Διεθνή

Ισπανία: Ο Σάντσεθ ψάχνει την πιο «ανώδυνη» συνεργασία

Σχεδόν ενάμιση μήνα μετά τη νίκη του στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ο Πέδρο Σάντσεθ συνέχιζε να κρατάει το στόμα του ερμητικά κλειστό για το πότε και το πώς θα επιχειρούσε να κερδίσει την υποστήριξη στο νέο Κοινοβούλιο, ώστε να εξασφαλίσει τη διατήρηση του πρωθυπουργικού του θώκου

Οι Ισπανοί ψηφοφόροι κλήθηκαν δύο φορές στις κάλπες σε λιγότερο από ένα μήνα για να επιλέξουν μέσω αυτών των «υπερεκλογών» βουλευτές, δημοτικούς και περιφερειακούς εκπροσώπους αλλά και ευρωβουλευτές. Μέσα σε αυτήν την απέραντη πολιτική σκακιέρα το επόμενο διάστημα οι εκλεγμένοι παίκτες με τη σειρά τους θα αναδείξουν τον επόμενο πρωθυπουργό αλλά και τα μέλη των περιφερειακών κοινοβουλίων. Από την άλλη ο εν ενεργεία πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, παίζοντας προσεκτικά τα χαρτιά του, προσπαθεί να βρει τη φόρμουλα για την πιο «ανώδυνη» συνεργασία, ώστε να παραμείνει στη θέση του. Παράλληλα και άμεσα συναρτώμενα λαμβάνουν χώραν πολιτικές διεργασίες για την πλήρωση των καίριων θέσεων στην περιφέρεια, συνθέτοντας έτσι ένα περίπλοκο παζλ, η συμπλήρωση του οποίου θα κρίνει τη σταθερότητα της πολιτικής ζωής της χώρας.

Οι «υπερεκλογές» και η επικράτηση Σάντσεθ

Η πρώτη μάχη για τις εθνικές εκλογές δόθηκε στις 28 Απριλίου, με το κυβερνών κόμμα να πετυχαίνει μια πύρρειο νίκη, συγκεντρώνοντας το 28,68% των ψήφων και εξασφαλίζοντας 123 από τις 350 έδρες της Βουλής. Τα ποσοστά του PSOE δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να τερματίσουν την πολιτική αβεβαιότητα που μαστίζει εδώ και μήνες τη χώρα. Μπορεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα να κέρδισε τις εκλογές, ωστόσο ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, απευθυνόμενος σε υποστηρικτές του, απέφυγε να εξηγήσει το πώς θα σχηματίσει Κυβέρνηση με αυτό το αποτέλεσμα. Με τη σειρά του το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς Ποδέμος και εν δυνάμει κυβερνητικός εταίρος του Σάντσεθ δέχτηκε βαρύτατο πλήγμα, συγκεντρώνοντας μόλις το 14,31% των ψήφων, το οποίο μεταφράστηκε σε 42 έδρες. Ενώ τα αποτελέσματα για το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) και το φιλελεύθερο κόμμα Πολίτες ήταν αναμενόμενα, με 66 και 57 έδρες αντίστοιχα, για πρώτη φορά από την ίδρυση του εθνικού κοινοβουλίου πέτυχε είσοδο το ακροδεξιό κόμμα Vox, καταλαμβάνοντας 24 έδρες. Η «εκκωφαντική» αυτή ένταξη της ακροδεξιάς δεν περνάει απαρατήρητη, αφού μέσα σε μόλις δύο χρόνια ανέβασε τα ποσοστά του από το 0,2% στο 10,26%. Οι τριπλές εκλογές του Μαΐου δε, ακολουθώντας το μοτίβο των εθνικών εκλογών, επιβεβαίωσαν την «ηγεμονία» του πρωθυπουργού, όχι όμως χωρίς απώλειες. Το «κόσμημα του στέμματος», η Μαδρίτη, πέρασε πλέον στον έλεγχο της Δεξιάς.

Κατά τραγική ειρωνεία για άλλη μια φορά ρυθμιστές της κατάστασης αναμένεται να γίνουν οι Καταλανοί αυτονομιστές. Αφού έπαιξαν τον ρόλο του «βασιλοκτόνου» δύο φορές σε μερικούς μόνο μήνες

Το παιχνίδι αναμονής του πρωθυπουργού

Σχεδόν ενάμιση μήνα μετά τη νίκη του στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές ο Πέδρο Σάντσεθ συνέχιζε να κρατάει το στόμα του ερμητικά κλειστό για το πότε και το πώς θα επιχειρούσε να κερδίσει την υποστήριξη στο νέο Κοινοβούλιο, ώστε να εξασφαλίσει τη διατήρηση του πρωθυπουργικού του θώκου. Η καθυστέρηση αυτή όμως δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα «παιχνίδι αναμονής» για να δοκιμάσει την υπομονή των αντιπάλων του, έχοντας στόχο την ενίσχυση της διαπραγματευτικής του ισχύος. Αναλυτές, περιγράφοντας τη διαπραγματευτική τακτική του Σάντσεθ, επισημαίνουν ότι ελπίζει στην αποδυνάμωση των πολιτικών του αντιπάλων με το πέρασμα του χρόνου, παρά το γεγονός ότι οι επιλογές του με βάση την κατανομή εδρών στο Κοινοβούλιο κάθε άλλο από ανεξάντλητες είναι. Αυτές περιορίζονται είτε στον σχηματισμό μιας εύθραυστης κυβέρνησης μειοψηφίας είτε σε συνασπισμό με αντιπολιτευόμενα κόμματα. Ο συνασπισμός από την άλλη μπορεί είτε να περιοριστεί σε ένα κόμμα, με το οποίο η σύμπραξη θα ξεπεράσει τον «μαγικό» αριθμό των 176 εδρών, είτε να σχηματίσει πολυκομματική συμμαχία, κυρίως με τους Ποδέμος και μικρότερα περιφερειακά κόμματα. Κάτω από το βάρος των πιέσεων τελικά το παιχνίδι αναμονής του Σάντσεθ έλαβε τέλος, όταν ο Βασιλιάς Φίλιππος τού έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αναγνωρίζοντάς τον ως τον υποψήφιο με τις περισσότερες πιθανότητες να γίνει πρωθυπουργός.

Το σενάριο κυβέρνησης «συνεργασίας»

Με τα χρονικά περιθώρια να εξαντλούνται και το τίμημα αποτυχίας σχηματισμού Κυβέρνησης να γίνεται πλέον αποτρεπτικό, αφού η χώρα θα βυθιζόταν ξανά στην αστάθεια με την προκήρυξη νέων βουλευτικών εκλογών, ο Σάντσεθ αποφάσισε να προχωρήσει σε μια «κυβέρνηση συνεργασίας» με τους Ποδέμος. Αυτή η ιδιότυπη απόφαση, η οποία στερείται σαφήνειας ως προς τη φύση της, αφού δεν ξεκαθαρίζει εάν είναι συγκυβέρνηση ή σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας, λήφθηκε μετά από συνάντηση που είχε ο πρωθυπουργός με τον ηγέτη των Ποδέμος, Πάμπλο Ιγκλέσιας. Εύλογα, αυτή η συνάντηση δημιούργησε περισσότερες απορίες, αφού άφησε αναπάντητα πρακτικά ερωτήματα. Αρχικά, δημιουργείται το ζήτημα ποια κοινοβουλευτική δύναμη θα δώσει στη νέα προοδευτική κυβέρνηση τις επιπλέον ψήφους που χρειάζεται για να ξεπεράσει το όριο των 176 βουλευτών και να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Το PSOE στις βουλευτικές εκλογές κέρδισε 123 έδρες και το Ποδέμος 42. Το άθροισμα των εδρών τους είναι μικρότερο από τις 176 έδρες που χρειάζονται για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Μικρότερα περιφερειακά κόμματα θα μπορούσαν να καλύψουν τη διαφορά, όμως δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσον είναι διατεθειμένος ο Σάντσεθ να σχηματίσει μια πολυκομματική κυβέρνηση, στην οποία θα εξαρτάται από αυτά τα κόμματα, οι ηγέτες των οποίων μπορεί να είναι αποσχιστές, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας. Την ίδια ώρα, φωνές εντός του PSOE δεν βλέπουν με καλό μάτι την ανάληψη κομβικών υπουργείων από τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, πιέζοντας τον πρωθυπουργό να το θέσει ως προϋπόθεση σε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση συνεργασίας. Η χρυσή τομή θα μπορούσε να βρεθεί εάν οι Ποδέμος συναινέσουν στην ανάληψη των χαρτοφυλακίων, τα οποία σχετίζονται με την κοινωνική πολιτική, αφήνοντας στους Σοσιαλιστές τα υπουργεία «υψηλής» πολιτικής που βρίσκονται στην καρδιά του κράτους.

Οι «βασιλοκτόνοι» αυτονομιστές και ο ρόλος τους

Κατά τραγική ειρωνεία για άλλη μια φορά ρυθμιστές της κατάστασης αναμένεται να γίνουν οι Καταλανοί αυτονομιστές. Αφού έπαιξαν τον ρόλο του «βασιλοκτόνου» δύο φορές σε μερικούς μόνο μήνες, τόσο για τον πρώην πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, τον οποίο καρατόμησαν έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόταση μομφής, όσο και για τον Σάντσεθ, τον οποίο ανάγκασαν να προκηρύξει τις πρόωρες εκλογές με την καταψήφιση του σχεδίου κρατικού προϋπολογισμού, αυτήν τη φορά εν τη απουσία τους αναμένεται να κριθεί σε μεγάλο βαθμό ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, ενώ η δίκη των 12 Καταλανών ηγετών συνεχίζεται, τρεις εξ αυτών, οι οποίοι έχουν εκλεγεί με το JxC, αναμένεται να παίξουν εν αγνοία τους υπέρ του πρωθυπουργού Σάντσεθ. Αρνούμενοι λοιπόν να παραχωρήσουν τη θέση τους στο Κοινοβούλιο σε άλλους, «κατεβάζουν» τον αριθμό της απλής πλειοψηφίας στις 173 έδρες από τις 176. Με βάση αυτό το σενάριο, όμως, οι Σοσιαλιστές θα πρέπει να αναζητήσουν υποστήριξη σε μικρότερα κόμματα. Πάντως η Καταλωνία βρίσκεται σε ετοιμότητα για να δώσει «κατάλληλη» απάντηση στην έκβαση της δίκης των 12 αποσχιστών, με το αποτέλεσμά της να επηρεάζει τη θεσμικές ισορροπίες μεταξύ Καταλωνίας και Μαδρίτης. Κερδίζοντας τις νέες εκλογές ο Σάντσεθ επιδίωξε πάση θυσία να αποφύγει την ένταξη των αυτονομιστών στην Κυβέρνησή του, αφαιρώντας τους την πολιτική ισχύ που απολάμβαναν κατά τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησής του. Σε αυτήν την περίπτωση όμως οι Καταλανοί αναμένεται να αναζητήσουν νέους τρόπους άσκησης πιέσεων, χωρίς να αποκλείεται η δημιουργία αστάθειας με την προκήρυξη περιφερειακών εκλογών, με στόχο την κεφαλαιοποίηση της δημόσιας αγανάκτησης για τη δίκη και την διεύρυνση της οριακής πλειοψηφίας που απολαμβάνουν τα αποσχιστικά κόμματα στο Κοινοβούλιο της Καταλωνίας.

Η επιρροή του VOX και η είσοδος στη Μαδρίτη

Δίχως άλλο, η αυξανόμενη ένταση μεταξύ περιφέρειας και κέντρου θα συνεχίσει να σπρώχνει το καταλανικό ζήτημα ψηλά στην εθνική ατζέντα, αποσπώντας σημαντικά πολιτικά κεφάλαια από την Κυβέρνηση. Παράλληλα, ενδυναμώνει την κατακερματισμένη Δεξιά της Ισπανίας, αφού το προηγούμενο διάστημα το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, το φιλελεύθερο κόμμα Πολίτες και το ακροδεξιό Vox εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά στο έπακρον το χαρτί της κρίσης στην Καταλονία για να κτυπήσουν τον Σάντσεθ. Με βάση αυτές τις εξελίξεις το παζλ των περιφερειακών αξιωμάτων άρχισε να συμπληρώνεται, με το Λαϊκό Κόμμα και το Vox να συνάπτουν σύμφωνο συνεργασίας για την περιφέρεια της Μαδρίτης, ανοίγοντας έτσι την πόρτα για την είσοδο της ακροδεξιάς στα αυτοδιοικητικά όργανα της ισπανικής πρωτεύουσας. Παρά τις αντιδράσεις, το κόμμα Πολίτες συναίνεσε σε μία τρικομματική συμμαχία για την ανάδειξη του Χουάν Τρινιδάδ στην προεδρία του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Μαδρίτης, η οποία όμως επικυρώνει την είσοδο της ακροδεξιάς στα κέντρα των αποφάσεων. Αυτή η εξέλιξη προλειαίνει το έδαφος, ώστε να διατηρήσει την Περιφέρεια το Λαϊκό Κόμμα, στο τιμόνι της οποίας βρίσκεται από το 1995 ενώ η διοίκηση έχει στιγματιστεί για πλήθος σκανδάλων.