Ηγεσία, συναισθηματική νοημοσύνη και επιχειρηματική αποδοτικότητα
«Ο ηγέτης, για να απολαμβάνει την αποδοχή των μελών της ομάδας, οφείλει πρώτα ο ίδιος να αποτελεί πρότυπο έμπνευσης που οι άλλοι ακολουθούν»
Σύμφωνα με τον S. Covey, έναν από τους πιο εμπνευσμένους συγγραφείς και εμπειρογνώμονες σε θέματα διοίκησης και ηγεσίας, η ηγεσία (leadership) δεν πρέπει να συγχέεται με τη διοίκηση (management). Στόχος της ηγεσίας δεν είναι μόνο η «αποτελεσματικότητα να κάνουμε όλα τα πράγματα σωστά», αλλά το να «κάνουμε τα σωστά πράγματα».
Γιατί όμως η ηγεσία είναι τόσο σημαντική στο σημερινό εργασιακό περιβάλλον και πώς συνδέεται η έννοιά της με τη συναισθηματική νοημοσύνη;
Η ηγεσία συνδέεται με την ικανότητα ενός ατόμου να ενθαρρύνει, εμπνέει και να καθοδήγει τους άλλους για την εκπλήρωση ενός στόχου, ενώ η σχέση μεταξύ ηγέτη και λοιπών μελών της ομάδας δεν πρέπει να βασίζεται στον φόβο ή τον εκφοβισμό. Η επιτυχημένη ηγεσία έχει αμφίδρομη δράση. Ο ηγέτης, για να απολαμβάνει την αποδοχή των μελών της ομάδας, οφείλει πρώτα ο ίδιος να αποτελεί πρότυπο έμπνευσης που οι άλλοι ακολουθούν.
Ένας από τους πιο γνωστούς επιχειρηματίες, ο R. Branson, αναφέρει: «Εκπαιδεύστε τους ανθρώπους αρκετά καλά, ώστε να μπορούν να φύγουν, αλλά να τους φέρεστε τόσο καλά, ώστε να μη θέλουν να φύγουν». Ως εκ τούτου, οι επιτυχημένες εταιρείες δεν είναι εκείνες που συντηρούν την εργοδότηση υπαλλήλων με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά εκείνες που επενδύουν και βασίζονται στη δημιουργία υπαλλήλων-συνεργατών, δίνοντας ιδιαίτερη αξία στην εποικοδομητική συνεργασία μαζί τους για μεγάλες περιόδους.
Συναισθηματικά έξυπνοι ηγέτες
Η συναισθηματική νοημοσύνη (emotional intelligence) διαδραματίζει βασικό ρόλο στις επιχειρήσεις και συνδέεται άκρως με την ηγεσία, καθώς αντικατοπτρίζει την ικανότητα του ηγέτη να προετοιμάζει και να βοηθάει τους άλλους να εξελιχθούν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί σε ένα εργασιακό περιβάλλον όπου οι στόχοι είναι σαφείς, ανθίζει η πρωτοβουλία, τα κίνητρα, η αμοιβαία εκτίμηση και εμπιστοσύνη, η αξιοκρατία, και όπου ο ξεχωριστός ρόλος και προσφορά του κάθε ατόμου αναγνωρίζεται.
Τα ανταγωνιστικά περιβάλλοντα εργασίας εξελίσσονται ραγδαία. Ειδικά σε εργασιακούς χώρους όπου η ομαδική δουλειά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας των εταιρειών. Σύμφωνα με τον D. Goleman, η συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα δικά του συναισθήματα αλλά και των άλλων. Με αυτόν τον τρόπο, ο ηγέτης εμπνέει τις ομάδες του να δίνουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους σε βάθος χρόνου. Κατά συνέπειαν, μέσω της μέγιστης αποδοτικότητας των υπαλλήλων τους, οι στρατηγικοί στόχοι των περισσότερων εταιρειών ικανοποιούνται και, συνήθως, συνδέονται με τη σταδιακή αύξηση των εσόδων και των κερδών.
Κατά το παρελθόν, τα συναισθήματα στο περιβάλλον εργασίας είτε αποτελούσαν δευτερεύον ζήτημα είτε αντιμετωπίζονταν αρνητικά και μερικές φορές μεταφράζονταν ως αδυναμία ή ως μειονέκτημα. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, η ανάγκη μεγιστοποίησης των κερδών και το αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο οδήγησαν τις σύγχρονες εταιρείες να ακολουθήσουν μια διαφορετική πορεία στη διαχείριση των εργαζομένων, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη της συναισθηματικής νοημοσύνης. Με τα χρόνια, ο επιχειρηματικός κόσμος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, όταν τα συναισθήματα διαχειρίζονται αποτελεσματικά, τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εταιρείες δίνουν πλέον μεγάλη έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό τους, ως το πολυτιμότερο περιουσιακό τους στοιχείο.
Όταν τα άτομα μιας ομάδας δεν αισθάνονται συνδεδεμένα με τον ηγέτη, δείχνουν απροθυμία και παραίτηση από οποιαδήποτε θετική προσπάθεια. Εάν το προσωπικό δεν είναι ικανοποιημένο, η απόδοση αναπόφευκτα θα μειωθεί και θα επηρεάσει αρνητικά τα αποτελέσματα και κατ’ επέκτασιν την εξέλιξη της εταιρείας. Αντίθετα, εάν τα μέλη της ομάδας αισθάνονται αναπόσπαστο κομμάτι της επιχείρησης και παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα ικανοποίησης, είναι περισσότερο πιθανό να είναι πιο παραγωγικά στην εργασία τους.
Η βιβλιογραφία αναγνωρίζει μεταξύ άλλων τις ακόλουθες πέντε ιδιότητες συναισθηματικά ευφυών ηγετών:
- Αυτογνωσία, που σχετίζεται με τη γνώση των συναισθημάτων, των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών του εαυτού μας.
- Αυτορρύθμιση, που αναφέρεται στην αποφυγή εμμονής σε στερεότυπα, χωρίς πρότερη καλή γνώση των μελών της ομάδας, καθώς και την έλλειψη καλής κρίσης.
- Παροχή κινήτρων στα μέλη της ομάδας.
- Ενσυναίσθηση, που περιλαμβάνει την ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων και των διαφορετικών απόψεων των άλλων μελών της ομάδας.
- Εξαιρετική ικανότητα επικοινωνίας.
Μπορεί ένας ηγέτης
να γεννηθεί ή να γίνει;
Πρόκειται για μια ερώτηση που τίθεται συχνά από ειδικούς σε θέματα διοίκησης και οικονομίας, δεδομένου ότι ένας χαρισματικός ηγέτης, που πλαισιώνεται από μια ομάδα μελών με κίνητρα, μπορεί να είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία της εταιρείας.
Με την πάροδο των ετών, η αντίληψη έχει αλλάξει προς την κατεύθυνση ότι αν κάποιος έχει τα κατάλληλα εργαλεία και την κατάλληλη καθοδήγηση, η ηγεσία μπορεί να είναι μια αρετή που μαθαίνεται εν καιρώ. Ακόμα και οι πιο ταλαντούχοι ηγέτες, χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση, επιτυγχάνουν λιγότερα από αυτούς που επενδύουν χρόνο και προσπάθεια στο να μάθουν πώς να λειτουργούν ως εμπνευσμένοι ηγέτες. Ως εκ τούτου, η ικανότητα της ηγεσίας επιτυγχάνεται μέσω της προσωπικής προσπάθειας για συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη και βελτίωση του ίδιου του ατόμου.
Συνοψίζοντας, γίνεται φανερό ότι η ηγεσία στην εργασία αποτελεί μια μοναδική πρόκληση. Ο ηγέτης του μέλλοντος είναι αυτός που είναι σε θέση να κατανοεί τα συναισθήματα του εαυτού του και των άλλων και να τα αξιοποιεί προς όφελος όλων. Ο ηγέτης με ενσυναίσθηση ανταμείβεται εισπράττοντας εμπιστοσύνη. Ο συναισθηματικά ευφυής ηγέτης πιστεύει στην ομαδική εργασία, κινητοποιεί τους ανθρώπους να συνεισφέρουν τον καλύτερό τους εαυτό, με αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής απόδοσης.
*Senior Manager, KPMG Limited
