Οι 19 επικίνδυνες περιοχές πλημμύρας

Εκστρατεία ενημέρωσης οργανώνει η Πολιτική Άμυνα με σκοπό την ενημέρωση όλων των αρμόδιων Αρχών, και όχι μόνο, ώστε να γνωρίζουν ποιες περιοχές ενδέχεται να κινδυνεύσουν, ποιοι ποταμοί ενδέχεται να πλημμυρίσουν και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν απ’ όλους, ώστε να προληφθούν δυσάρεστες καταστάσεις. Η εκστρατεία αυτή πρόκειται να πραγματοποιηθεί προς τα τέλη Οκτωβρίου και θα περιλαμβάνει σειρά δραστηριοτήτων ενημέρωσης και προβολής, ώστε κάθε επαρχία και κάθε ενδιαφερόμενος φορέας να γνωρίζει τι πρέπει να γίνει και ποια μέτρα θα πρέπει να λάβει.

Χαρτογραφούμε τον κίνδυνο

Ακολουθώντας τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα κράτη-μέλη έχουν την υποχρέωση να καταρτίσουν χάρτες κινδύνου για τις πλημμύρες που να δείχνουν και το βάθος της δυνητικής πλημμύρας. Τη χαρτογράφηση κινδύνου για την Κύπρο ανέλαβε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, το οποίο προχώρησε σε αυτή δημιουργώντας τρεις πιθανότητες: Την πιθανότητα του ελαφρού περιστατικού (πλημμύρα που επανέρχεται κάθε 20 χρόνια περίπου), την πιθανότητα του μετρίως σοβαρού περιστατικού (πλημμύρα που επανέρχεται κάθε 100 χρόνια περίπου) και την πιθανότητα του πολύ σοβαρού περιστατικού (πλημμύρα που επανέρχεται κάθε 500 χρόνια περίπου). Μάλιστα, στην ιστοσελίδα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων μπορεί ο καθένας να κάνει την έρευνά του για να εντοπίσει αν η περιουσία του εμπίπτει στις δυνητικά επικίνδυνες περιοχές.

Ο Διευθυντής της Πολιτικής Άμυνας, Ανδρέας Φραντζής, δήλωσε στη «Σ» ότι η Πολιτική Άμυνα, αξιοποιώντας όλα τα στοιχεία που έχει μπροστά της, είναι έτοιμη να ενημερώσει όλους τους αρμόδιους φορείς, όπως είναι οι τοπικές Αρχές, αλλά και τους πολίτες ώστε να γνωρίζουν με ποιους τρόπους μπορούν να προνοήσουν πριν από την πλημμύρα αλλά και ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. «Η Πολιτική Άμυνα είναι η αρμόδια Αρχή για την Εθνική Εκτίμηση Κινδύνων στην Κύπρο. Σε αυτήν περιλαμβάνονται κίνδυνοι όπως σεισμός, τσουνάμι, πλημμύρες, λειψυδρία, τεχνολογικά ατυχήματα, δασικές πυρκαγιές, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, θαλάσσια ρύπανση. Η αξιολόγηση των κινδύνων μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ’ όλες τις κρατικές Υπηρεσίες για τους σχεδιασμούς τους, από τις ασφαλιστικές εταιρείες, από τους ερευνητές αλλά και από το ευρύ κοινό. Έτσι κι εμείς οργανώνουμε ενημερωτικές εκδηλώσεις ώστε οι αρμόδιοι φορείς αλλά και ο καθένας από εμάς να λάβει τα μέτρα του».

Η αξιολόγηση του κινδύνου

Στην Κύπρο καταγράφηκαν 468 πλημμυρικά γεγονότα από το 1859 μέχρι και το 2011. Η σοβαρότητα των πλημμυρών χαρακτηρίστηκε ως «χαμηλή, μέτρια, υψηλή» και εκτιμήθηκε με βάση συντελεστές βαρύτητας ανάλογα με τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή, στην υγεία, στην οικονομία, στα πολιτιστικά μνημεία και το περιβάλλον. Μελετώντας το ιστορικό, αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι παράκτιες πλημμύρες και πλημμύρες από υπόγεια νερά δεν είναι σημαντικές. Οι σημαντικότερες πλημμύρες αφορούν είτε αστικές πλημμύρες είτε ποτάμιες αιφνίδιες πλημμύρες λόγω του μικρού μεγέθους των λεκανών απορροής, της απότομης κλίσης του εδάφους, της χαμηλής βλάστησης, της μεγάλης έντασης βροχόπτωσης και του μικρού χρόνου συγκέντρωσης. Με βάση τα ιστορικά στοιχεία από το 1859 μέχρι σήμερα υπήρξαν 39 απώλειες ανθρώπινης ζωής, που όλες οφείλονταν σε ποτάμιες αιφνίδιες πλημμύρες. Όσον αφορά την αποτίμηση των δυσμενών συνεπειών των πιθανών μελλοντικών σημαντικών πλημμυρών, γι’ αυτήν έχουν ληφθεί υπόψη οι παλαιότερες και πρόσφατες διαφοροποιήσεις στις κοίτες των ποταμών και οι διαφοροποιήσεις στις παρόχθιες περιοχές.

Επικίνδυνοι ποταμοί

και παραπόταμοι

Οι πλημμύρες στην Κύπρο συνδέονται κυρίως με τη λειτουργία ποταμών και ρεμάτων και λόγω του μικρού μεγέθους των λεκανών απορροής, της απότομης κλίσης του εδάφους, της χαμηλής βλάστησης, της μεγάλης έντασης βροχόπτωσης και του μικρού χρόνου συγκέντρωσης χαρακτηρίζονται συνήθως ως πλημμύρες ταχείας απόκρισης.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι 19 επικίνδυνες περιοχές για πλημμύρα είναι οι εξής: Στην επαρχία Λευκωσίας ο ποταμός Πεδιαίος, που εκτείνεται από το Πολιτικό μέχρι και τον Δήμο Λευκωσίας, ο Κλήμος, που είναι κομμάτι του Πεδιαίου και εκτείνεται στις περιοχές Έγκωμης και Αγίου Δομετίου, ο Καλόγερος, που είναι επίσης κομμάτι του Πεδιαίου και εκτείνεται από τον Στρόβολο μέχρι και τη βιομηχανική περιοχή των Λατσιών, ο παραπόταμος Μέρικα, που είναι μέρος του ποταμού Σερράχη και βρίσκεται στην Κοκκινοτριμιθιά, ο Μερίκας και οι παραπόταμοι Κούτης και Κατούρης που εκτείνονται από το Παλιομέτοχο μέχρι τους Αγίους Τριμιθιάς, ο Κομίτης, που είναι βρίσκεται στις περιοχές Αστρομερίτη και Περιστερώνας, ο Γιαλιάς, που εκτείνεται στις περιοχές Νήσου, Πέρα Χωριό και Δάλι, όπως επίσης και ο Αλμυρός – Άλυκος, που είναι κομμάτι του Γιαλιά και βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή Ιδαλίου. Στην επαρχία Λεμεσού επικίνδυνος θεωρείται ο ποταμός Βαθιάς και ο παραπόταμος Βαθιά που εκτείνεται από τη Μέσα Γειτονιά, περνά από τον Άγιο Αθανάσιο και φτάνει μέχρι και την ανατολική περιοχή της Λεμεσού, η νέα και η παλιά κοίτη του ποταμού Γαρύλλη, στα Πολεμίδια και στη Λεμεσό (4 Αγ. Αντώνιος και Καρνάγιο), ο ποταμός της Γερμασόγειας που επηρεάζει την ομώνυμη περιοχή και ο ποταμός Αργάκι του Μαρκέτου στον Ύψωνα. Στην επαρχία Πάφου ο ποταμός Κοσιηνάς που επηρεάζει τη Μεσόγη, την Πάφο και τη Χλώρακα, ο ποταμός Λιμνάρκα που βρίσκεται στην πόλη της Πάφου, όπως επίσης και ο ποταμός Αργάκι του Βασιλικού, που βρίσκεται εντός της πόλης. Στην επαρχία Αμμοχώστου επικίνδυνος θεωρείται ο ποταμός εισροής της Λίμνης Παραλιμνίου, ενώ στη Λάρνακα, ο ποταμός της Ορμήδειας, ο ποταμός Αρχάγγελος - Καμίτσης και παραπόταμος που εκτείνεται από την Αραδίππου μέχρι τα Λιβάδια, και ο ποταμός των Καμάρων.

Χαρακτηριστικά πλημμυρών

Από τα 19 ποτάμια, που έχουν χαρτογραφηθεί, μερικά ενδέχεται να έχουν τα πιο κάτω συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε περίπτωση πλημμύρας:

Πεδιαίος:

Εξασφαλίζει ικανοποιητική προστασία σε όλο το μήκος σχεδόν των 25χλμ., εκτός από μερικά τμήματα που συμβαίνουν υπερχειλίσεις. Στις πλημμύρες 100ετίας και 500ετίας παρατηρείται υπερχείλιση της κοίτης και εκτεταμένες κατακλύσεις σε όλο το μήκος, ειδικότερα κάτω από τον συνοικισμό της Ανθούπολης.

Οι μηχανισμοί πλημμύρας είναι η φυσική υπερχείλιση και παρεμπόδιση ροής.

Η εξασφάλιση επαρκών ελεύθερων χώρων από τις δύο πλευρές του ποταμού είναι σημαντική για την αντιπλημμυρική προστασία των υπόλοιπων περιοχών.

Κλήμος:

Λόγω της πυκνοδομημένης φύσης της περιοχής και του γεγονότος ότι το μεγαλύτερο τμήμα είναι ήδη κλειστό, είναι δύσκολο να γίνουν παρεμβάσεις.

Ο μηχανισμός πλημμύρας είναι η υπερχείλιση και παρεμπόδιση ροής.

Οι κατοικίες γύρω του και η βιομηχανική περιοχή Αγίου Δομετίου επηρεάζονται περισσότερο σε περίπτωση πλημμύρας

Παραπόταμος Μέρικα:

Ο βαθμός προστασίας που εξασφαλίζεται σήμερα είναι μικρότερος στο ανοικτό τμήμα.

Ο μηχανισμός πλημμύρας είναι η φυσική υπερχείλιση και η παρεμπόδιση ροής που οφείλεται στην ανεπάρκεια του κλειστού τμήματος στις μεγάλες παροχές.

Οι χρήσεις που επηρεάζονται είναι κυρίως οι ζώνες κατοικίας και οι καλλιέργειες.

Καλόγερος:

Ο μηχανισμός πλημμύρας είναι η φυσική υπερχείλιση και η παρεμπόδιση ροής.

Οι χρήσεις που επηρεάζονται είναι κυρίως οι ζώνες προστασίας της κοίτης του ποταμού και οι ζώνες κατοικίας. Επίσης βιομηχανικές ζώνες επηρεάζονται. Στα σενάρια πλημμύρας 100 ετών και 500 ετών κατακλύζεται και τμήμα του χώρου στάθμευσης του αθλητικού κέντρου του ΓΣΠ.

Γιαλιάς:

Εξασφαλίζεται γενικά προστασία έναντι πλημμύρας, ωστόσο στις πιθανότητες πλημμύρας 100ετίας και 500ετίας η εικόνα είναι δυσμενέστερη.

Οι χρήσεις που επηρεάζονται είναι η ζώνη προστασίας του Γιαλιά και ζώνες κατοικίες. Με τις σημερινές συνθήκες ανάπτυξης όμως δεν κατακλύζεται καμία κατοικία.

Ποταμός Ορμήδειας:

Σε όλα τα υδρολογικά σενάρια που εξετάζονται, οι χρήσεις που επηρεάζονται είναι ζώνες κατοικίας και γεωργική γη. Κατακλύζεται επίσης ο αυτοκινητόδρομος που συνδέει τη Λάρνακα με το Παραλίμνι και τοπικές οδοί του οικισμού Ορμήδεια. Δεν υπάρχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην πολιτιστική κληρονομιά, ούτε στις οικονομικές δραστηριότητες πλην περιορισμένες στη γεωργία.

Ποταμός Καμάρων:

Προβλήματα σε περίπτωση πλημμύρας θα αντιμετωπίσουν οι ζώνες κατοικίας (διώροφα, τριώροφα και ίσως τετραώροφα κτίσματα). Πέραν του τοπικού οδικού δικτύου των Κυβερνητικών Οικισμών Ζήνων και Καμάρες, σε όλα τα σενάρια κατακλύζεται η οδική διάβαση επί της Λεωφόρου Λεμεσού, στο ύψος του υδραγωγείου Καμάρων. Επίσης, σε όλα τα σενάρια παρατηρείται κατάκλυση και παραμένοντα λιμνάζοντα νερά στη θέση του μνημείου των Καμάρων που θεωρείται σημαντική επίπτωση. Εκτιμάται ότι δεν υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην προστατευόμενη ζώνη από τις κατακλύσεις δεδομένου ότι δεν κατακλύζονται ρυπογόνες δραστηριότητες.