Η «αυτονομία» των «two states» και η προϊστορία…

Αναφέρομαι στη διάσκεψη Τύπου του Προέδρου Αναστασιάδη 6.11.2018 για την πρότασή του για «αποκέντρωση αρμοδιοτήτων» κ.λπ. Στο μεν ελληνικό κείμενο γράφτηκε ότι είπε: «Η φιλοσοφία της αποσκοπεί στη μεγαλύτερη διοικητική αυτονομία των δύο πολιτειών». Στη δε πρώτη απάντησή του σε ερωτήσεις αναφέρθηκε σε «αρμοδιότητες των κρατιδίων, των πολιτειών, των δύο συνιστωσών πολιτειών».

Στο αγγλικό, όμως, κείμενο γράφτηκε: «The idea behind it is the greater administrative autonomy of the two states».

Στο πρόσφατο προεκλογικό (2019) μανιφέστο τους οι Συντηρητικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο υποσχέθηκαν: «Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε διεθνείς πρωτοβουλίες για επίτευξη συμφιλίωσης, σταθερότητας και δικαιοσύνης στον κόσμο και σε νυν και πρώην ζώνες συγκρούσεων, όπως η Κύπρος, η Σρι Λάνκα και η Μέση Ανατολή, όπου διατηρούμε την υποστήριξή μας για λύση δύο-κρατών». https://assets-global.website-files.com/5da42e2cae7ebd3f8bde353c/5dda924905da587992a064ba_Conservative%202019%20Manifesto.pdf

Την 1η Σεπτεμβρίου 2014 ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν δήλωσε ότι: «Δεν είναι δυνατό η Τουρκία να δεχθεί άλλες επιλογές εκτός από μια λύση δύο-κρατών» και ότι θα μπορούσαν να δεχθούν μια ομοσπονδιακή δομή βασισμένη σ’ αυτήν, τονίζοντας τη σημασία της πολιτικής ισότητας…

https://www.tccb.gov.tr/en/news/542/3217/erdogan-reiterates-turkeys-resoluteness-toward-the-cyprus-issue-as-a-gurantor-country

Εδώ και 45 χρόνια, μετά τις δύο τουρκικές εισβολές και τη συνεχιζόμενη κατοχή της μισής μας πατρίδας, η όλη προσπάθεια, δικών μας και ξένων, ήταν και παραμένει η αποδοχή, αναγνώριση και αθώωση της Τουρκίας και των τετελεσμένων των εισβολών της.

Στις 19 Δεκεμβρίου 2019 ήταν μια μαύρη επέτειος που θέλουν να μη θυμούνται οι διαβασμένοι «πολιτικοί». Ήταν η 63η επέτειος της δήλωσης του Βρετανού Υπουργού Αποικιών Alan Lennox-Boyd από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων στις 19 Δεκεμβρίου 1956, όταν υποσχέθηκε στους Τούρκους της Κύπρου ότι, σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτοδιάθεσης, αυτή θα προσφερθεί με τέτοιο τρόπο που να προσφέρεται και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, το ίδιο με την ελληνοκυπριακή, και, σε τελική λύση του Κυπριακού, δεν θα αποκλείεται η διχοτόμηση, δηλαδή αυτοδιάθεση και σε μια μειονότητα του 18%.

Στις 3 Ιανουαρίου 2020 θα είναι, επίσης, μια άλλη σημαντικότατη επέτειος. Στις 3 Ιανουαρίου 1964 ο επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού (Planning Department) στο Φ.Ο. μεταξύ 1961-1964, Sir Crispin Tickell, σχεδίασε την ανασύσταση της νεοσύστατης από τους ίδιους Κυπριακής Δημοκρατίας σε δύο constituent states (δύο συνιστώντα κράτη ή δύο συνιστώσες πολιτείες). Ο ίδιος ετοίμασε και σχέδιο για το «Μέλλον της Κύπρου» 10 χρόνια μπροστά…

Ο κόσμος και το… Κυπριακό 10 χρόνια μπροστά

Στις 28 Ιανουαρίου 1999 ο Sir Crispin είπε σε συνέντευξή του στο Churchill College, Cambridge: «Γράφαμε μακροπρόθεσμα έγγραφα πολιτικής… για το Υπουργικό, για τη διαμόρφωση του κόσμου 10 χρόνια μπροστά…»

Είναι ειρωνικό ότι ο Sir Crispin, υπηρετώντας στον ΟΗΕ και προτού αντικατασταθεί από τον Sir David Hannay, ευθύνεται και για το πρώτο διζωνικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας 649/90 με τη συγκατάθεση του Προέδρου Γιώργου Βασιλείου… (Άρθρο μου στη «Σημερινή» 8.9.2019 «Ο Sir Crispin Tickell, το Μέλλον της Κύπρου, το διζωνικό 649/90 και ο Sir David Hannay».

Η βρετανο-τουρκική πολιτική συνεχίζεται. Πέρασε και από το Κραν Μοντανά, όπου τις διαπραγματεύσεις διηύθυνε το πολυμελές (30 συν) επιτελείο του Φόρεϊν Όφις με επικεφαλής τον τότε Υπουργό Ευρώπης, Βορείου και Νοτίου Αμερικής Sir Alan Duncan, με ζητούμενο βασισμένο στην υπόσχεση της 19ης Δεκεμβρίου 1956 και στον σχεδιασμό του Sir Crispin του 1964…

Ποτέ οι ηγεσίες της Κύπρου δεν απαίτησαν την απελευθέρωση των κατεχομένων, παρά μόνον αποδέχονταν τις τουρκικές απαιτήσεις καθ΄ υπόδειξη των Βρετανών κηδεμόνων…

Η 1η υποχώρηση μετά το 1960 (γιατί το 1959 υπήρξε μεγάλη υποχώρηση) έγινε στις 20 Φεβρουαρίου 1975, όταν με τη σύμφωνη γνώμη του Αρχιεπισκόπου ο Γλ. Κληρίδης έδωσε στον Ραούφ Ντενκτάς «Δικοινοτικές, Ομόσπονδες, Πολυ-Περιφερειακές Προτάσεις».

Η 2η υποχώρηση έγινε στην 3η Βιέννη αρχές Αυγούστου 1975, όπου με το «press communique» (ανακοινωθέν) του ΟΗΕ (και όχι «Συμφωνία») οι Τούρκοι ουσιαστικά εξασφάλισαν την ανταλλαγή πληθυσμών με τη συγκατάθεση της κυπριακής κυβέρνησης.

Η 3η υποχώρηση έγινε μεταξύ 1975-1977, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δέχθηκε παρασκηνιακώς τη βρετανο-τουρκική ΔΔΟ, αλλά ζήτησε από τον Ντενκτάς να μην αναφέρεται η λέξη διζωνική στις «κατευθυντήριες γραμμές» που ακολούθησαν στη Λευκωσία στις 12 Φεβρουαρίου 1977, για να του διδόταν χρόνος να προετοιμάσει τον λαό του…

Η 4η υποχώρηση έγινε (ως επακόλουθο της αποδοχής της ΔΔΟ) στη Βιέννη στις 31.3.1977, με τον διαβόητο διζωνικό χάρτη που έδωσε στους Τούρκους ο Τάσσος Παπαδόπουλος, στον οποίον περιλαμβανόταν και το κατεχόμενο αεροδρόμιο της Τύμπου. Υποβαθμίζοντας, ουσιαστικά, το θέμα από Εισβολή & Κατοχή σε «δικοινοτική διαφορά…»

Ο «διζωνικός» χάρτης 3.4.1977 στη «Σημερινή»

Με τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ο νέος Πρόεδρος, Σπύρος Κυπριανού, είχε δεχθεί τον δικοινοτισμό και ομοσπονδία (βλέπε «communique» 1979 ), αλλά όχι διζωνική. Αυτό επιβεβαίωσε μ’ ένα ξεκάθαρο «όχι» και η αξιωματούχος του Φ.Ο. Angela Gillon με γνωμάτευσή της 1.11.1983, δεκατέσσερις μέρες πριν από τη μονομερή ανακήρυξη από τον Ρ. Ντενκτάς του ψευδοκράτους. Το «communique» Κυπριανού/Ντενκτάς 19 Μαΐου 1979 δεν αναφερόταν σε διζωνική, παρά μόνο στις «κατευθυντήριες» του 1977 (που αναφέρονταν σε Δικοινοτική), αμφότερα, όμως, τα κείμενα δεν ήσαν τίποτα άλλο παρά οδηγίες προς τους διαπραγματευτές για επανέναρξη του διαλόγου που κρατήθηκαν στα ΠΡΑΚΤΙΚΑ των συνεδριάσεων. Ούτε υπογραφές, ούτε «Συμφωνίες», ούτε διαχρονική ισχύ είχαν.

Εξάλλου, ποια εξουσιοδότηση είχαν, είτε ο Μακάριος είτε ο Κυπριανού, να συμφωνήσουν σε Ομοσπονδία; Αμφότεροι ήσαν δεσμευμένοι από τον όρκο τους σύμφωνα με το Σύνταγμα.

Η 5η υποχώρηση με το Ψήφισμα 649/90

Τον Ιούλιο του 1987 η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του βρετανικού Κοινοβουλίου πρότεινε στο Φόρεϊν Όφις υποστήριξη σε λύση συνομοσπονδίας και εμπόριο των κατεχομένων με τον έξω κόσμο. Για να προχωρήσουν, όμως, έπρεπε να αντικατασταθεί ο Σπ. Κυπριανού με κάποιον… ευέλικτο. Βρέθηκε και υποστηρίχτηκε και από τους Βρετανούς ο Γιώργος Βασιλείου. Ο οποίος δέχθηκε τη ΔΔΟ, εξ ου και το Ψήφισμα 649/90 (του Sir Crispin), αφού προετοιμάστηκε το έδαφος με τις λεγόμενες «Ομόφωνες Αποφάσεις» του Εθνικού Συμβουλίου 1989.

Ακολούθησαν οι βρετανικές, συνομοσπονδιακές «Ιδέες Γκάλι» του 1990 και το ψήφισμα 750/92, το οποίο (υιοθετώντας την έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ) ξεκαθάρισε (αφού παραπέμπει σ’ αυτήν ) τι σημαίνει ΔΔΟ: «Το κάθε ομόσπονδο κράτος θα διοικείται από μια κοινότητα, η οποία θα έχει εγγυημένη καθαρή πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησία γης στην περιοχή της…» εξουδετερωμένης, πλέον, της επιστροφής των Ελλήνων προσφύγων… (Το 2009, το περιβόητο «Εθνικό Συμβούλιο» την επαναβεβαίωσε).

«Σχέδιο Ανάν» και η 6η υποχώρηση, 8 Ιουλίου 2006

Οι προεδρίες Γ. Βασιλείου και Γλ. Κληρίδη προετοίμασαν το έδαφος για το διαβόητο «Σχέδιο Ανάν» και διπλά δημοψηφίσματα (που ήθελαν οι Τούρκοι από το 1956) και που δέχθηκε ο Τάσσος Παπαδόπουλου. Το «Σχέδιο Ανάν» οι Έλληνες της Κύπρου το απέρριψαν με ποσοστό 76% στις 24 Απριλίου 2004, καθ’ υπόδειξη και του Προέδρου Παπαδόπουλου.

Παρ’ όλ’ αυτά, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, μέρες μετά και παρόλο που και η International Crisis Group είχε αποφανθεί ότι με το ΟΧΙ ο λαός είχε απορρίψει πλέον τη ΔΔΟ, έστειλε επιστολή στον Γ.Γ. του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, διαβεβαιώνοντάς τον «για τη δέσμευση του λαού (του) και την έντονη προσωπική δική του για μια λύση ΔΔΟ». Επιπλέον, δύο χρόνια πριν πεθάνει, μας άφησε κληρονομιά και τη «Δέσμη Αρχών» με τον Τουρκοκύπριο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ της 8ης Ιουλίου 2006, η πρώτη παράγραφος της οποίας γράφει: «Δέσμευση για την επανένωση της Κύπρου με βάση τη ΔΔΟ και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα ψηφίσματα του Σ.Α.» δηλαδή τα περιβόητα 649/90, 750/92 κ.ά.

Η 7η υποχώρηση έγινε με το ανακοινωθέν 23 Μαΐου 2008 μεταξύ Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια και Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, όπου επαναβεβαίωσαν και αυτοί τη δέσμευσή τους για τη βρετανο-τουρκική ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται και πάλι από τα ψηφίσματα του Σ.Α. και πρόσθεσαν και τη λέξη «συνεταιρισμός» (του Μακμίλαν).

Η δε 8η υποχώρηση έγινε με την «Κοινή Διακήρυξη» μεταξύ του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του Ντερβίς Έρογλου, 11.2.2014, όπου τονίστηκε ότι «η διευθέτηση θα βασίζεται σε ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα ψηφίσματα του Σ.Α. και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου». Μια διαδικασία βασισμένη σε ξένα συμφέροντα, σε παραπλανητικές και ανύπαρκτες συμφωνίες, χωρίς καμία εξουσιοδότηση από τον λαό.

«Two states»

Υπενθυμίζω: Έγγραφο Sir Crispin Tickell, Τμήμα Σχεδιασμού Φ.Ο. 3.1.1964 «Ανασύσταση ΚΔ σε «two constituent states»…

Κλείνω μ’ έναν από τους χάρτες του «Σχεδίου Ανάν» που αναφέρεται σε «Turkish Cypriot State» και σε «Greek Cypriot State».

Πηγή: Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων Βρετανικού Κοινοβουλίου 1.2.2005. https://publications.parliament.uk/pa/cm200405/cmselect/cmfaff/113/11304.htm#a1

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος