Επιβάλλεται το STEM από το Δημοτικό

Αναμφίβολα οι Φυσικές Επιστήμες, η Τεχνολογία, η Επιστήμη των Μηχανικών και τα Μαθηματικά -όλα όσα περιλαμβάνονται στο STEM- αποτελούν συνδυαστικά το κλειδί στην κατανόηση και επεξήγηση του κόσμου και του σύμπαντος στο οποίο ανήκουμε. Είναι μια εκπαιδευτική προσέγγιση, ώστε στη διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών, που είναι ζωτικής σημασίας για τη βασική κατανόηση του σύμπαντος, να εισαχθούν οι Τεχνολογίες και η Επιστήμη των Μηχανικών, που αποτελούν για τον άνθρωπο τα μέσα αλληλεπίδρασης με το σύμπαν. Με την εφαρμογή αυτή κάνουμε τη μάθηση να αποκτήσει νόημα για τους μαθητές ώστε να παραμένουν στο σχολείο, να επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις και με επιτυχία να αποφοιτούν από το λύκειο προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση ή προς μια δουλειά της επιλογής τους, σύμφωνα και με το Πανεπιστήμιο της Columbia.

Η εξοικείωση, η εκπαίδευση και η καλλιέργεια των δεξιοτήτων που προκύπτουν από τις επιστήμες αυτές θα πρέπει να γίνεται από μικρή ηλικία. Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα και την ανάγκη για την εφαρμογή των STEM στα σχολεία, το ΥΠΠΑΝ προχώρησε σε πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος σε εννέα δημοτικά σχολεία της Κύπρου την περασμένη χρονιά. Τα αποτελέσματα, σύμφωνα με έρευνα αξιολόγησης που διενεργήθηκε από τον Δρα Νίκο Παπαδούρη και την Δρα Ειρήνη Κλεάνθους, μόνο θετικά μπορούν να χαρακτηριστούν.

Απαραίτητες οι δεξιότητες αυτές

Το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας προχώρησε σε υλοποίηση της «πιλοτικής εφαρμογής του Προγράμματος STEM (Science-Technology-Engineering-Mathematics) στη Δημοτική Εκπαίδευση» από τον Οκτώβριο του 2019. Το Πρόγραμμα είχε στόχο την καλλιέργεια, τόσο των απαραίτητων κομβικών δεξιοτήτων για τον πολίτη και επαγγελματία του 21ου αιώνα, όσο και του επιστημονικού γραμματισμού. Κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά 2019-2020 ο θεσμός εφαρμόστηκε πιλοτικά σε εννέα σχολεία σε όλες τις επαρχίες, τα οποία επιλέγηκαν στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων.

Η κατάκτηση των δεξιοτήτων αυτών κρίνεται απαραίτητη στην εποχή στην οποία ζούμε. Οι μαθητές οφείλουν να έχουν το δικαίωμα να εκπαιδευτούν ώστε να αντιληφθούν ότι η δική τους εμπειρία εξαρτάται από την ποιότητα του πλανήτη και η όποια εκπαίδευσή τους θα πρέπει να περιλαμβάνει την εκπαίδευση σε θέματα όπως: την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προστασία και την πρόσβαση σε πηγές νερού κλπ. Η εκπαίδευση στο STEM αποτελεί πλέον παγκόσμια οικονομική επιταγή εφόσον τα πλείστα αναπτυσσόμενα επαγγέλματα μέσα στην επόμενη δεκαετία φαίνεται ότι θα απαιτήσουν τουλάχιστον κάποιο υπόβαθρο σε γνώσεις τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών.

Επένδυση στο STEM

Περισσότερο από ποτέ, τώρα είναι η στιγμή για ενίσχυση και θεσμοθέτηση της εκπαίδευσης STEM σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε όλη την Ευρώπη, οι χώρες που θέλουν να αναπτύξουν τη βιομηχανία τους προσπαθούν να εντάξουν το STEM σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Το STEM παρέχει ευκαιρίες για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ενθαρρύνοντας τα παιδιά να απαντούν σε ερωτήματα και να εμπλέκονται σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με θέματα την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η αλλαγή της εμπλοκής και του ενδιαφέροντος που εμφανίζουν τα παιδιά με τα επιστημονικά πεδία του STEM.

Αξιολόγηση του προγράμματος στην Κύπρο

Η έρευνα επικεντρώθηκε στη διερεύνηση απόψεων των εμπλεκομένων στην πιλοτική εφαρμογή του θεσμού STEM με στόχο τον εντοπισμό πτυχών που λειτουργούν αποδοτικά, καθώς επίσης και στοιχείων που δημιουργούν δυσκολίες. Η έρευνα έδειξε θετική αποτίμηση τόσο στη συνολική εμπειρία των εμπλεκομένων στον θεσμό, όσο και στην εμπειρία τους με συγκεκριμένες διαδικασίες υλοποίησης του θεσμού.

Ένα από τα θετικά στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα είναι η δυνατότητα για ενασχόληση των μαθητών με ενδιαφέροντα και πρωτότυπα θέματα. Πέρα από αυτό, οι ευκαιρίες για βελτίωση του ωρολογίου προγράμματος, ο μικρός αριθμός μαθητών στα τμήματα με όποια διδακτικά και μαθησιακά πλεονεκτήματα, η καλή οργάνωση του θεσμού και, τέλος, η δυνατότητα αξιοποίησης του εξοπλισμού STEM σε άλλες δράσεις του σχολείου ενισχύουν την πεποίθηση ότι αυτό το πρόγραμμα μπορεί να προσφέρει πολλά στο σχολείο του παρόντος αλλά και του μέλλοντος.

Τα αρνητικά που έχουν σημειωθεί ως προς την πιλοτική εφαρμογή του STEM περιλαμβάνουν την έλλειψη οικονομικών κινήτρων για τους εκπαιδευτές, την υποχρεωτική διασύνδεση με τον θεσμό του Προαιρετικού Ολοήμερου Σχολείου-ΠΟΣ, τις ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή, την κούραση των μαθητών/τριών κατά τον απογευματινό χρόνο διδασκαλίας, τη μικρή διάρκεια του διδακτικού χρόνου, την αργοπορημένη εισαγωγή των μαθημάτων στη διάρκεια της φοίτησης των παιδιών στο Δημοτικό, κ.ά.

Προτείνονται βελτιώσεις

Βελτιωτικές κινήσεις πρότειναν οι συμμετέχοντες στην έρευνα που αφορούν σε οργανωτικές πτυχές του θεσμού. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, ο μαθητικός πληθυσμός θα πρέπει να διευρυνθεί με μαθητές από μικρότερες τάξεις. Επίσης ο θεσμός θα πρέπει να επεκταθεί σε περισσότερα σχολεία. Η υποστήριξη της υλοποίησης του θεσμού σε οργανωτικό και επιστημονικό επίπεδο θα πρέπει να θεωρηθεί επιβεβλημένη. Τέλος, το STEM θα πρέπει να ενσωματωθεί στο πρωινό πρόγραμμα διδασκαλίας.

Η ενίσχυση της διαθέσιμης υλικοτεχνικής υποδομής για την εξυπηρέτηση του προγράμματος και ο εμπλουτισμός των μαθημάτων με δραστηριότητες και εξοπλισμό ώστε να διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών είναι μερικές ακόμη εισηγήσεις για βελτίωση του θεσμού.

Όσον αφορά την επίτευξη των μαθησιακών επιδιώξεων της καινοτομίας, παρουσιάζεται μια θετική εικόνα εφόσον τα μαθήματα αυτά φαίνεται να προωθούν συγκεκριμένες μαθησιακές επιδιώξεις σε θέματα περιεχομένου.