Το τέχνασμα του Τζόνσον με το Brexit και το σενάριο πρόωρων εκλογών

Μπορεί η Βουλή των Κοινοτήτων να έχει κλείσει για τις θερινές διακοπές, εντούτοις οι πολιτικές διεργασίες στη Βρετανία δεν σταματούν ενόψει της καθοριστικής περιόδου που θα ακολουθήσει. Ο Σεπτέμβριος, μόλις δύο μήνες πριν την 31η Οκτωβρίου, δεν προβλέπεται ήσυχος για τη χώρα. Ήδη οι Remainers, τσιμπώντας το δόλωμα του εριστικού Μπόρις Τζόνσον, ακονίζουν μαχαίρια για πρόταση μομφής με το άνοιγμα του Κοινοβουλίου. Ο νέος Πρωθυπουργός από τότε που ανέλαβε τη θέση του, λίγα έκανε για να τους καθησυχάσει ότι δεν οδηγεί τη Βρετανία κατευθείαν σε μια έξοδο από την ΕΕ χωρίς συμφωνία. Παράλληλα, τις ανησυχίες εντείνει η επίσκεψη του συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον, στο Ηνωμένο Βασίλειο και η προσέγγιση με την οποία αντιμετωπίζει την μετά Brexit σχέση των δύο χωρών.

Η στρατηγική πίσω από

την «πολεμική» ρητορική

Κατά την προεκλογική του εκστρατεία ο Μπόρις Τζόνσον ισχυριζόταν ότι οι πιθανότητες να αποχωρήσει η Βρετανία από την ΕΕ χωρίς συμφωνία ήταν μηδαμινές. Με το που μπήκε όμως στην Ντάουνινγκ Στριτ, το κλίμα άλλαξε και όλα πλέον δείχνουν ότι η κυβέρνηση του οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα σε μια άτακτη έξοδο. Μάλιστα, από την πρώτη κιόλας μέρα είχε «εξοπλίσει» το Υπουργικό του Συμβούλιο με στελέχη των Συντηρητικών, γνωστά για τις ακραίες του θέσεις πάνω στο ζήτημα του Brexit. Παράλληλα, ο νέος πρωθυπουργός έκανε ελάχιστες προσπάθειες να συναντήσει ηγέτες της ΕΕ για συζητήσεις, θέτοντας ως προϋπόθεση να αποδεχτούν την απάλειψη του ιρλανδικού backstop από τη συμφωνία αποχώρησης. Ο Τζόνσον όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι ο όρος που θέτει στις Βρυξέλλες αποτελεί κόκκινη γραμμή. Επίσης, γνωρίζει πολύ καλά ότι η Βουλή των Κοινοτήτων δεν προτίθεται να τον αφήσει να βγάλει εύκολα τη χώρα από την ΕΕ χωρίς συμφωνία.

Έτσι τίθεται το ερώτημα, τι στοχεύει πραγματικά ο Τζόνσον με αυτή τη στρατηγική. Αναλυτές επισημαίνουν ότι εάν ήθελε πραγματικά ένα no deal Brexit θα κινείτο διακριτικά και θα προωθούσε τα σχέδια αυτά πιο «συγκαλυμμένα», ώστε να έχει το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού των αντιπάλων του. Αντίθετα, ακολουθεί μια τακτική πρόκλησης πανικού, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην πόλωση των δυνάμεων που αντιπαλεύονται την άτακτη έξοδο, με απώτερο στόχο να τις αναγκάσει να αναλάβουν δράση «εναντίον» του. Ένα no deal θα ήταν η ταφόπλακα τόσο της Κυβέρνησης όσο και του ίδιου του Κόμματος του Συντηρητικών. Στην παρούσα φάση όμως δεν μπορεί να μαλακώσει τη ρητορική του, καθώς θα εξοργίσει τους Brexiteers εντός και εκτός του κόμματος του αλλά και θα επιτρέψει την απώλεια ψηφοφόρων προς όφελος του Brexit Party. Έτσι, ακροβατώντας ανάμεσα στις ακραίες αυτές καταστάσεις, στοχεύει στο να προκαλέσει σε τέτοιο βαθμό τις αρνητικά διακείμενες στο no deal δυνάμεις του Κοινοβουλίου, ώστε να μπλοκάρουν μια έξοδο χωρίς συμφωνία και να τεθεί «αναγκαστικά» στο τραπέζι μια νέα επέκταση του άρθρου 50.

Πώς θα μπορούσε να

αποτραπεί ένα no deal

Εάν υποθέσουμε όμως ότι ο Μπόρις Τζόνσον όντως θέλει ένα no deal Brexit, πώς θα μπορούσε αυτό να αποτραπεί; Οι πολιτικοί αντίπαλοι του με κάθε ευκαιρία επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να περάσει μια τέτοια πρόταση. Αυτό το επιχείρημα όμως είναι εν μέρει σωστό, αφού παραβλέπουν ότι με την ενεργοποίηση του άρθρου 50 το 2017 οι οπαδοί της εξόδου χωρίς συμφωνία έχουν τόσο τη θεσμική εξουσία όσο και τα χρονοδιαγράμματα υπέρ τους. Εναλλακτικά όμως, μια έξοδος χωρίς συμφωνία θα μπορούσε να αποτραπεί με την ψήφιση νομοσχεδίου, το οποίο θα επιδιώκει παράταση της προθεσμίας του Brexit, προκειμένου να αποφευχθεί η άτακτη έξοδος. Για να περάσουν όμως ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα πρέπει με κάποιο τρόπο να παρακάμψουν το πρόβλημα με την «ατζέντα» της Βουλής, ζητώντας για παράδειγμα έκτακτη συζήτηση για το ζήτημα. Την ίδια ώρα, η πρόταση μομφής κατά του πρωθυπουργού φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος, ενώ τροφοδοτείται συνεχώς από τις εμπρηστικές δηλώσεις του. Ακόμα και εάν όμως αυτή τη λύση φαντάζει ως «από μηχανής θεός», υπάρχουν τεχνικές αδυναμίες. Η πρόταση μομφής μπορεί να κατατεθεί μόνο στις 4 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία ανοίγει ξανά το Κοινοβούλιο. Με δεδομένο ότι χρειάζονται τουλάχιστον 25 ημέρες πριν την προκήρυξη εκλογών, θα μπορούσαν να επιτύχουν τη διοργάνωσή τους πριν τις 31 Οκτωβρίου. Στο σενάριο όμως κατά το οποίο ο Μπόρις Τζόνσον αρνηθεί να αποχωρήσει, με βάση το βρετανικό σύνταγμα, το κόμμα που κατέχει την πλειοψηφία έχει άλλες 14 ημέρες στη διάθεσή του για να σχηματίσει νέα κυβέρνηση, σπρώχνοντας έτσι τις εθνικές εκλογές μετά την προθεσμία της 31ης Οκτωβρίου. Τέλος, η πορεία προς την άτακτη έξοδο θα μπορούσε να αποτραπεί διά της νομικής οδού. Το επιχείρημα που έχουν οι νομικοί στη φαρέτρα τους είναι ότι στην περίπτωση που περάσει η πρόταση μομφής από το Κοινοβούλιο, η Κυβέρνηση δεν θα έχει τη νομιμοποίηση να «δεσμεύσει» τον διάδοχό της με τέτοιο αποφασιστικό τρόπο σε μια ιστορική στιγμή για τη χώρα. Παράλληλα, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Τζέρεμι Κόρμπιν, δήλωσε ότι «η επιβολή του no deal ενάντια σε μια απόφαση του κοινοβουλίου και η στέρηση της επιλογής από τους ψηφοφόρους σε γενικές εκλογές που θα είναι ήδη σε εξέλιξη, θα ήταν μία πρωτοφανής, αντισυνταγματική και αντιδημοκρατική κατάχρηση εξουσίας».

Το σενάριο των εκλογών

Το σενάριο ο Μπόρις Τζόνσον να κηρύξει εκλογές μέσα στους επόμενους μήνες δεν θα προκαλούσε καμιά έκπληξη, εάν λάβουμε υπόψη πόσο εύθραυστη είναι αυτή τη στιγμή η Κυβέρνησή του, η οποία βασίζεται στη στήριξη του υπερσυντηρητικού Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP), ενώ κατέχει οριακή πλειοψηφία στη Βουλή με μόλις ένα βουλευτή. Με βάση αυτά τα δεδομένα, η στρατηγική του προσανατολίζεται στην «οικειοποίηση» της καμπάνιας εξόδου με την προοπτική στις πρόωρες εκλογές που θα κηρύξει να εξασφαλίσει την απορρόφηση ψηφοφόρων από το Brexit Party, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τη μόνη εναλλακτική επιλογή έναντι όσων επιδιώκουν να αποτρέψουν το Brexit. Ήδη διαρρέουν αναφορές για πρόθεση του πρωθυπουργού να παραμείνει στη θέση του για να υλοποιήσει το Brexit στα τέλη Οκτωβρίου ακόμα και αν θα έχει χάσει μια ψηφοφορία επί πρότασης δυσπιστίας, ενώ το επόμενο του βήμα αναμένεται να είναι η προκήρυξη εκλογών. Μάλιστα, η ημερομηνία που εξετάζεται για τις εκλογές είναι η Παρασκευή 1η Νοεμβρίου, καθώς το κυβερνητικό επιτελείο θεωρεί ότι έτσι θα μεγιστοποιηθεί το εκλογικό κέρδος από την ευφορία μεταξύ των Συντηρητικών ψηφοφόρων για την υλοποίηση του Brexit την προηγουμένη. Μάλιστα, το εκλογικό σύστημα, το οποίο ευνοεί το πρώτο κόμμα, κάνει το σενάριο των εκλογών πιο δελεαστικό για τον Τζόνσον, αφού θα έχει μεγάλες πιθανότητες να κερδίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία ακόμα και με μικρή απόκλιση των ποσοστών του με το δεύτερο κόμμα.

Οι σκοπιμότητες των ΗΠΑ

Οι προτάσεις του Τζον Μπόλτον για σύναψη εμπορικών συμφωνιών ανά τομέα μπορεί να προκάλεσαν χαμόγελα στο Λονδίνου, εντούτοις μια πιο ψύχραιμη προσέγγιση του ζητήματος δείχνει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Μπορεί ο Μπόλντον να υπόσχεται συμφωνίες αλλά το περιεχόμενο τους θα καθορίσουν το Κογκρέσο, στο οποίο κυριαρχούν οι Δημοκρατικοί, ο εμπορικός αντιπρόσωπος Robert Lighthizer καθώς και το λόμπι των Αμερικανών αγροτών. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η προτάσεις του Μπόλτον δεν είναι ρεαλιστικές, αφού το Κογκρέσο δεν θα υπέγραφε ποτέ μια συμφωνία στην οποία δεν συμπεριλαμβάνεται ο τομέας της Γεωργίας. Μάλιστα, γίνεται λόγος για σκόπιμη απόκρυψη αυτών των «τεχνικών προβλημάτων» από τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, αφού ο στόχος της επίσκεψής του είναι άλλος. Ειδικότερα, η εμπορική συμφωνία μοιάζει να είναι το δόλωμα με απώτερο στόχο την ενίσχυση των σχέσεων των δύο χωρών σε θέματα ασφάλειας. Δεν λησμονείται δε ότι ο Μπόλτον σε καμιά περίπτωση δεν είναι «ειδικός» σε θέματα συμφωνιών, αφού θεωρείται ότι βρίσκεται πίσω από την αποχώρηση των ΗΠΑ από σημαντικές συμφωνίες κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ.