Στο «Virtual Museum» του μέλλοντος

Ένα καινοτόμο ερευνητικό πρόγραμμα που στοχεύει στη βελτίωση και την ενίσχυση των σημερινών τρόπων που βιώνουμε την πολιτιστική κληρονομιά αναπτύσσεται στο Πανεπιστήμιο Sheffield Hallam του Ηνωμένου Βασιλείου από τη δρα Lyuba Alboul (Senior Research Fellow - Κέντρο Αυτοματισμού και Ρομποτικής Έρευνας), τον Κύπριο ερευνητή Δρα Λούη Νησιώτη (Senior Lecturer στο τμήμα Πληροφορικής), τον Δρα Martin Beer (Retired Principal Lecturer) και την ομάδα προγραμματισμού και ανάπτυξης τους.

Η πολιτιστική κληρονομιά δεν αφορά μόνον έναν ιστορικό χώρο ή τη συλλογή αντικειμένων, ιστορικών, καλλιτεχνικών, ή και των δύο. Είναι μέρος του οικοσυστήματός μας και παράθυρο στο παρελθόν μας και, όσο παράδοξο μπορεί να φαίνεται, είναι ένα παράθυρο στο μέλλον μας. Οι ταυτότητές μας διαμορφώνονται από τις πολιτιστικές μας ρίζες και η ζωή των κοινοτήτων μας είναι συνυφασμένη με το πολιτιστικό μας παρελθόν.

Ωστόσο, στις σύγχρονες μέρες, οι επισκέπτες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων απαιτούν μία περισσότερο διαδραστική και ενδιαφέρουσα εμπειρία από αυτό που προσφέρει η παραδοσιακή μουσειολογία, η οποία περιορίζεται κυρίως στην εμφάνιση αντικειμένων σε γυάλινες θήκες που συνοδεύονται από περιγραφές. Στην εποχή της «εμπειρίας μουσείων» στην οποία ο επισκέπτης θεωρείται ως «καταναλωτής», η ικανοποίηση επισκεπτών είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη της οικονομικής βιωσιμότητας και συνέχειας των μουσείων. Με τις πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία και τη μείωση του κόστους εξοπλισμού, τα μουσεία άρχισαν να χρησιμοποιούν διάφορες τεχνολογίες, όπως έξυπνα τηλέφωνα, tablets, ενισχυμένη πραγματικότητα (Augmented Reality) και εικονική πραγματικότητα (Virtual Reality) για να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν την εμπειρία των επισκεπτών τους, εισάγοντας την έννοια των Εικονικών Μουσείων (Virtual Museums), τα οποία έχουν προσελκύσει μεγάλο ερευνητικό και βιομηχανικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πρωτοποριακές εξελίξεις στην τεχνολογία, η ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Sheffield Hallam στο Ηνωμένο Βασίλειο στοχεύει στην ανάπτυξη ενός καινοτόμου Εικονικού Μουσείου, ένα Κυβερνο-Φυσικο-Κοινωνικό Οικο-Σύστημα (Cyber-Physical-Social Eco-System) που στοχεύει στη συγχώνευση του πραγματικού (φυσικού κόσμου) με εικονικούς κόσμους, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας, διαδραστικών ρομπότ ως οδηγούς, επηρεασμένο από επιδράσεις που δημιουργούνται από τον άνθρωπο και την κοινωνική συμπεριφορά του.

Το έργο επιδιώκει να αναπτύξει νέες και συναρπαστικές μεθόδους εμπλοκής της σημερινής γενιάς επισκεπτών μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, οι οποίοι επηρεάζονται από την έκθεσή τους στη σύγχρονη τεχνολογία, δηλαδή τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, τα έξυπνα τηλέφωνα και τα παιχνίδια στον υπολογιστή, παρέχοντας μια μοναδική εμπειρία εξερεύνησης του πραγματικού χώρου και των εικονικών περιβάλλοντων ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ.

Η επικεφαλής ερευνητής Dr Lyuba Alboul, εξηγεί:

«Με την ανάπτυξη και τις ευκαιρίες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία, μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες προσεγγίσεις όχι μόνο για την προστασία των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και για να τις διαθέσουμε σε ευρύ φάσμα πολιτών, όπως επίσης και για να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που θα επιτρέπει τη σύνδεση των επισκεπτών με γεγονότα ή/και φαινομένα που χωρίζονται είτε στον χρόνο είτε στην τοποθεσία ή και στα δύο. Ακόμη, οι προσεγγίσεις αυτές προσφέρουν την ευκαιρία δημιουργίας ‘εικονικού ραντεβού’ μεταξύ των μελών του κοινού μέσω διαφόρων τεχνολογικών μέσων. Αυτό θα οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων τύπων ιστορικής αφήγησης, επιτρέποντας στους επισκέπτες των εικονικών μουσείων να δημιουργήσουν τις δικές τους αφηγήσεις, καθώς και να επικοινωνούν μεταξύ τους».

Η τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας

Ο συν-επικεφαλής ερευνητής δρ Louis Nisiotis εξηγεί περαιτέρω ότι:

«Το προτεινόμενο σύστημα θέλει να ξεπεράσει τις τρέχουσες τάσεις του επαυξημένου περιβάλλοντος (Augmented) και της εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality), συνδυάζοντας τον φυσικό/πραγματικό κόσμο με τον εικονικό κόσμο χρησιμοποιώντας τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας, ρομποτική τεχνολογία αιχμής, και ενσωμάτωση, αλληλεπίδραση και εισροή κοινωνικών επιρροών μεταξύ των επισκεπτών στον πραγματικό και εικονικό κόσμο».

Τα ρομπότ συσχετίζονται συχνά είτε με εντυπωσιακούς ανθρωποειδείς χαρακτήρες του Hollywood είτε με βιομηχανικές μηχανές. Στην πραγματικότητα, όμως, η πρόσφατη έρευνα στον τομέα της ρομποτικής επέτρεψε στα ρομπότ να γίνουν πολύπλοκες δημιουργίες που μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμες όταν χρησιμοποιούνται σωστά σε αρκετούς τομείς. Στο πλαίσιο της πολιτιστικής κληρονομιάς, για παράδειγμα, αντίστοιχα κέντρα είναι τα κέντρα πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι συχνά μεγάλα και εμποδίζονται από πληθώρα κινδύνων, όπως οι γεωλογικοί κίνδυνοι, ή μπορεί να είναι απλώς δύσβατα, ή ακόμα και απρόσιτα. Η εξερεύνηση αυτών των περιβαλλόντων με τη χρήση των ρομπότ μπορεί να βοηθήσει, για παράδειγμα, στη συλλογή δεδομένων για την περαιτέρω κατανόηση και ψηφιοποίησή τους, για παροχή βοήθειας και προστασία του ανθρώπινου δυναμικού, παροχή εξ αποστάσεως πρόσβασης σε περιοχές περιορισμένης πρόσβασης κ.ά. Επιπλέον, η τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται για προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς εδώ και περίπου δύο δεκαετίες, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση και καταγραφή των ιστορικών χώρων ή ακόμα και στην ανασυγκρότηση στην περίπτωση που μια τοποθεσία κληρονομιάς έχει υποστεί ή πρόκειται να υποστεί μελλοντική ζημιά. Η συγχώνευση των τεχνολογιών αυτών είναι πολύ ενδιαφέρουσα και συναρπαστική, αφού τα δεδομένα που συλλέγονται από αισθητήρες, ρομπότ και άλλα μέσα μπορούν, για παράδειγμα, να συμβάλουν στη δημιουργία μιας τρισδιάστατης απεικόνισης ιστορικών χώρων. Μπορούν να εφαρμοστούν και άλλες τροποποιήσεις. προκειμένου να απεικονιστεί μια τοποθεσία στην αρχική της μορφή και να αναλυθούν οι κίνδυνοι (ή και οι καταστροφές) που οδήγησαν στην παρούσα κατάστασή της, ή ακόμα και για να δημιουργηθούν ιστορικές περιοχές που δεν υπάρχουν πια.

Η δρ Alboul εξήγησε ότι:

«Συνδυάζοντας τα ρομπότ, AR, VR και την τεχνολογία ψυφιακών παιχνιδιών, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ρεαλιστική αναπαράσταση ενός ιστορικού χώρου σε διάφορες χρονικές στιγμές, προσθέτοντας χαρακτήρες (avatars) στην τρισδιάστατη (3Δ) απεικόνιση, δημιουργώντας έτσι μια 3Δ + Χ (χρόνο) ανακατασκευή. Αυτό θα επιτρέψει στους επισκέπτες να ‘εξερευνήσουν’ και να ‘βλέπουν’ τα γεγονότα όπως συνέβησαν στο παρελθόν».

Η ομάδα αναπτύσσει ένα πρωτοποριακό διαδραστικό πρωτότυπο το οποίο έχει κερδίσει ενδιαφέρον από εγχώριους και διεθνείς εμπειρογνώμονες, με το «Virtual Museum» του RoboSHU. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο εικονικής πραγματικότητας πολλαπλών χρηστών, στο οποίο οι επισκέπτες μπορούν να συνδεθούν και να περιηγηθούν στο εικονικό περιβάλλον χρησιμοποιώντας το έξυπνο τηλέφωνό τους και μια οθόνη κεφαλής, και να μάθουν για την ιστορία της ρομποτικής, το ερευνητικό έργο του Sheffield Robotics και του Κέντρου Αυτοματισμού και Ρομποτικής Έρευνας του Πανεπιστημίου, και ταυτόχρονα να επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους καθώς και με το περιβάλλον. Επίσης, οι χρήστες μπορούν να πλοηγηθούν στον πραγματικό χώρο του εκθεσιακού χώρου Υλικών και Μηχανικής του Πανεπιστημίου Sheffield Hallam, μέσω της χρήσης ενός πραγματικού ρομπότ ως οδηγού, βιώνοντας τον πραγματικό κόσμο μέσα από τα μάτια του! Επί του παρόντος, η ομάδα επικεντρώνεται στις τεχνικές πτυχές της ανάπτυξης του πρωτοτύπου, συνδέοντας τους ανθρώπους και τα ρομπότ στον εικονικό κόσμο, και προσθέτοντας πρόσθετες λειτουργίες.

Ο δρ Nisiotis εξηγεί περαιτέρω ότι:

[...] Η έννοια του Εικονικού Μουσείου μπορεί να γίνει αντιληπτή με μια πολύ ευρύτερη έννοια, ως ένα είδος Κυβερνο-Φυσικο-Κοινωνικής Οικο-Κοινωνίας που μπορεί να εφαρμοστεί σε πληθώρα τομέων.

Το πιλοτικό πρωτότυπο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο φεστιβάλ ρομποτικής «Being Human», το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Σέφιλντ τον Νοέμβριο του 2016. Το πρωτότυπο κέρδισε επίσης ένα βραβείο στο 6ο Διεθνές Συνέδριο για την Αυξημένη Πραγματικότητα, Εικονική Πραγματικότητα και Γραφικά Υπολογιστών.

Το έργο αυτό αποτελεί μέρος ερευνητικής συνεργασίας μεταξύ του Τμήματος Πληροφορικής και του Κέντρου Αυτοματισμού και Ρομποτικής του Πανεπιστημίου Sheffield Hallam.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το έργο μπορούν να βρεθούν: http://www.virtualshu.com/roboshu.

Η ερευνητική ομάδα εκφράζει τις ευχαριστίες της στους φοιτητές του Ανώτερου Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής και Ψηφιακής Κατάρτισης (Λίλ, Γαλλία): Jean-Alexis Hermel, Léo Dedeine και Robin Ghys για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη του Εικονικού Μουσείου Ρομποτικής (RoboSHU), τον καθηγητή Jacques Penders (επικεφαλής του Κέντρου Αυτοματισμού και Ρομποτικής Έρευνας) για την παροχή του εργασιακού περιβάλλοντος και του εξοπλισμού (συγκεκριμένα του ρομπότ Fetch), τον καθηγητή Andrew Alderson (Διευθυντή του Ινστιτούτου Έρευνας Υλικών και Μηχανικών του Πανεπιστημίου), τον Δρα Simon Andrews (Επικεφαλής ‘Ερευνας στο Τμήμα Πληροφορικής), το Ινστιτούτο Πολιτισμικής Επικοινωνίας και Πληροφορικής, και το Τμήμα Πληροφορικής στο Sheffield Hallam University για την υποστήριξη αυτού του έργου.