Τα Βαρώσια ως modus operandi νέου πολιτικού σκηνικού
Η απόφαση του Τούρκου Προέδρου για άνοιγμα και κατ’ επέκτασιν εποικισμό της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου, της πόλης που ίδρυσαν οι ήρωες της Τροίας Ευαγόρας, βασιλιάς της Σαλαμίνας και Ονήσιλος στο πέρασμά τους από την Κύπρο μετά τον Τρωικό Πόλεμο, συνιστά όχι μόνο την τελική πράξη του εν διαρκή εξελίξει ευρισκόμενου κατοχικού δράματος της Κύπρου, αλλά και ένα γεγονός, το οποίο θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενο εν επιγνώσει των τουρκικών στρατηγικών κινήσεων σε ό,τι αφορά τη μεγαλόνησο.
Ο Ερντογάν σήμερα πραγματοποιεί κινήσεις πολιτικού τακτικισμού για να επιτύχει στρατηγικούς στόχους, που άπτονται τόσο του εσωτερικού του ακροατηρίου, αλλά και των τουρκοκυπριακών πολιτικών δυνάμεων που θέλει να στηρίξει, όσο και της εικόνας της Τουρκίας στη διεθνή κοινότητα, στην οποία με κάθε ευκαιρία αναγγέλλει την αποφασιστικότητά του να προχωράει στην υλοποίηση των στρατηγικών του σε ό,τι αφορά την Κύπρο και την νοτιοανατολική Μεσόγειο κατ’ επέκτασιν, χωρίς να υπολογίζει ή να λαμβάνει υπόψη του υπαρκτές ή αναμενόμενες πιέσεις του ούτω καλούμενου διεθνούς παράγοντα.
Ο Τούρκος Πρόεδρος και οι περί αυτών ιθύνοντες της τουρκικής στρατηγικής, όπως ο σύμβουλός του, Ιμπραήμ Καλίν, γνωρίζουν καλώς πως η διεθνής πολιτική διαπνέεται, διαποτίζεται και εφαρμόζεται από τις πολιτικές των συμφερόντων και όχι τις αρχές του δικαίου. Το γεγονός ότι η Τουρκία σήμερα πραγματοποιεί αναθεωρητικά επιθετικούς βηματισμούς προς Κύπρο και Ελλάδα χωρίς να υφίσταται οποιοδήποτε πραγματικό κόστος, ενδυναμώνει και ενισχύει την υφιστάμενη πεποίθηση της τουρκικής ηγεσίας περί ικανότητας ανάπτυξης στρατηγικών ελεγχόμενου ρίσκου που της επιτρέπουν την περαιτέρω εμπέδωση του ρόλου μιας ανεξάρτητης μεταβλητής στην ευρύτερη περιοχή, συνθήκη που θα σήμαινε την ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγεμονική δύναμη στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Το άνοιγμα των Βαρωσίων συνιστά προδήλως μιαν αφετηριακή στιγμή, που θα επιφέρει νομοτελειακά μετατροπή της Αμμοχώστου σε προπύργιο πραγμάτωσης τουρκικών επιθετικών επιδιώξεων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, την Εγγύς και Μέση Ανατολή.
Η πόλη της Αμμοχώστου, ευρισκόμενη σε στρατηγικό σημείο ύψιστης γεωπολιτικής σπουδαιότητας, δύναται κατά ταύτα να αποτελέσει τον κρίσιμο κρίκο για την Άγκυρα που θα της παρείχε τη δυνατότητα αποτελεσματικής εποπτείας ενός από τα γεωστρατηγικώς κρισιμότερα σημεία της υφηλίου.
Επομένως, η προ μηνών εξαγγελθείσα δημιουργία τουρκικής ναυτικής βάσης στην πόλη της Αμμοχώστου θα πρέπει να θεωρείται ως ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα της τουρκικής στρατηγικής, γεγονός το οποίο και θα ενισχύσει πολλαπλά τη γεωστρατηγική θέση και τον γεωπολιτικό ρόλο της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο.
Η σημερινή πρόκληση με το άνοιγμα των Βαρωσίων θα έπρεπε επιτέλους να αφυπνίσει τις πολιτικές προσεγγίσεις των εν Ελλάδι και εν Κύπρω κρατούντων, καθοδηγώντας τους στην πραγματική διάσταση του κυπριακού προβλήματος, που παραπέμπει στην αντίληψη πως η υπόθεση της Κύπρου κρίνεται στην Κερύνεια και όχι στην Αμμόχωστο.
Επομένως και κατά τα ανωτέρω, δεδομένου πως η Κερύνεια συνιστά το πρώτο βήμα της κατοχικής κυριαρχίας, η απόσυρση των στρατευμάτων κατοχής και των εποίκων οφείλει να αποτελεί conditio sine qua non για την έναρξη οποιωνδήποτε συνομιλιών επίλυσης του Κυπριακού.
Σε μια διεθνοπολιτική συγκυρία, όπως εν προκειμένω η παρούσα, όπου εκδηλώνεται ανάγλυφα η διάσταση μεταξύ δομών εξουσίας των ΗΠΑ, όπως το Κογκρέσο, και του Τούρκου Προέδρου, οφείλουν Αθήνα και Λευκωσία να δουν τη «μεγάλη εικόνα» αξιοποιώντας όλες τις δυνάμεις που έχουν στη διάθεσή τους για κινητοποίηση υπαρχόντων ερεισμάτων προς την κατεύθυνση της επιρροής υπέρ των ελληνικών συμφερόντων, που οφείλουν να παραπέμπουν ξεκάθαρα σε αλλαγή ατζέντας σε ό,τι αφορά τις διαδικασίες και το περιεχόμενο επίλυσης του κυπριακού προβλήματος.
Η ιστορική διαδρομή του Κυπριακού, που οφείλει να διδάσκει και να καθοδηγεί τις σημερινές πολιτικές ηγεσίες, παραπέμπει τόσο στη δεκαετία του 1960 με την απώλεια για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα το 1964, όταν οι ΗΠΑ υποστήριζαν την επίλυση του Κυπριακού via Αθηνών, όσο και στην επακόλουθη μεταβολή της στάσης των ΗΠΑ για «επίλυση» του Κυπριακού μέσω Άγκυρας με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα του 1974. Η αξιοποίηση του momentum εν προκειμένω στη διεθνή πολιτική συνιστά τη λυδία λίθο που καθορίζει την ύπαρξη και την ελεύθερη πορεία λαών και εθνών, σήμερα και στις επόμενες γενεές.
*Ομότιμος Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
