Πώς τορπιλίστηκε το σχέδιο μονομερούς ένωσης

Ο Μακάριος ζήτησε, αν μπορούσε να γίνει Αντιβασιλέας (σ. 198), ο δε Γαρουφαλιάς απάντησε ότι «το Σύνταγμα της Ελλάδας καθορίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις Αντιβασιλείας σε μόνον την ασθένεια του Βασιλέως. Θεσμός, όπως ο αγγλικός θεσμός της Αντιβασιλείας των Ινδιών, δεν υπάρχει σε μας. Υπάρχει μόνον ο θεσμός του Υπουργού - Γενικού Διοικητού». «Αυτό δεν με ενδιαφέρει», απάντησε ο Μακάριος
Έγραψα πλειστάκις, και δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω, πως όταν είχαμε το «πάνω χέρι» με την παρουσία μιας Ελληνικής Μεραρχίας με ενισχυμένη δύναμη πυρός στην Κύπρο δεν λύσαμε το Κυπριακό όταν η Ένωση -η μόνη λύση που διασφάλιζε την επιβίωση του Κυπριακού Ελληνισμού και καθιστούσε την Ελλάδα και τον Ελληνισμό κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο- ήταν δυνατή. Το να μιλούμε σήμερα για «επανένωση» και «απελευθέρωση»,
με την παρουσία 40 και πλέον χιλιάδων τουρκικού στρατού, είναι πλάνη.

Άλλωστε, με τις ούτω καλούμενες «συμφωνίες υψηλού επιπέδου» (συμφωνίες κορυφής, όπως αποκαλούνται) και την υποβολή χάρτη επί του εδαφικού κ.λπ, έχουμε ουσιαστικά αποδεχθεί τα τετελεσμένα της εισβολής και τη διχοτόμηση της Κύπρου με τη δημιουργία δύο «συνιστώντων κρατιδίων».

Σε προηγούμενο άρθρο μου, υπό τον τίτλο «Ποιες νοοτροπίες μάς οδήγησαν στην καταστροφή», αναφέρθηκα σε όσα καταγράφουν στα βιβλία τους ο Ανδρέας Παπανδρέου «Η Δημοκρατία στο απόσπασμα» και ο Αναστάσιος Πεπονής «Τα γεγονότα και τα πρόσωπα (1969-1982).

Τώρα θα αναφερθώ σε όσα καταγράφει ο Πέτρος Ευαγγ. Γαρουφαλιάς, Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, στο βιβλίο του «Ελλάς και Κύπρος». (Τραγικά σφάλματα, ευκαιρίες που χάθηκαν 19/2/1964-15/7/1965).

Ο Γαρουφαλιάς ήταν ο πρωτεργάτης της αποστολής της Ελληνικής Μεραρχίας με ενισχυμένη δύναμη πυρός και την αμυντική θωράκιση της Κύπρου.

Δεν θα αναφερθώ στα όσα αναφέρει με λεπτομέρεια για το Κυπριακό, αλλά για την αποστολή του στην Κύπρο την 20ή Αυγούστου 1964 ως κομιστή, κατ’ εντολήν του Γ. Παπανδρέου, του Σχεδίου για τη μονομερή ανακήρυξη της Ένωσης (σ.σ. 85-210).

Το Σχέδιο που είχε εγκριθεί από το Συμβούλιο του Στέμματος (Βασιλέας και Αρχηγοί των Κομμάτων) προέβλεπε πως σε καθορισμένη ημέρα και ώρα θα συνέλθουν η Κυπριακή και η Ελληνική Βουλή. Η Κυπριακή Βουλή θα αποφάσιζε την Ένωση και η Ελληνική Βουλή θα την αποδεχόταν. Η Ελληνική Κυβέρνηση ταυτόχρονα θα εγγυόταν την προστασία της τουρκοκυπριακής μειονότητας και θα ήταν πρόθυμη μαζί με την τουρκική κυβέρνηση να
καθορίσουν από κοινού την εξασφάλισή της.

Το Σχέδιο παρουσίασε ο Γαρουφαλιάς στον Μακάριο, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο παρόντων των Σπύρου Κυπριανού (τότε Υπουργού των Εξωτερικών) και Πολύκαρπου Γιωρκάτζη (τότε Υπουργού Εσωτερικών και Άμυνας). Ο Σπύρος Κυπριανού είχε ενημερωθεί κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, συμφώνησε πλήρως και συνόδευσε τον Γαρουφαλιά στην Κύπρο.

Ο Μακάριος συμφώνησε κατ’ αρχήν -οι Κυπριανού και Γιωρκάτζης δήλωσαν κατενθουσιασμένοι-, αλλά πρότεινε όπως στο κείμενο της διακήρυξης της Ένωσης περιληφθεί αναφορά ότι αυτή γίνεται χωρίς εδαφικά ανταλλάγματα στην Τουρκία και πως θα καταργηθούν οι Βρετανικές Βάσεις. Ο Γαρουφαλιάς συμφώνησε πλήρως με το πρώτο, αλλά για το δεύτερο εξέφρασε διαφωνία, διότι σε τέτοια περίπτωση αυτομάτως οι Βρετανοί θα συντάσσονταν με τους Τούρκους, ιδίως στην περίπτωση πολέμου (σ.σ. 196-197).

Την επομένη ο Μακάριος παρέθεσε δείπνο προς τιμήν του Γαρουφαλλιά, ύστερα από το οποίο αποχώρησαν όλοι και αυτός παρέμεινε μόνος με τον Μακάριο, οι δε συζητήσεις τους διήρκεσαν μέχρι της 1ης πρωινής ώρας.

Ο Μακάριος ζήτησε όπως, κατά την ανακήρυξη της Ένωσης, έλθει και παραμείνει στην Κύπρο για λίγες μέρες ο Βασιλέας Κωνσταντίνος. Ο Γαρουφαλιάς απάντησε ότι θα ερχόταν και θα παρέμενε ο ίδιος στην Κύπρο, ενώ στο μεταξύ θα ενισχυόταν περαιτέρω η αμυντική θωράκιση τόσο της Κύπρου, όσο και των Νησιών του Αιγαίου.

Στη συνέχεια, ο Μακάριος ζήτησε, αν μπορούσε να γίνει Αντιβασιλέας (σ. 198), ο δε Γαρουφαλιάς απάντησε ότι «το Σύνταγμα της Ελλάδας καθορίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις Αντιβασιλείας σε μόνον την ασθένεια του Βασιλέως. Θεσμός, όπως ο αγγλικός θεσμός της Αντιβασιλείας των Ινδιών, δεν υπάρχει σε μας. Υπάρχει μόνον ο θεσμός του Υπουργού - Γενικού Διοικητού». «Αυτό δεν με ενδιαφέρει», απάντησε ο Μακάριος.

Περαιτέρω σχόλια περιττεύουν και ο καθένας ας εξαγάγει τα συμπεράσματά του.

Εν τω μεταξύ, είχε φουντώσει στη Λευκωσία η ανθελληνική και ανθενωτική προπαγάνδα και ο Γαρουφαλιάς κατονομάζει την απογευματινή εφημερίδα που εκδιδόταν τότε, η οποία με καθημερινά υβριστικά δημοσιεύματα ηγείτο αυτής της εκστρατείας και τον Κύπριο πολιτικό (τώρα τεθνεώτα) που κρυβόταν πίσω από αυτά τα δημοσιεύματα.

Ύστερα απ' όλα αυτά, ο Γ. Παπανδρέου εξοργισμένος ζήτησε από τον Γαρουφαλιά να επιστρέψει πάραυτα στην Αθήνα και έκτοτε οι σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας εξελίσσονταν από το κακό στο χειρότερο.

Είναι αυτήν την περίοδο που ο τότε Υπουργός των Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης Αντρέι Γκρομίκο εισηγήθηκε τη λύση του Κυπριακού με βάση την Ομοσπονδία, που καταδίκασαν ανεπιφύλακτα όλες οι πλευρές στην Κύπρο, περιλαμβανομένων και εκείνων που σήμερα ομνύουν πίστη στη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία, που δεν οδηγεί σε δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού και μετατροπή της Κύπρου σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, αλλά στη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε KIBRISTAN.

Αυτά εν ολίγοις και ας τα έχουν υπόψη τους οι ασχολούμενοι με τον ούτω καλούμενο Φάκελο της Κύπρου για τα όσα διαδραματίστηκαν από το Ενωτικό Δημοψήφισμα της 15ης/1/1950 και μετέπειτα, διαφορετικά θα πρόκειται περί ηθελημένης απάτης σε βάρος του Κυπριακού Ελληνισμού.
ΑΝΔΡΕΑΣ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πρώην συνδικαλιστής