Ιατρικές εξετάσεις παιδιών παρουσία γονέων

Ένα από τα θέματα που απασχόλησε την εβδομάδα που μας πέρασε ήταν αυτό της παρουσίας της ομάδας γονέων «Μαζί με το παιδί μας» στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για να συζητήσουν την εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου που υπεγράφη δύο χρόνια πριν και το οποίο πιστοποιούσε το δικαίωμα της παρουσίας των γονέων ή οικείων προσώπων του παιδιού την ώρα υποβολής του σε ιατρικές πράξεις. Προς μεγάλη τους έκπληξη αντιλήφθηκαν ότι το πρωτόκολλο αυτό όχι μόνο δεν τέθηκε σε εφαρμογή, αλλά κανείς από το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό των δημόσιων και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων δεν γνώριζε την ύπαρξή του, εφόσον απλώς δεν τους είχε κοινοποιηθεί.

Παιδιά μακριά από

την αγκαλιά της μαμάς

Δεν είναι λίγα τα παράπονα που δέχεται η ομάδα πρωτοβουλίας «Μαζί με το παιδί μας» από γονείς, σχετικά με την απαγόρευσή τους να είναι παρόντες σε ιατρικές πράξεις των παιδιών τους. Μάλιστα η Ελένη Σιδερά, ως μέλος της ομάδας αυτής, έθεσε ως άκρως σημαντικό το ζήτημα για την καλή ψυχολογία του παιδιού που ενδεχομένως να τρομάζει βλέποντας τους ιατρούς γύρω και πάνω του. «Το 2015, όταν βρέθηκα εγώ στο Μακάρειο Νοσοκομείο μαζί με το παιδί μου που είχε πάθει κάποιο αλλεργικό σοκ, μου ζητήθηκε να απομακρυνθώ από κοντά του για να τοποθετηθεί στο παιδί μου φλεβοκαθετήρας. Ενώ ήμουν πολύ ψύχραιμη, ρώτησα γιατί αυτό και μου είπαν ότι είναι κανονισμοί του νοσοκομείου. Ήξερα τότε ότι αυτό είναι ενάντια στα δικαιώματα του παιδιού και ρώτησα πού είναι γραμμένος αυτός ο κανονισμός και μου είπαν ότι δεν υπάρχει, είναι άτυπος. Έτσι είπα να το ψάξω. Μίλησα με πολλούς γονείς, μου είπαν ότι αυτό συμβαίνει πάρα πολύ συχνά σε πολλές περιπτώσεις. Σίγουρα δεν εννοούμε να μπαίνει ο γονιός στο χειρουργείο, αλλά στις πιο απλές ιατρικές πράξεις θα μπορούσε να είναι κοντά στο παιδί του που το χρειάζεται, αν και εφόσον ο ίδιος ο γονέας μπορεί και θέλει να είναι κοντά του». Από τότε λοιπόν και αφού μαζεύτηκαν αρκετοί γονείς μαζί ξεκίνησε ο αγώνας για διεκδίκηση του αυτονόητου, για τους περισσότερους, δικαιώματος του παιδιού να έχει μαζί του τους γονείς του όταν πρόκειται να υποβληθεί σε απλές ιατρικές πράξεις. Το Πρωτόκολλο τέθηκε σε ισχύ από το 2017, γεγονός που παρέμεινε στη θεωρία εφόσον η κοινοποίησή του σε όλα τα δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια δεν έγινε ποτέ πράξη.

Προέχει η ασφάλεια και

η υγεία των παιδιών

Η απομάκρυνση των γονέων φυσικά δεν γίνεται για να ταλαιπωρήσουν τους γονείς ή το παιδί, αλλά για να μπορούν να δώσουν τη δέουσα σημασία στην υγεία του παιδιού, όπως υποστηρίζουν οι ιατροί. Ο Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου, Δρ Αβράαμ Ηλία, σε πρόσφατες δηλώσεις του, εξέφρασε την αναγκαιότητα της απρόσκοπτης και ανεμπόδιστης εργασίας του ιατρικού προσωπικού, ώστε να μπορέσει να προσφέρει τα μέγιστα στο κάθε παιδί που χρήζει ιατρικής παρακολούθησης, χωρίς ωστόσο να μειώνει τη σημασία τού να νιώθει ασφαλές το παιδί. Ωστόσο, ο ίδιος διαβεβαίωσε ότι στις απλές ιατρικές πράξεις, οι γονείς μπορούν να παραμείνουν κοντά στο παιδί τους, αν και εφόσον οι ίδιοι το επιθυμούν. Οι περισσότεροι γονείς, όπως ανέφερε, ζητούν να είναι κοντά στα παιδιά τους και αυτό στις πλείστες των περιπτώσεων γίνεται αποδεκτό, εφόσον και ο γιατρός το επιτρέψει ανάλογα με την περίπτωση. Κληθείσα να σχολιάσει το θέμα της παρουσίας των γονιών στις ιατρικές πράξεις των παιδιών τους η παιδίατρος, Δρ Ειρήνη Παφίτη Δημητρίου, τόνισε μεταξύ άλλων τη θετική επίδραση της παρουσίας τους. «Η παρουσία των γονιών σε χώρες του εξωτερικού είναι δεδομένη, όπως για παράδειγμα στην Αγγλία, σε ένα σύστημα στο οποίο εκπαιδεύτηκα. Η παρουσία των γονέων υπήρχε ακόμη και στις πλέον επεμβατικές εξετάσεις ή παρεμβάσεις εφόσον το παιδί δεν ήταν υπό γενική αναισθησία. Στην Αγγλία οι παιδίατροι εδώ και χρόνια εκπαιδεύονται να κάνουν τα πάντα στην παρουσία των γονιών. Ο παιδίατρος καλείται να εκπαιδευτεί όχι μόνο στην αντιμετώπιση των παιδιατρικών ασθενειών αλλά και στη συνεχή επικοινωνία με τους γονείς κατά τη διάρκεια της εξέτασης ή όποιων άλλων παρεμβάσεων». Υπό την προϋπόθεση της ψυχραιμίας των γονέων οι οποίοι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παρεμποδίσουν το έργο των γιατρών, η παρουσία τους είναι καθοριστική στη μετέπειτα εξέλιξη της εξέτασης αλλά και της γενικότερης κατάστασης του παιδιού, όπως ξεκαθάρισε η Δρ Παφίτη-Δημητρίου. «Σίγουρα η παρουσία των γονιών καθησυχάζει το παιδί και συχνά οι παρεμβάσεις γίνονται ευκολότερες. Θεωρώ ότι είναι προς το καλό όλων η παρουσία των γονιών και η καλή επικοινωνία μαζί τους. Ίσως πρέπει η νέα εκπαίδευση των νέων παιδιάτρων στην Κύπρο αλλά και η πρακτική της παιδιατρικής να δώσει έμφαση στην παρουσία του γονιού που θα βοηθήσει στην ηρεμία και ψυχραιμία του παιδιού, ώστε να οδηγηθούμε στην ευκολότερη αξιολόγηση και θεραπεία των παιδιών».

Το Πρωτόκολλο που

έμεινε στο συρτάρι

Σύμφωνα με αυτό, η ιατρική πράξη σε ένα παιδί διασπάται σε διάφορες διαδικασίες, οι οποίες στόχο έχουν την εξοικείωση των παιδιών σε άγνωστες και δυσμενείς -ως επί το πλείστον- συνθήκες, την ενημέρωση των ιδίων και των γονέων αλλά και τη διασφάλιση της παρουσίας των τελευταίων ώστε να μειωθεί το άγχος που βιώνει ένα παιδί. Τα παιδιά πολύ συχνά δεν είναι εξοικειωμένα και βιώνουν έντονο άγχος ακόμη και με τις απλές ιατρικές πράξεις ή άλλες διαδικασίες, ενώ κάποιες από αυτές τις συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να εξελιχθούν σε επώδυνες και τραυματικές εμπειρίες. Ο φόβος και ο πόνος μειώνουν τη δυνατότητα συνεργασίας του παιδιού και δυσχεραίνουν την παροχή της αναγκαίας ιατρικής φροντίδας. Οι ειδικοί στον χώρο της υγείας συγκλίνουν όλο και περισσότερο στην άποψη ότι πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να περιορίζονται τα αρνητικά αυτά συναισθήματα των παιδιών κατά τη διάρκεια των ιατρικών πράξεων και νοσηλευτικών διαδικασιών, με την αξιοποίηση μέσων απόσπασης της προσοχής και την υποστηρικτική και καθησυχαστική παρουσία του γονέα. Ειδικά για τις αιμοληψίες, όπως αναφέρει το Πρωτόκολλο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτρέπει την ενθάρρυνση της συμμετοχής των γονέων με την υιοθέτηση καλών πρακτικών από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας, έχουν το δικαίωμα να αντιμετωπίζουν τον λιγότερο δυνατό πόνο και δυσφορία κατά τη διάρκεια εξετάσεων και δοκιμασιών. Οι γονείς, επίσης, είναι καλό να είναι ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι γι’ αυτές τις καταστάσεις και να γνωρίζουν τρόπους που μπορεί να μειωθεί η ανησυχία του παιδιού, ο πόνος και το άγχος του. Η παρουσία ενός οικείου προσώπου εφόσον θεωρείται ευεργετική θα πρέπει να επιτρέπεται αλλά και να ενθαρρύνεται από τους επαγγελματίες υγείας, εφόσον δεν αποκλείεται για συγκεκριμένους λόγους.

ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Πριν από την εξέταση:

• Επεξήγηση του λόγου της εξέτασης σε γονείς και παιδί.
• Περιγραφή του τόπου της εξέτασης, τι θα γίνει και τι θα νιώσει.
• Απαντήσεις σε ερωτήματα γονέα και παιδιού.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας:

• Γονείς παρόντες μαζί με το παιδί τους (ανεξαρτήτως ηλικίας).
• Καθοδήγηση γονέων στο πώς θα βοηθήσουν το παιδί τους.
• Πολλές εξετάσεις μπορεί και πρέπει να γίνουν με τη σωματική επαφή παιδιού - γονέα (στην αγκαλιά του ή τουλάχιστον κρατώντας το χέρι του παιδιού).
• Το παιδί να νιώθει ότι έχει κάποιον έλεγχο (πού θέλει να κάτσει; Με ποιον τρόπο το βολεύει;).
• Εάν κλάψει το παιδί, να το κάνουν να νιώσει ότι είναι εντάξει που κλαίει (δεν είναι κακό).

Πότε αποκλείονται οι γονείς από τη διαδικασία:

• Για λόγους ασφαλείας του παιδιού (όταν υπάρχει υπόνοια κακοποίησής του).
• Όταν η παρουσία τους επιβαρύνει την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού.
• Μετά από επιθυμία του/ της εφήβου που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα.