καινοτομίας. Μπορείς, όμως, να αυξήσεις τις πιθανότητες επιτυχίας, διασφαλίζοντας ότι το επιχειρηματικό σου μοντέλο συνδέει τις ανάγκες τις αγοράς με τις νέες και αναδυόμενες τεχνολογίες. Σε αυτούς τους τόπους φωλιάζουν οι θετικοί «Μαύροι Κύκνοι». Η καινοτομία έχει να κάνει με τον εντοπισμό «Μαύρων Κύκνων» - σπάνιων συμβάντων που αποφέρουν σημαντικές αποδόσεις.
Οι βασικοί συντελεστές ενός αποτελεσματικού Εθνικού Συστήματος Έρευνας και Καινοτομίας μπορούν να κωδικοποιηθούν ως ακολούθως: Γόνιμο οικοσύστημα καινοτομίας, κουλτούρα δημιουργικότητας και καινοτομίας, κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, συντονισμός όλων των βασικών εταίρων της καινοτομίας, συνέργεια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κρίσιμη μάζα συντελεστών και υποδομών, επαρκής χρηματοδότηση, παροχή κινήτρων, ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, ερευνητική αριστεία, μεταφορά γνώσης και εμπορική αξιοποίηση, ενδυνάμωση της διεθνούς διάστασης και της εξωστρέφειας, στρατηγική επικοινωνίας / branding και ανάπτυξη οικονομικής και επιστημονικής διπλωματίας.
Πέραν των πιο πάνω κρίσιμων παραγόντων, χρειάζεται ένα ενιαίο εννοιολογικό πλαίσιο και νέα, «διεπιστημονικά» εργαλεία για ενίσχυση της καινοτομικότητας και της ανθεκτικότητας των Οργανισμών. Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις του 2020 και 2030 με εργαλεία του 1970 και 1980. Ζούμε στην εποχή των «Μαύρων Κύκνων».
Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας
1. Παρουσιάζεται αναλυτικά σ’ έναν πρακτικό Οδηγό που έχω ετοιμάσει, ο οποίος καθοδηγεί τα στελέχη -τόσο του δημόσιου, όσο και του ιδιωτικού τομέα- βήμα προς βήμα, πώς να παράγουν περισσότερες και καλύτερες καινοτομίες.
2. Μπορεί να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη: α) Δημιουργώντας νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, νέες επιχειρήσεις, νέα επιχειρηματικά μοντέλα, νέες κατηγορίες προϊόντων, νέες βιομηχανίες, νέες αγορές και νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας, και β) βελτιώνοντας την αποδοτικότητα.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΣΥΚΑΣ
Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας