Αμερικανικών πληγμάτων ιρανικές επαπειλούμενες αντιδράσεις

Δυσχερώς καθίσταται αντιληπτή η πολιτική στόχευση ή στρατηγική σκοπιμότητα, που εμφιλοχωρούσε στη σκέψη της αμερικανικής ηγεσίας, όταν αποφάσιζε να προβεί στην εκτέλεση ενός ιδιαιτέρως σημαντικού ηγετικού παράγοντα του ιρανικού κράτους, του Στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί. Κυρίως μάλιστα δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε την ικανότητα της αμερικανικής ηγεσίας να υπολογίσει τις επερχόμενες συνέπειες για τη διεθνή πολιτική από αυτήν την ενέργεια, που μπορεί να είναι δυσανάλογες του «οφέλους», που ενδεχομένως να προέλθει από μια τέτοια δράση.

Τούτο γιατί το Ιράν που κινείται σε διαδρομές ισλαμικής δυναμικής σύλληψης, που δεν συνάδει προς τον δυτικό τρόπο ζωής και αντίληψης του κόσμου των πολιτικών εξελίξεων, μπορεί να κατευθύνει τις ενέργειές του κατά τρόπο, που να είναι απρόβλεπτος.

Υπάρχει μία παραδοχή εν προκειμένω που υπογραμμίζει έναν απολύτως αντιθετικό και διαφοροποιημένο με τη δυτική αντίληψη τρόπο και στάση ζωής, κυρίως ως προς την πρόσληψη της ιδέας του θανάτου στην κοινωνία του ιρανικού, ισλαμικού κόσμου. Η θρησκεία υπαγορεύει στον κάθε πιστό πως ο θάνατος για την πατρίδα και την πίστη οδηγεί στον παράδεισο, δηλαδή δικαιώνει την πράξη του να πεθάνει για τη θρησκεία, η οποία είναι ταυτισμένη με την παράσταση της πατρίδας, διαμορφώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μια ολοκληρωτική διάσταση στις σχέσεις κράτους και κοινωνίας. Αυτό σημαίνει πως οι ΗΠΑ και ενδεχομένως ο ευρύτερος δυτικός κόσμος θα αντιμετωπίσουν πιθανότατα την μήνιν ατόμων και ομάδων, θεσμών και πολιτικών οργανώσεων, ανεξαρτήτων μεταξύ τους, που τους συνδέει η ιδέα της ισλαμικής τιμωρίας του δυτικού κόσμου.

Η πολιτική κουλτούρα του Ιράν παραπέμπει σε μία κοινωνία που είναι διαρκώς εν κινήσει, διεκδικώντας τα καλώς ή κακώς νοούμενα συμφέροντα και δίκαια της χώρας και του κράτους, όπερ παραπέμπει στη δομή κινητικότητας λαών του Τρίτου Κόσμου, που διακρίνονται από μία διεκδικητική κουλτούρα παρουσίας τους στην πολιτική. Εν αντιθέσει, η αμερικανική κοινωνία, όπως και γενικότερα οι δυτικές κοινωνίες στην πλειοψηφία τους, διάγουν μία διαδρομή εφησυχασμού ως προς τους χειρισμούς της πολιτικής, τους οποίους εναποθέτουν στην ηγεσία της χώρας και δεν εμπλέκονται στις εξελίξεις της πολιτικής, παρά μόνον εάν κληθούν προς τούτο. Η υπόθεση της πολιτικής ανήκει στους κατ’ επάγγελμα προς τούτο ταγμένους, δηλαδή στην πολιτική ελίτ της χώρας.

Τα πλήγματα που ήδη καταγράφονται σε σχέση με δυτικά συμφέροντα εν τη ευρεία του όρου εννοία, θα πρέπει να αναγνωστούν ως διαδικασίες εν είδει πρόγευσης, δυναμικώς επερχόμενων αντιδράσεων εκ μέρους του σιιτικού ισλαμικού κόσμου, όπως είναι ο περσικός τοιούτος, απέναντι σε δυτικές, οργανωμένες κοινωνίες. Αυτό που κάποτε προσφυώς ελέχθη ως θεώρηση, πως οι επόμενοι πόλεμοι μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου θα συνιστούν σύγκρουση θρησκειών και πολιτισμών, δείχνει να δρομολογείται ως σενάριο επαληθεύοντας ενδεχομένως την πρόβλεψη.

Η ηγεσία του Ιράν κινείται σε μία δυναμική αντίληψη της πολιτικής εκείνων που έχουν συστρατευμένη μαζί τους ολόκληρη την κοινωνία και δεν έχουν να αποδώσουν λόγο για τις πράξεις τους, σε μια ταύτιση αποφασισμένης θυσίας και τιμωρίας της εχθρικής δύναμης. Επομένως, το Ιράν δεν υπάρχει περίπτωση να τερματίσει την ενεργό εν πολλοίς ένοπλη αντιπαράθεσή του με τις ΗΠΑ, την οποία προδήλως και θα διεξάγει στο πλαίσιο ενός ανορθόδοξου, δηλαδή μη συμβατικού πολέμου.

Η ηγεσία των ΗΠΑ επέφερε πλήγμα απέναντι στην ηγεσία του Ιράν, προκειμένου να καταδείξει πως σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση στη διεθνή σκακιέρα, η Ουάσιγκτον έχει το πάνω χέρι, τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Αναφορικά προς τούτο, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η νοοτροπία ενός απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ, όπως και η αντίληψή του για ικανοποίηση της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ απέναντι σε μια εχθρική κατασκευή, η οποία, σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, απειλεί τα δυτικά και αμερικανικά συμφέροντα.

Η Τεχεράνη, ιδιαίτερα μετά το πλήγμα στρατηγικής υφής, δηλαδή κύρους που δέχθηκε σε ό,τι αφορά τη δολοφονία μιας εμβληματικής της προσωπικότητας, δεν νοείται να συρθεί σε μια διαπραγμάτευση που θα αποσκοπεί στον έλεγχο του πυρηνικού της προγράμματος ή γενικώς στην αντιμετώπιση των εξοπλιστικών της δραστηριοτήτων. Η ταύτιση ηγεσίας και λαού στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, που λαμβάνει διαστάσεις ολοκληρωτικού καθεστώτος, δεν σκέφτεται συμβατικά ως προς τις αντιδράσεις της απέναντι στις ΗΠΑ ή τον δυτικό κόσμο γενικώς. Αντιθέτως, τους προσλαμβάνει ως την εχθρική εκείνη δύναμη, που πλήττει την ιστορική διαδρομή και τη σύγχρονη παρουσία της ισλαμικής σύλληψης του κόσμου των κρατών και των πολιτισμών, συνθήκη που δημιουργεί μια κατάσταση επιθετικής, εκδικητικής εν πολλοίς αντίδρασης του καθεστώτος στην υφήλιο, όπου ζει και κινείται ισλαμικός κόσμος, που κατευθυνόμενα ή αυθορμήτως θα πλήξει αμερικανικά και δυτικά συμφέροντα.

*Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία, Πάντειο Πανεπιστήμιο