Η «ζώνη ατιμωρ第¬σίας» και η «μαζική ροή παράνομων μεταναστών»

Στις 6 Δεκεμβρίου 1974, μετά τις δύο τουρκικές εισβολές εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ), ο Πρέσβης Ζήνων Ρωσσίδης προειδοποίησε τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ότι η Τουρκία ακολουθούσε ένα «deracination plan», δηλαδή ένα «σχέδιο εξόντωσης». Σύμφωνα με τον Πρέσβη Ρωσσίδη, τον τότε μόνιμο εκπρόσωπο της ΚΔ στον ΟΗΕ, ο «βασικός σκοπός» του «σχεδίου» ήταν διπλός – «να εξαλειφθεί ο γηγενής πληθυσμός» των κατεχομένων εδαφών της ΚΔ και «να αποικιστούν» τα κατεχόμενα «με Τούρκους από την ηπειρωτική Τουρκία, οι οποίοι θα συμπληρωθούν με Τούρκους από την Κύπρο».

Στις 14 Φεβρουάριου 1975, ο Πρέσβης Ρωσσίδης ερμήνευσε αυτά τα τουρκικά δημογραφικά τεχνάσματα ως «καταφανείς παραβιάσεις των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για την Κύπρο, του διεθνούς δικαίου και των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949, καθώς και των εσωτερικών κυπριακών νομοσχέδιων, σε αντίθεση με τους κανόνες της πολιτισμένης ανθρωπότητας». (Πηγές: Έγγραφο του ΟΗΕ A/9743, σελίδες 2-3 και φάκελος των Αρχείων του ΟΗΕ S-0903-0006-06-00001.)

Εάν ο Υπουργός Εσωτερικών της ΚΔ είναι ακριβής, η Τουρκία και οι συνεργοί της φαίνεται ότι είναι υπεύθυνοι για καινούργια εγκλήματα πολέμου... Απαιτείται, λοιπόν, μια συνολική στρατηγική κατά της παρανομίας και υπέρ της δικαιοσύνης. Διαφορετικά, οι αιχμηρές ρόδες της εγκληματικότητας θα συντρίψουν την ΚΔ και ο δημογραφικός χαρακτήρας της χώρας θα αλλοιωθεί εκ νέου.

Δημογραφικές διεισδύσεις

Ο ΟΗΕ ουσιαστικά αγνόησε τον Πρέσβη Ρωσσίδη. Έτσι, σήμερα, η ΚΔ ίσως αντιμετωπίζει μια πολυδιάστατη μορφή του «σχεδίου εξόντωσης». Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η ΚΔ αντιμετωπίζει τουλάχιστον τέσσερις παράνομες, συνεχείς και εκτεταμένες δημογραφικές διεισδύσεις – από (α) στρατιωτικό προσωπικό της Τουρκίας το οποίο έχει εγκατασταθεί στα κατεχόμενα, (β) πολίτες της Τουρκίας και άλλων χωρών οι οποίοι έχουν αποικήσει τα κατεχόμενα, (γ) τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων που έχουν μεταφερθεί και τυγχάνουν εκμετάλλευσης στα κατεχόμενα ή στα ελεύθερα εδάφη της ΚΔ, και (δ) παράνομους μετανάστες, οι οποίοι έχουν εισέλθει λαθραία στα κατεχόμενα ή στα ελεύθερα εδάφη της ΚΔ. Τις τελευταίες ημέρες ήρθαν στο φως πρόσθετες λεπτομέρειες σε σχέση με το (γ) και το (δ).

Η «ζώνη ατιμωρησίας»

Στις 20 Ιουνίου 2019, το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ δημοσίευσε μια καινούργια έκθεση για την παγκόσμια εμπορία ανθρώπων. Όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αυτή αρνήθηκε να περιγράψει τα κατεχόμενα εδάφη της ΚΔ ως υπό κατοχήν. Και αυτό, παρά τις διάφορες δικαστικές αποφάσεις σαν αυτή της 29ης Ιανουαρίου 2019, στην οποία το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβεβαίωσε ότι «η διεθνής κοινότητα θεωρεί πως η Τουρκία έχει το βόρειο τμήμα της Κύπρου υπό κατοχήν [«in occupation»] ...». (Πηγή: Guzelyurtlu & Others v Cyprus & Turkey [2019] ECHR 100, παράγραφος 193).

Από την άλλη, όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε το κατεχόμενo τμήμα της ΚΔ ως «ζώνη ατιμωρησίας για την εμπορία ανθρώπων». Ακολουθεί ένα δείγμα της αποκαλυπτικής ανάλυσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ:

«Τοπικοί παρατηρητές ανέφεραν [ότι] αρχές [στα κατεχόμενα] ήσαν συνένοχες στη διευκόλυνση της εμπορίας ανθρώπων ... Οι αρχές δεν έκαναν καμία προσπάθεια να τιμωρήσουν τους εργοδότες εργασίας ή μεσίτες που εμπλέκονται στην πρόσληψη εργαζομένων με εν γνώσει δόλιες προσφορές εργασίας ή υπερβολικές αμοιβές σε σχέση με τη μετανάστευση ή την τοποθέτηση [ατόμων] ... Κατά την περίοδο αναφοράς [1η Απριλίου 2018 έως 31 Μαρτίου 2019], οι αρχές της ‘ΤΔΒΚ’ εξέδωσαν 1.605 ‘άδειες εργασίας’ έξι μηνών για ‘οικοδέσποινες’ και ‘σερβιτόρες’ [αυτοί φαίνεται ότι είναι ευφημισμοί] να εργαστούν σε νυχτερινά κέντρα και δύο μπιραρίες που λειτουργούσαν στον βορρά ... Σύμφωνα με πληροφορίες, ορισμένα μέλη του ‘κοινοβουλίου’ ανήκαν στην πελατεία των νυχτερινών κέντρων...».

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προειδοποίησε ότι, στα κατεχόμενα, τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων –και παιδιά– κινδυνεύουν από την καταναγκαστική εργασία, ή από τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ή και από τα δύο. Όπως ορθώς επεσήμανε ο Mike Pompeo, Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στο γενικό του «Μήνυμα» στην καινούργια έκθεση, «η εμπορία ανθρώπων είναι ένα από τα πιο σκληρά εγκλήματα στη Γη». Συνεπώς, οι υπεύθυνοι πρέπει να αντιμετωπίσουν τη Δικαιοσύνη. (Πηγή: www.state.gov/wp-content/uploads/2019/06/2019-Trafficking-in-Persons-Report.pdf, Εισαγωγή & σελίδες 168-169).

«Μαζική ροή»

Στις 24 Ιουνίου 2019, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της ΚΔ δημοσίευσε ένα ιδιαίτερα κατατοπιστικό ανακοινωθέν με γραφικό τίτλο – «Δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών για την πρόσφατη αύξηση στη μαζική ροή παράνομων μεταναστών από τα κατεχόμενα προς τις ελεύθερες περιοχές». Αυτό ενσωμάτωσε το γραπτό αντίγραφο μιας προφορικής συνέντευξης που είχε δώσει στο ΡΙΚ ο κ. Κωνσταντίνος Πετρίδης, Υπουργός Εσωτερικών της ΚΔ. Παρακάτω, αναπαράγω αποσπάσματα της μεταγραφής:

«Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στο θέμα των προσφύγων;»

«Απάντηση [του Υπουργού]: Κατ’ αρχάς επιτρέψτε μου να πω ότι, όντως, τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μαζική ροή παράνομων μεταναστών από τα κατεχόμενα προς τις ελεύθερες περιοχές. Είναι πλέον σίγουρο ότι έρχονται αεροπορικώς μέσω Τουρκίας. Έχει γίνει λόγος για εμπορία και διακίνηση προσώπων. Πράγματι, φαίνεται ότι γίνεται διακίνηση παράτυπης μετανάστευσης, κάτι το οποίο είναι ποινικό αδίκημα με βάση όλους τους ευρωπαϊκούς κανόνες και νομοθεσίες. Αυτήν τη στιγμή φαίνεται ότι αυτό γίνεται με συμμετέχουσες τις ‘αρχές’ των κατεχομένων και της Τουρκίας. Είναι παγκοσμίως πρωτόγνωρο φαινόμενο να διοχετεύονται αεροπορικώς, χωρίς τους ενδεδειγμένους ελέγχους και χωρίς τις στοιχειώδεις διαδικασίες που πρέπει να διέπουν τις αεροπορικές κινήσεις, παράνομα μαζικές ροές προς την Κύπρο και σ’ αυτό το θέμα υπάρχουν και πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ούτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο Συμβούλιο Μετανάστευσης της ΕΕ, ένα από τα κύρια θέματα που συζητούμε τώρα, και όλες οι χώρες έχουν πρόβλημα μ’ αυτό το θέμα, είναι πώς να πατάξουν τα κυκλώματα διακινητών και τα κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων. Αυτήν τη στιγμή φαίνεται ότι οι πρωτεργάτες αυτών των κυκλωμάτων είναι οι ‘αρχές’ του ψευδοκράτους σε συνεργασία με την Τουρκία. Τίθεται, λοιπόν, ένα πολύ μεγάλο θεσμικό και πολιτικό θέμα όσον αφορά την κατάσταση της Κύπρου. Είναι ένα νέο φαινόμενο για το οποίο πρέπει να λάβουμε μέτρα.»

«Ερώτηση: Αυτή την περίοδο έχετε παρατηρήσει ότι μειώθηκαν οι ροές προσφύγων με βάρκες;»

«Απάντηση [Υπουργού]: Οι ροές με βάρκες είναι αυτήν τη στιγμή περίπου το 5%. Να σας πω μόνον ότι τον τελευταίο μήνα (από 2 Μαΐου μέχρι 2 Ιουνίου) του τρέχοντος έτους είναι 747 άτομα και δεν είναι μόνο Σύροι. Οι Σύροι είναι περίπου το 25%-30%. Υπάρχουν άτομα που προέρχονται από αφρικανικές και ασιατικές χώρες. Φτάνουν μαζικά, κάτι που καταδεικνύει πόσο οργανωμένα κυκλώματα δρουν μέσω Τουρκίας και κατεχόμενων περιοχών είτε με την ανοχή είτε με την καθοδήγηση των ‘αρχών’ του ψευδοκράτους και της Τουρκίας…».

Εγκλήματα πολέμου;

Εάν έχει δίκαιο ο Υπουργός Εσωτερικών, η Τουρκία φαίνεται ότι σχεδιάζει νέες αλλαγές στον δημογραφικό χαρακτήρα της ΚΔ και ότι η προσπάθεια αυτή έχει ήδη προκαλέσει μαζική παρανομία και, μάλιστα, μαζική εγκληματικότητα. Ωστόσο, ο Υπουργός Εσωτερικών παρέλειψε να κάνει ρητή αναφορά στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Σύμφωνα με το άρθρο 49.6 της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, όπως υπογράφτηκε στις 12 Αυγούστου 1949: «Η υποκείμενη δύναμη δεν θα μπορεί να εξέρχεται ή να μεταφέρει μέρος του άμαχου πληθυσμού στην κατεχόμενη υπό αυτήν έδαφος». Το άρθρο 147 της ίδιας Σύμβασης προσθέτει ότι η παράνομη εξορία ή μεταφορά απαιτεί ποινικές κυρώσεις.

Αυτές οι διατάξεις έχουν συμπληρωθεί από το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το οποίο υιοθετήθηκε το 1998, αλλά ποτέ δεν έχει υπογραφτεί από την Τουρκία. Το άρθρο 8.2(α)(vii) του Καταστατικού ορίζει ως έγκλημα πολέμου την «παράνομη εκτόπιση ή μεταφορά ή [τον] παράνομο περιορισμό». Το άρθρο 8.2(β)(viii) ορίζει την εν λόγω «εκτόπιση ή μεταφορά» ως «η μεταφορά, αμέσως ή εμμέσως, από την Κατέχουσα Δύναμη μέρους του δικού της άμαχου πληθυσμού στο έδαφος που καταλαμβάνει, ή η εκτόπιση ή μεταφορά όλου ή μέρους του πληθυσμού του κατεχόμενου εδάφους μέσα ή έξω από το έδαφος αυτό». (Πηγή: Μετάφραση του ΟΗΕ στο www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=506ab5e82).

Έτσι, έγκλημα πολέμου διαπράττεται όποτε γίνεται η μεταφορά ή η εκτόπιση μέρους του άμαχου πληθυσμού της Κατέχουσας Δύναμης προς κατεχόμενο έδαφος. Το έγκλημα μπορεί να διαπραχθεί ανεξάρτητα από το αν λαμβάνουν μέρος πολίτες της Κατέχουσας Δύναμης. Φτάνει να μετακινηθεί παράνομα μέρος του «άμαχου πληθυσμού» της. Επομένως, εάν ο Υπουργός Εσωτερικών της ΚΔ είναι ακριβής, η Τουρκία και οι συνεργοί της φαίνεται ότι είναι υπεύθυνοι για καινούργια εγκλήματα πολέμου.

Συμπέρασμα

Απαιτείται μια συνολική στρατηγική κατά της παρανομίας και υπέρ της δικαιοσύνης. Διαφορετικά, οι αιχμηρές ρόδες της εγκληματικότητας θα συντρίψουν την ΚΔ και ο δημογραφικός χαρακτήρας της χώρας θα αλλοιωθεί εκ νέου.

*Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές.