Ακίνητο

«Η άνοιξη και το φθινόπωρο» για τον τομέα ακινήτων

Τα πωλητήρια έγγραφα για τον μήνα Μάιο καταδεικνύουν αύξηση της τάξης του 72%, σε σχέση με πέρσι

Οι τομείς των ακινήτων και των κατασκευών αποτελούσαν και αποτελούν παραδοσιακά σημαντικούς ρυθμιστές του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας και της οικονομίας γενικότερα, εφόσον απορροφούν σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού κυρίως σε περιόδους ανάκαμψης.

Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου για τον μήνα Μάιο, καταδεικνύουν σημαντική αύξηση στα πωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν (φτάνει το εκπληκτικό ποσοστό του 72%, σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα).

Η σημαντική κινητικότητα που παρουσιάζει ο τομέας των ακινήτων το τελευταίο διάστημα συνδυάζεται από το γεγονός ότι αρκετοί επενδυτές προχώρησαν σε αγορές ακινήτων για σκοπούς πολιτογράφησης (για να προλάβουν τις αλλαγές στο πρόγραμμα, οι οποίες υιοθετούνται πλέον από τις 15 Μαΐου).

Τα θετικά της αύξησης

Πέραν από τα κίνητρα που έχουν δοθεί, θετικά προς την αγορά δρουν η αύξηση στα δάνεια που παρέχονται από τα τραπεζικά ιδρύματα και η βελτίωση του οικονομικού κλίματος.

Το ζητούμενο για τον τομέα είναι πόσο ανθεκτικός θα παρουσιαστεί στο ενδεχόμενο μιας νέας οικονομικής κρίσης (ενδεχομένως προερχόμενης από την Ευρώπη, οπότε ο αντίκτυπός της στην Κύπρο θα είναι πιο άμεσος σε σχέση με την προηγούμενη φορά που ξεκίνησε από την Αμερική το 2008) ή ακόμη και σε μια πιθανή διόρθωση, διότι οι διορθώσεις αποτελούν υγιές μέρος μιας οικονομίας.

Στα θετικά καταγράφεται το γεγονός ότι δεν έχουν παραχωρηθεί δάνεια με τον τρόπο που παραχωρούνταν πριν το 2013, ενώ στην αντίθετη πλευρά, πολλοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον τομέα και δεν έχουν επιλέξει την ανταλλαγή χρέους έναντι ακινήτων, παραμένουν υπερδανεισμένοι και ευάλωτοι σε μια πιθανή κρίση.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ενίσχυση του τομέα πέρα από τη μείωση του ποσοστού της ανεργίας ενισχύει και τα κρατικά ταμεία, τα οποία καταγράφουν σημαντικά πλεονάσματα, κυρίως στην αύξηση των εισπράξεων από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.

Μείωση μετά τις αλλαγές

Τρεις βδομάδες μετά τις αλλαγές στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων υπάρχει μείωση στη ζήτηση, κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο, εφόσον οι άμεσα ενδιαφερόμενοι προχώρησαν σε επενδύσεις πριν από τις 15 Μαΐου. Την ίδια ώρα, στο Υπουργείο Εσωτερικών οι λειτουργοί καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να αντεπεξέλθουν στον μεγάλο όγκο εργασίας.

Ως εκ τούτου, είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένεται ο τρόπος που θα κινηθεί ο τομέας μετά τις αλλαγές στο πρόγραμμα, αναφερόμενοι πάντοτε σε ακίνητα τα οποία ενδιαφέρουν τέτοιου είδους επενδυτές/αγοραστές. Η επένδυση μπορεί να αφορά ένα ακίνητο αξίας 2 εκ. ευρώ ή πέραν του ενός, με την προϋπόθεση ότι ένα από τα ακίνητα που περιλαμβάνονται στην επένδυση είναι αξίας τουλάχιστον 500.000 ευρώ.

Την ίδια στιγμή, η περίοδος των τριών ετών που θα πρέπει να κατέχει την επένδυση του ένας αιτητής πολιτογράφησης συμπληρώθηκε ή συμπληρώνεται (για πολλούς από αυτούς), και ενδεχομένως να αναζητήσει τρόπους πώλησης του/των ακινήτου/ακινήτων που έχει αγοράσει, κάτι που αναμένεται να αποτελέσει ακόμη έναν παράγοντα επηρεασμού της αγοράς. Δεν έχει διαπιστωθεί μέχρι στιγμής φαινόμενο μαζικών πωλήσεων, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τις αλλαγές η επένδυση σε ακίνητα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για πολιτογράφηση θα πρέπει να είναι 2,5 εκ. ευρώ.

Το εύλογο ερώτημα

Σε μια αγορά δρουν οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης. Εύλογο είναι το ερώτημα αν η ζήτηση θα μπορέσει να απορροφήσει τα υφιστάμενα έργα και αυτά που αναμένεται να μπουν στην αγορά, μεγάλη πλειονότητα των οποίων σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να απευθύνεται σε πιθανούς αγοραστές που συνδυάζουν την επένδυση με την πολιτογράφηση.

Πλέον νέες χώρες εφαρμόζουν παρόμοια με την Κύπρο προγράμματα. Ήδη, αν και εφόσον ευσταθεί, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα ζήτησε συγκεκριμένη μελέτη για τα μέτρα που έλαβε η Κύπρος από το 2013 και μετά. Προχωρώντας τη σκέψη μας, ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα στις επερχόμενες εκλογές θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να δημιουργήσει ένα νέο «ανταγωνιστή» στην αγορά των πολιτογραφήσεων.

Ο τομέας των ακινήτων χαρακτηρίζεται από κυκλικότητα, όπως άλλωστε και η οικονομία στο σύνολό της, με περιόδους αύξησης της ζήτησης των ακινήτων και αύξησης των τιμών, και περιόδους διόρθωσης. Σημειώνεται ότι όσο πιο ορθολογιστική είναι η αύξηση στη ζήτηση, δηλαδή να μην είναι αποτέλεσμα ευκαιριακών συνθηκών, τόσο πιο εύκολη είναι η απορρόφηση των κραδασμών από πιθανή διόρθωση.

Η πορεία του τομέα και οι συνέπειες των κινήτρων που έχουν παραχωρηθεί θα πρέπει να εξετάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή και βιώσιμη ανάκαμψη του τομέα, καθώς και οι επενδύσεις όσων εμπιστεύτηκαν την κτηματαγορά της Κύπρου.

Οι προκλήσεις

Ερώτηση που καλούνται να απαντήσουν οι φορείς του τομέα αλλά και της οικονομίας γενικότερα είναι το πόσο έτοιμοι είμαστε ως οικονομία να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος όπως ο εμπορικός πόλεμος, ο οποίος θα έχει υφεσιογόνες συνέπειες και μια ευρωπαϊκή κρίση (η οικονομία της Γερμανίας βρίσκεται σε επιβράδυνση, με τα τραπεζικά ιδρύματα να αντιμετωπίζουν προβλήματα - το ίδιο περίπου ισχύει για τη Γαλλία, την ώρα που η Ιταλία αντιμετωπίζει επιπλέον πρόβλημα υψηλού δημόσιου χρέους και το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζει τάσεις εσωστρέφειας, προσπαθώντας να διαχειριστεί το Brexit).

Σημαντικό ρόλο στην αγορά αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εταιρείες οι οποίες έχουν αγοράσει δάνεια από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εφόσον σταδιακά άρχισαν τη διαχείριση των συγκεκριμένων δανείων με ανακτήσεις και πωλήσεις ακινήτων. Σημειώνεται ότι πολύ δύσκολα τέτοιες εταιρείες δέχονται αναδιαρθρώσεις, εφόσον προσανατολίζονται είτε στην εξόφληση του δανείου με έκπτωση μέσω άλλων πηγών είτε στην πώληση των υποθηκών για ανάκτηση του ποσού που οφείλεται.

Την ίδια στιγμή, αναμένεται η εφαρμογή του Σχεδίου Εστία που θα παρέχει μια δεύτερη ευκαιρία σε άτομα τα οποία μπορούν να αποπληρώνουν τα 2/3 της μειωμένης δόσης του δανείου τους (σε περίπτωση που η εκτιμημένη αξία του ακινήτου είναι μικρότερη από το υπόλοιπο του δανείου) που αφορά κύρια κατοικία.

Η επιτυχία του Εστία θα βασιστεί στις εκποιήσεις, εννοώντας την κατά γράμμα εφαρμογή των μέτρων που προνοούνται, σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν εκπληρώσει τις νέες του υποχρεώσεις έναντι του τραπεζικού ιδρύματος μετά την ένταξή του στο Σχέδιο.

Φέτος, τόσο για τον συγκεκριμένο τομέα αλλά και την οικονομία γενικότερα, μεγάλη πρόκληση παραμένει η διατήρηση των βιώσιμων θετικών ρυθμών ανάπτυξης, ειδικά σε ένα δύσκολο και μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, η αναγκαιότητα για προώθηση των μεταρρυθμίσεων γίνεται πιο έντονη, εφόσον η διατήρηση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου φιλικού προς τους επιχειρηματίες, τους επενδυτές και τους πολίτες, αποτελεί προϋπόθεση για ενίσχυση της οικονομίας της χώρας.

Πέραν του τομέα των ακινήτων, παρόμοιοι προβληματισμοί και σκέψεις θα πρέπει να γίνουν και να γίνονται για όλους τους τομείς της οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η προηγούμενη οικονομική κρίση μας βρήκε απροετοίμαστους και οι συνέπειες ήταν δυσβάσταχτες για την οικονομία και την κοινωνία.