Η αλάνα πρέπει να επιστρέψει

Τα παιδιά δεν παίζουν στους δρόμους πλέον. Δεν ανακατεύονται με χώματα, δεν σκίζουν γόνατα. Δεν πλημμυρίζουν οι γειτονιές με παιδικές φωνές. Τα πάρκα και οι παιδικές χαρές, χώροι έρημοι, άδειοι και βουβοί. Πού είναι τα παιδιά; Σε ποιο μέρος σωπαίνουν την παιδικότητά τους; Με ποιον τρόπο εξερευνούν τον κόσμο; Ποιον πλασματικό κόσμο ομορφαίνουν; Κλεισμένα στους τέσσερεις τοίχους τον μοχλό και την οθόνη ευλαβικά προσκυνούν, μαθαίνοντας πώς να γίνουν σύντομα μεγάλοι… αποχαιρετώντας την παιδική αθωότητα που χάνουν.

Οι μεγαλύτεροι νοσταλγούμε τη δική μας παιδικότητα. Μια παιδικότητα που ξεχυνόταν έξω στις αλάνες, στις γειτονιές παρέα με ένα ποδήλατο, με μια ξεφτισμένη μπάλα, με βότσαλα, με «μπίλιες»! Σε λάσπες βουτηγμένη, σε κρύο και ζέστη το ίδιο χαρούμενη, με πληγές που δεν έφερναν δάκρυα στα μάτια παρά μόνο περηφάνια και χαρά! Παιχνίδι. Αυτό ήταν το απόγευμα του παιδιού. Παιχνίδι. Πραγματικό. Έξω. Με άλλους. Πραγματικούς. Με φωνές, με γέλια, με τσακωμούς, με θυμό, με πειράγματα, με σπρωξιές, με ανταλλαγές, με συναγωνισμό, με όλα αυτά και πιο πολλά μαζί. Αυτά που μας έκαναν εμάς. Που μας διαμόρφωσαν, που μας έμαθαν, που μας «έβγαλαν» έξω από το κουτί μας.

Αλήθεια, τα παιδιά μας τι θα θυμούνται από τα παιδικά τους χρόνια; Το ότι μετά το σχολείο έτρεχαν στα ιδιαίτερα από μικρά παιδιά. Το ότι ανυπομονούσαν να βρουν την κονσόλα για να «πολεμήσουν» τους εχθρούς. Το tablet που τα περίμενε καθημερινά στο δωμάτιό τους. Αν ρωτήσεις τα παιδιά για τα αγαπημένα τους παιχνίδια, θα σου πουν πολλά και διάφορα. Τα οποία είτε κρύβονται σε μια οθόνη είτε είναι πλαστικά, μεγαλόπρεπα και κρύβουν τρομερή μοναξιά στο δωμάτιό τους. Γιατί τα παιδιά σήμερα βιώνουν μιαν απίστευτη μοναξιά. Όσες ώρες βρίσκονται στο σπίτι, παίζουν μόνα στο δωμάτιό τους. Δεν έρχονται συχνά φίλοι, δεν συνομιλούν με γείτονες, δεν συναντιούνται σε πάρκα πια. Τα παιδιά μεγαλώνουν μόνα κλεισμένα σε ένα κουτί παρέα με τον πλασματικό κόσμο του διαδικτύου.

Άλλο σήμερα και άλλο χθες

Οι παράγοντες που καθόρισαν τις αλλαγές είναι πολλοί. Η εξέλιξη της τεχνολογίας δημιούργησε τον θαυμασμό απέναντι σε όλα αυτά τα επιτεύγματα, που κάποτε δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί. Εκτός αυτού, ο ελεύθερος χρόνος των γονέων έχει ήδη περιοριστεί αρκετά, ώστε ελάχιστοι να μπορούν να είναι σπίτι μαζί με τα παιδιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποστολή των παιδιών σε λέσχες, μελετητήρια, φροντιστήρια, με συνέπεια να συρρικνώνει τον πολύτιμο ελεύθερο χρόνο των παιδιών. Πέρα από την έλλειψη χρόνου, οι γονείς περιγράφουν ως δύσκολη τη δυνατότητα να βρουν συνομήλικα παιδιά με τα παιδιά τους για να παίξουν. Πολλές οικογένειες παραμένουν στο ένα παιδί, με αποτέλεσμα αυτό να έχει την ανάγκη των άλλων παιδιών, προκειμένου να μάθει να μοιράζεται, να συνεργάζεται, να ομαδοποιείται. Ακόμη και αν υπάρχει δεύτερο παιδί στην οικογένεια, δεν μπορεί να θεωρηθεί το ίδιο, εφόσον το παιχνίδι, η φιλική παρέα και η σχέση που θα οικοδομήσει με τους συνομηλίκους του κρίνονται απαραίτητα. Από την άλλη δεν υπάρχουν τα γειτονάκια, δεν είναι κοντά τα ξαδερφάκια. Το παιδί αναγκάζεται να κλειστεί στον περιορισμένο χώρο του σπιτιού, να κάνει παρέα με ενήλικες ή να περνάει την ώρα του μπροστά από μια οθόνη. Οι κίνδυνοι για να βγει να παίξει ένα παιδί με άλλους συνομηλίκους του είναι αρκετοί τη σημερινή εποχή. Σε παλαιότερες εποχές τα παιδιά γυρνούσαν από τις αλάνες όταν βουτούσε για τα καλά ο ήλιος. Σήμερα ποιος γονιός μπορεί να αφήσει το παιδί του να γυρνά σε γειτονιές και αλάνες χωρίς να φοβάται ακόμη και για τη ζωή του;

Χρειάζεται μια ισορροπία

Η ασφάλεια του παιδιού μας σίγουρα προέχει. Ωστόσο, για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να απολαύσουν την παιδικότητά τους χρειάζονται σίγουρα τη δική μας βοήθεια. Η σχολική ψυχολόγος Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου Τρυφωνίδου, μιλώντας στη «Σ», τόνισε την ανάγκη για εξισορρόπηση της κατάστασης. «Πολλές φορές οι παιδαγωγικές μέθοδοι που ακολουθούν οι γονείς, στις μέρες μας απομονώνουν τα παιδιά, με αποτέλεσμα να κοινωνικοποιούνται ελλιπώς. Αυτό σημαίνει κατάργηση του δικαιώματος του παιδιού να εξερευνήσει το περιβάλλον, να τρέξει, να χοροπηδήσει, να παίξει, ακόμη και να πέσει. Το παιχνίδι στις αλάνες έχει αντικατασταθεί από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αυτά επηρεάζουν την ταυτότητα και τον χαρακτήρα των παιδιών. Όπως προκύπτει από τη σύγχρονη έρευνα, η πλειονότητα των παιχνιδιών περιλαμβάνει σκηνές επιθετικότητας ή βίας. Οι γονείς μπορεί να θεωρούμε ότι είναι πιο ασφαλές να έχουμε το παιδί μας στο σπίτι, στο παιδικό του δωμάτιο να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια με τους φίλους του κι ας μη βρίσκονται διά ζώσης. Είναι όμως αυτό μια ασφαλής συνθήκη; Ένας ολόκληρος ηλεκτρονικός κόσμος ξεχύνεται μπροστά στο παιδί. Το εθίζει, το απομονώνει, το αποξενώνει από τους γονείς του. Η αλάνα πρέπει να επιστρέψει στη ζωή των παιδιών μας. Τα πάρκα της γειτονιάς με τους γονείς να επιβλέπουν είναι μια πιο υγιής συνθήκη κοινωνικοποίησης για το παιδί κάθε ηλικίας. Το παιδί δεν μπορεί να μάθει να μιλά παρακολουθώντας τηλεόραση και δεν μπορεί να κοινωνικοποιηθεί παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Δεν μπορεί να μάθει να διαχειρίζεται τον συναισθηματικό του κόσμο μόνο του με οδηγίες χρήσης. Έχουμε μπερδέψει την εικονική με την πραγματική πραγματικότητα και νομίζουμε πως όλα μπορούν να αντικατασταθούν με μαγικές λύσεις και κουμπιά. Τρέμω στην ιδέα ότι μπορεί οι ανθρώπινες σχέσεις να ρομποτοποιηθούν προς εξοικονόμηση χρόνου και ενέργειας. Η τεχνολογία δεν έχει καλό ή κακό πρόσημο. Εμείς προσθέτουμε το πρόσημο ανάλογα με τη χρήση που επιλέγουμε να κάνουμε. Είναι επιβεβλημένη η ανάγκη να μάθουμε την έννοια της ισορροπίας στην πράξη».