Το 2021 έτος ανάκαμψης για τον τομέα των κατασκευών

Το στοίχημα για το 2021 δεν είναι να βγει αλώβητος ο κλάδος των κατασκευών, αλλά να έχει τις χαμηλότερες δυνατές απώλειες. Αυτό ανέφερε σε συνέντευξή του στο ένθετο «Ακίνητα & Κατασκευές», ο Πρόεδρος του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ), Στέλιος Αχνιώτης, εκφράζοντας παράλληλα την άποψη ότι εάν αξιοποιηθεί κατάλληλα και με ταχύ τρόπο το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ), ο τομέας των κατασκευών έχει όλες τις προϋποθέσεις να ανακάμψει μέσα στο 2021. Ερωτηθείς σχετικά, είπε πως η πραγματική επίπτωση της πανδημίας στον τομέα των κατασκευών θα διαφανεί κατά τους επόμενους μήνες όταν θα αρχίσουν να ολοκληρώνονται έργα τα οποία είχαν αρχίσει πριν την πανδημία. Περαιτέρω, υπέδειξε πως λόγω του δημοσιονομικού ελλείμματος που δημιουργήθηκε εν καιρώ πανδημίας, ίσως κάποια νέα δαπανηρά έργα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό να τύχουν επαναξιολόγησης. Μεταξύ άλλων, ο κ. Αχνιώτης αναφέρθηκε και στα κίνητρα που δόθηκαν από το κράτος για στήριξη του κατασκευαστικού τομέα, σημειώνοντας πως κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση, αλλά τονίζοντας παράλληλα ότι η κατάσταση πρέπει να παρακολουθείται στενά και να λαμβάνονται έγκαιρα διορθωτικά ή και νέα μέτρα εκεί όπου απαιτείται.

Πως επηρέασε η πανδημία τον τομέα των κατασκευών;

Η πανδημία επηρέασε το σύνολο της οικονομίας. Με βάση τα τελευταία στοιχεία το ΑΕΠ της Κύπρου αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 7% για το 2020. Αναπόφευκτα επηρεάστηκε και ο τομέας των κατασκευών. Μεγάλο μέρος της επίπτωσης αφορούσε την περίοδο του lockdown ή και της περιορισμένης παρουσίας ατόμων στο εργοτάξιο. Επίσης, η πανδημία δημιούργησε αβεβαιότητα στα νοικοκυριά, τα οποία μάλλον θα είναι περισσότερο διστακτικά στην απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας κατά τους επόμενους μήνες και μεγάλο πλήγμα στη ξενοδοχειακή βιομηχανία, που αποτελούν τους δυο σημαντικότερους τομείς στους οποίους στηρίζεται ο τομέας. Η πραγματική επίπτωση της πανδημίας στον τομέα των κατασκευών θα διαφανεί κατά τους επόμενους μήνες όταν θα αρχίσουν να ολοκληρώνονται έργα τα οποία είχαν αρχίσει πριν την πανδημία. Ανεξάρτητα της πανδημίας, η αναμενόμενη μείωση της ζήτησης για το κυπριακό επενδυτικό σχέδιο πολιτογραφήσεων, το οποίο ήταν ένας πυλώνας στον οποίο στηρίχθηκε ο τομέας των κατοικιών πολυτελείας κατά τα τελευταία χρόνια, θα έχει και αυτή σε κάποιο βαθμό αρνητική επίπτωση.

Υπάρχουν έργα υποδομής είτε δημοσίου συμφέροντος είτε ιδιωτικά τα οποία θεωρούνται σημαντικά και έμειναν στο ράφι λόγω της πανδημίας;

Όπως ήδη ανέφερα, ο ξενοδοχειακός-τουριστικός τομέας, ο οποίος είχε προσελκύσει μεγάλο μέρος της κατασκευαστικής δραστηριότητας κατά την τελευταία διετία, είτε ως νέα έργα είτε ως ριζικές ανακαινίσεις ή προσθηκο-μετατροπές σε υφισταμένες μονάδες, έχει δεχθεί πολύ μεγάλο πλήγμα. Συνεπώς αναμένεται πως αριθμός ιδιωτικών επενδύσεων οι οποίες αφορούν τον ξενοδοχειακό κλάδο θα παγοποιηθούν κατά τους επόμενους μήνες. Σε ό,τι αφορά έργα μεγάλων στρατηγικών επενδύσεων τα οποία, είτε έχουν ξεκινήσει είτε είναι στα τελικά στάδια αδειοδότησης και αφορούν π.χ. την κατασκευή του θεματικού καζίνο, ή των μαρίνων ή της υποδομής για το Φυσικό Αέριο, θεωρώ ότι με τον ένα τρόπο ή τον άλλο τρόπο δεν θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα καθυστερήσεων ή αναστολής της υλοποίησης. Με δεδομένο όμως το δημοσιονομικό έλλειμμα που δημιουργήθηκε από την ανάγκη στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων και τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά το 2020, θεωρώ ότι νέα δαπανηρά έργα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό θα τύχουν επαναξιολόγησης, έτσι ώστε να τηρούνται κάθε χρόνο οι δημοσιονομικοί στόχοι. Υπό αυτές τις περιστάσεις, για κάποια τέτοια έργα θα πρέπει να αξιολογηθούν και αξιοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, αφενός και η αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων, αφετέρου.

Πώς κρίνετε τα κίνητρα που εξαγγέλθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών για στήριξη του τομέα των κατασκευών; Είναι αρκετά για να σώσουν την κατάσταση;

Τα κίνητρα κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση. Τόσο η παράταση του Σχεδίου Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάπτυξης της Τουριστικής Βιομηχανίας όσο και γενικότερα της Αναπτυξιακής Δραστηριότητας κρίνονται ως θετικά. Επίσης, οι παρατάσεις της περιόδου ισχύος Πολεοδομικών Αδειών και Αδειών Οικοδομής κρίνονται εξίσου θετικές ενώ θετική επίπτωση φαίνεται να έχει και το σχέδιο επιδότησης επιτοκίου για σκοπούς ιδιοκατοίκησης, το οποίο επιχειρεί να αντισταθμίσει μέρος της αβεβαιότητας που δημιουργήθηκε σε νοικοκυριά λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Ακόμα, η πολύ πρόσφατη νέα πολιτική αδειοδότησης της ανάπτυξης μέχρι δύο μονάδες κατοικιών, η οποία θα είναι εξαιρετικά ταχεία και θα έχει και δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής στις αρμόδιες αρχές, αναμένεται να έχει θετική επίπτωση. Ο τομέας των ενεργειακών αναβαθμίσεων κατοικιών και κτιριακών εγκαταστάσεων επιχειρήσεων εξακολουθεί να προσφέρεται ως ένας τομέας με προοπτική εάν στηριχθεί με μελετημένο τρόπο. Ασφαλώς πρέπει να γίνουν και άλλα. Η κατάσταση πρέπει να παρακολουθείται στενά και να λαμβάνονται έγκαιρα διορθωτικά ή και νέα μέτρα εκεί όπου απαιτείται.

Θεωρείτε ότι ο τομέας των κατασκευών θα μπορέσει να ανακάμψει σύντομα; Θα καταφέρει να βγει αλώβητος μετά την πανδημία;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το πώς θα πάει επιδημιολογικά η κατάσταση κατά τους επόμενους μήνες περιλαμβανόμενου και του επερχόμενου χειμώνα ο οποίος αναμένεται να είναι δύσκολος. Ο στόχος και το στοίχημα για το 2021 πλέον δεν είναι να βγει αλώβητος ο κλάδος των κατασκευών, αλλά να έχει τις χαμηλότερες δυνατές απώλειες, να παραμείνουν οι επιχειρήσεις του κλάδου ζωντανές και να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας. Προσωπικά θεωρώ πως εάν αξιοποιηθεί κατάλληλα και με ταχύ τρόπο το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ), το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ και δεν αποψιλωθεί ο παραγωγικός ιστός με κλείσιμο επιχειρήσεων και απολύσεις, ο τομέας των κατασκευών έχει όλες τις προϋποθέσεις να ανακάμψει μέσα στο 2021.

Σε ποιους τομείς θα πρέπει να στοχεύσει η Κύπρος στην μετά πανδημίας εποχή;

Η πανδημία φανέρωσε για άλλη μια φορά αδυναμίες και αγκυλώσεις τόσο της οικονομίας μας όσο και της δημόσιας διοίκησης. Οι θεματικοί τομείς οι οποίοι σχετίζονται και με τα θέματα με τα οποία ασχολείται το ΕΤΕΚ και στους οποίους πρέπει να στοχεύσουμε στη μετά την πανδημία εποχή, εντάσσονται ήδη στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και της δημόσιας διοίκησης, την έμφαση στην επιτάχυνση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία μέσω της προώθησης των στόχων στους τομείς της ενέργειας και του κλίματος και της προώθησης της κυκλικής οικονομίας και την προώθηση ενός φιλικού προς τις επενδύσεις επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη στήριξη των ΜΜΕ σε θέματα καινοτομίας και τη βελτίωση της αποδοτικότητας του δημόσιου τομέα και της δικαιοσύνης.