Διεθνή

Ένας συμφιλιωτικός Μπάιντεν ευαγγελίζεται θεραπεία των ρήξεων

Ο εκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν ευαγγελίζεται μια πλήρη μεταστροφή κι έναν νέο συμφιλιωτικό τόνο σε μια νέα εποχή θεραπείας των ρήξεων και χασμάτων, σε μια προεδρία που πρώτη της κίνηση στην εξωτερική πολιτική ίσως προβάλει την επιστροφή της Συμφωνίας του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος, απ’ όπου απέσυρε τις ΗΠΑ ο Τραμπ

Eνωτικά και συμφιλιωτικά προς την διχασμένη Αμερική αλλά και την αποξενωμένη ανθρωπότητα ήταν τα πρώτα μηνύματα του εκλεγμένου Δημοκρατικού Υποψηφίου Τζο Μπάιντεν, για την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Και μολονότι σε συνέντευξή της προχθές η πρέσβης των ΗΠΑ καθησύχαζε τους Κυπρίους ότι οι εκλογές δεν θα μετέβαλλαν την πολιτική των ΗΠΑ προς την Κύπρο, οι Κύπριοι ενώνονται προς την αισιόδοξη συναίνεση των Ελληνο-αμερικανών στις ΗΠΑ αλλά και την ευρύτερη ανθρωπότητα ότι στον νέο ηγέτη των ΗΠΑ μπορούν να προσβλέπουν σε μιαν αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και μεγαλύτερη ευαισθησία στην ύπαρξη της υπόλοιπης ανθρωπότητας και τις προκλήσεις οικουμενικών προβλημάτων όπως ο κορωνοϊός.

Aυτά, σε αντίστιξη προς έναν πείσμονα Τραμπ, ο οποίος δεν έχει ακόμη παραδεχτεί και έχει ξεκινήσει ορισμένες νομικές προκλήσεις για τις εκλογές σε καίριες πολιτείες της μάχης - και έχει υποσχεθεί περισσότερα – και που έχει απαντήσει στο αποτέλεσμα των εκλογών με δηκτική αλαζονεία, παίζοντας γκολφ κι επιμένοντας επιθετικά στην αποκαλούμενη ατζέντα του «Αμερική Πρώτη». Ακόμη πιο προκλητικά εμμένοντας έτσι σε μιαν ανταγωνιστική κι εριστική πολιτική που προσέβαλλε τους συμμάχους των ΗΠΑ και επαινούσε ως «προσωπικούς φίλους» δικτάτορες όπως ο Κιμ. Ένας Τραμπ που τόνιζε την προτεραιότητα της εθνικής ασφάλειας, είδε ανταγωνιστικά τις εμπορικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ απεικόνιζε το μπλοκ ως απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Διαφορά κεφαλαιώδης κι όχι μόνο στους τόνους, ο εκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν ευαγγελίζεται μια πλήρη μεταστροφή κι έναν νέο συμφιλιωτικό τόνο σε μια νέα εποχή θεραπείας των ρήξεων και χασμάτων, σε μια προεδρία που πρώτη της κίνηση στην εξωτερική πολιτική ίσως προβάλει την επιστροφή της Συμφωνίας του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος, απ’ όπου απέσυρε τις ΗΠΑ ο Τραμπ.

Επιπλέον, ο Μπάιντεν έχει δεσμευτεί να επανέλθει αμέσως σε ορισμένες άλλες πρωτοβουλίες που απέρριψε ο Τραμπ, συμπεριλαμβανομένης και της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν, εάν συμμορφωθεί και η Τεχεράνη. Ορκίστηκε επίσης να αντιστρέψει την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Οι Κύπριοι πολιτικοί συμφωνούν λοιπόν με τους περισσότερους Ευρωπαίοιυς ηγέτες, στο να «ανακουφιστούν» από την προοπτική του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, σε μια νέα συναινετική και ανοικτή σχέση που προωθεί τον διάλογο, τη συναντίληψη και τη συνεργασία. Μια εποχή πολιτικού πολιτισμού.

H Aμερική σε κατάσταση εμφυλίου;

O Thomas Hobbes, ο Χωββέσιος, γυρισμένος ανάποδα. Όπου η πολιτική δεν είναι η ανθρώπινη συνθήκη της ανώτερης πολιτι(σμι)κής σύμβασης που καταπαύει τον πόλεμο, την άγρια φυσική συνθήκη του ανθρώπου, αλλά επιστρέφει σε αυτόν ως μόνον απομείναντα τρόπο διεκδίκησης των δικαιωμάτων μιας άγριας, προ-πολιτικής του ανθρώπου κατάστασης, μιας αγνής κι αλήθειας που συνωμοτούν να διαστρέψουν τα πολυδαίδαλα τερτίπια και τεχνάσματα των «γραφιάδων» και «καλαμαράδων». Με καλομελετημένη πονηριά ή με την ωμότητα του μαχητικού ενστίκτου ο Τραμπ αγγίζει ένα νεύρο που γνωρίζει ότι είναι εκεί για να αντισταθεί με ενστικτώδη δυσπιστία στο αποτέλεσμα εκλογών που δίνουν την εξουσία στις κοινωνικά προνομιούχες ακτές ανατολικά και δυτικά των ΗΠΑ, «κλέβοντάς» την από την γελασμένη κόκκινη «middle America», των Κεντρικών Πολιτειών. Οι γελαδάρηδες cowboys, άλλωστε, ξέρουν έναν τρόπο στην μυθική συστατική ιστορία των ΗΠΑ να διεκδικούν το δίκιο τους: «I'll see you out in the street». Μόνη εναλλακτική κι ανασταλτική της βίας η εργαλειακή αντίληψη του νόμου, το «Ι'll sue». Εργαλειακά, αν λειτουργήσει. Ειδάλλως, τελική λύση το «out in the street», όπου ήδη επιδείχθηκε μια πρόγευση ξυλοδαρμών και βίας.

«Τώρα θα δούμε την βία. Την αληθινή βία. Οι οπαδοί του Τραμπ δεν πρόκειται να αποδεχθούν ότι έχασε. Από τώρα και στο εξής, θα αρχίσουμε να βλέπουμε πιστολίδια και δεν ξέρω τι άλλες αγριότητες στους δρόμους των ΗΠΑ. H Aμερική είναι σε κατάσταση εμφυλίου», διαβάζουμε στον Τύπο να υποστηρίζει ο καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, δοκιμιογράφος και θεωρητικός, Στάθης Γουργουρής, χαρακτηρίζοντας «πρωτόγνωρη» την συνθήκη που δημιουργήθηκε κατά τις αμερικανικές εκλογές. «Έχουν υπάρξει κι άλλες αμφίρροπες εκλογές», σημειώνει, «στις ΗΠΑ. ‘Θρίλερ’ ήταν και η αναμέτρηση Μπους–Γκορ, όπου όμως, κατ’ ουσίαν, δεν έγινε η επανακαταμέτρηση των ψήφων. Αλλά δεν έχει υπάρξει ποτέ πριν υποψήφιος που να μην αναγνωρίζει καν την εκλογική διαδικασία».

Πρόκειται εδώ για μια θεσμική αμφισβήτηση της ακεραιότητας της εκλογικής διαδικασίας, ή πρόκειται για συναισθηματικά ανώριμη αμετροέπεια ενός «bad looser», που δεν μετρά τις πραγματικές συνέπειες των λόγων του; Για την ώρα, διεξάγεται ακόμα η τελική καταμέτρηση των ψήφων, αν και μόνο στην Τζόρτζια και στο Ουϊσκόνσιν εκκρεμεί μια ουσιαστική, για τον Τραμπ, δικαστική διαδικασία. Αν αποδώσει τα προσδοκώμενα. Έως τότε, ο κόσμος παρακολουθεί ενεός την μεγάλη, μόνη υπερδύναμη του κόσμου να μην μπορούν να καταμετρήσουν τις ψήφους τους με τρόπο ταχύ, αποτελεσματικό, αποφασιστικό, αναντίλεκτο. Και η ιστορία του κόσμου θα παραμείνει μετέωρη, σε αναστολή, χωρίς ξεκαθαρισμένο Πρόεδρο και αποφασιστικές δράσεις σε μια Αμερική στις Συμπληγάδες του τεράστιου χρέους των τριάμισι τρις και των θυμάτων ρεκόρ της πανδημίας, έχοντας τροχοδρομήσει όξυνση στις σχέσεις με Ρωσία και σηκώνοντας ανάστημα απέναντι στην οικονομική πρόκληση της Κίνας, αλλά την ίδια ώρα μπροστά στις παγκόσμιες προκλήσεις της οικονομίας και της υγείας στην εποχή του κορωνοϊού. Ή τις κυοφορούμενες αλλά κι εκραγείσες συγκρούσεις και γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην κεντρική Ευρασία, από τον Καύκασο ώς την Συρία, στο Ιράκ και το Ιράν, και βέβαια στην πετρελαϊκά ενδιαφέρουσα Ανατολική Μεσόγειο, όπου η οπορτουνιστικά καραδοκούσα πονηρή Τουρκία, ασθμαίνει και βρυχάται πεινασμένη ήδη στο σβέρκο μας.

Και μπροστά στις ιστορικές αυτές προκλήσεις ένας ληξιπρόθεσμος Πρόεδρος που δηλώνει απερίφραστα ότι «δεν διαβάζει βιβλία» και αντιπροβάλλει στην απλοϊκή του κρίση το macho ποζάρισμα ενός θεατρινίστικου έως κωμικού αντριλικιού και της χονδροειδούς απαξίωσης του πολιτικού συστήματος, απέναντι στις επίσης ληξιπρόθεσμες υποσχέσεις ενός υπέργηρου 82ετούς εκλεγμένου Joe Biden, που ίσως δεν βγάλει την θητεία. Γλωσσολόγοι βγαίνουν στα ΜΜΕ αναλύοντας το περιορισμένο και κοινότοπο λεξιλόγιο του Προέδρου Τραμπ και πόσο επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις, αλλά, παρά την εμφανώς ρηχή «παιδεία» του, κυβέρνησε ήδη μια θητεία με καταμετρήσιμες επιτυχίες στην οικονομία και με καλή επιλογή συμβούλων, αφού παρά το «λαϊκό» του προφίλ είναι μέλος της ελίτ, δισεκατομμυριούχος κεφαλαιοκράτης, με ιδιόκτητο ουρανοξύστη να διαφημίζει επιτυχίες συνάμα και φιλοδοξία, όσο, και γιατί όχι, ματαιοδοξία.

Αν όχι εμφύλιος, πάντως διχασμός και υπονόμευση

Αμφισβητήσεις των αποτελεσμάτων μιας εκλογικής αναμέτρησης ακούμε όχι τόσο σπάνια, ειδικά βέβαια από τους χαμένους των εκλογών. Αυτό κυρίως συνιστά μορφή μη αυτοαναιρετική αποδοχής του αντίξοου αποτελέσματος και ψυχολογικού συμβιβασμού με την εκλογική ήττα, που αφήνει ανοικτές υποσχέσεις μελλοντικής επιστροφής και ελπιδοφόρου συνέχισης της πολιτικής ζωής κι αγώνα.

Αλλά, εδώ έχουμε μια εκλογική αναμέτρηση όταν ο Πρόεδρος αμφισβητεί το ίδιο πλαίσιο των εκλογών. Αυτό είναι ιστορικών διαστάσεων, δεν γίνεται χωρίς να ζητηθούν συνέπειες. Το ίδιο το πολιτικό παιχνίδι κι η λογική και ρητορική της πολιτικής αντιπαράθεσης συνεπάγονται επιθέσεις κατά των ικανοτήτων ή και της ηθικής ακεραιότητας του αντιπάλου. Αρχαίοι Έλληνες ρήτορες δίδαξαν κι έδωσαν παραδείγματα της οξύτητας των πολιτικών λεκτικών επιθέσεων. Αλλά εδώ εμφανίζεται υποψήφιος που λέει ότι υπάρχει νοθεία. Κι ισχύει εδώ, σκέφτονται οι ακροατές, το «συ είπας», ο ίδιος που κατηγορεί για νοθεία, δημιουργεί το πλαίσιο και για νοθεία και για βία, η αμφισβήτηση εισπράττεται ως θεσμική και συνολική.

Οι ένοπλοι ψηφοφόροι του όξινου κατηγόρου που κυκλοφορούν αντιδρώντας στην νοθεία ως βίαιη απόσπαση του δικαίου τους είναι βία που αυτοδικαιώνεται ως απάντηση σε ό,τι κρίνουν ως βία. Προαλείφεται έκρηξη βίας. Αληθινής βίας. Αν οι οπαδοί του Τραμπ δεν προετοιμαστούν από τον ίδιο τον Τραμπ να αποδεχθούν ότι έχασε, αφού ο ηττημένος καλείται θεσμικά να νομιμοποιήσει την έννομη διαδοχή του αποδεχόμενός την, ενθαρρύνονται εμμέσως να αντιδράσουν «στον δρόμο». Θα έχουμε σκηνές Φαρ-Ουέστ, με πιστολίδια και ανεξέλεγκτες αγριότητες στους δρόμους των ΗΠΑ; Αν οι νομοθετημένες διαδικασίες μπορέσουν να δώσουν έννομη και θεσμική έκφραση Aμερική στην αμφισβήτηση της νομιμότητας της διαδικασίας και του αποτελέσματος των εκλογών αποτρέποντας τον εμφύλιο, ένα νέο 1860, πάντως η χώρα θα ζει σε μια κατάσταση βαθέος διχασμού.

*Φιλόσοφος, συγγραφέας