Ο ρόλος του «χρήσιμου ηλίθιου» και η ευθύνη των Η.Ε.

Κατ’ ευθείαν σε κανονική πενταμερή, όπως αυτήν του Κραν Μοντανά, οδηγεί η πραγματοποίηση άτυπης πενταμερούς υπό τα Ηνωμένα Έθνη, την οργάνωση της οποίας ανέλαβε ήδη η ειδική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αμερικανίδα σκληρή διπλωμάτης, Τζέιν Χολ Λουτ.

Στο κρίσιμο ερώτημα τι είναι αυτό που η Αμερικανίδα επιδιώκει και θα επιδιώξει, είτε τηλεφωνικώς (με τις εγγυήτριες δυνάμεις) είτε δια ζώσης (με τους Αναστασιάδη - Τατάρ), αυτό που ξεκάθαρα μάς λέχθηκε είναι πως “επιδιώκει να κλειδώσει την επιτυχή κατάληξη μιας άτυπης πενταμερούς, στο μέτρο βεβαίως του δυνατού”. Εν άλλοις δηλαδή λόγοις, σε περίπτωση που η Τζέιν Χολ Λουτ πείσει τον Αντόνιο Γκουτέρες να προχωρήσει με το πρώτο αυτό βήμα, η πορεία για κορύφωση της διαδικασίας θα είναι αναπόδραστη και αναπόφευκτη.

Σκηνικό με πολλές προκλήσεις…

Ως εκ τούτου, η πορεία την οποία καλείται να βαδίσει η Λευκωσία είναι πολύ επικίνδυνη ως προς το πού, κυρίως, μπορεί να οδηγήσει ως τερματισμός. Όχι γιατί οι διαπραγματεύσεις φοβίζουν, αλλά γιατί η ανάγκη του διεθνούς παράγοντα για συμβιβασμούς, υπό τις δοσμένες πλέον συνθήκες (βλ. εκλογή Τατάρ), ενδέχεται να αναπτύξει το γνωστό σκηνικό φιλικών παραινέσεων - πιέσεων προς τη Λευκωσία, που θα κληθεί να πληρώσει για να μπει σε διαπραγματεύσεις οι οποίες θα έχουν πιθανότητα επιτυχίας. Πιο απλά, όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε γνωστός διπλωμάτης, “το οπλοστάσιο της Δημοκρατίας εξαντλείται ουσιαστικά στην περίοδο που διάγουμε”, εννοώντας πως αν τελικά η άτυπη πενταμερής γίνει κανονικά, θα ακολουθήσει πορεία χωρίς φρένα, που αν δεν οικοδομηθεί με προσοχή, θα προσομοιάζει με “τρελή πορεία χωρίς φρένα”.

Τούτων λεχθέντων, η κάθοδος της Αμερικανίδας στην Κύπρο θα πρέπει να ιδωθεί στο πραγματικό της πλαίσιο. Ως δηλαδή κρίσιμης σημασίας, για να διασφαλιστούν τα απαραίτητα ή κατ’ αντιστροφή να αποκλειστεί η πιθανότητα να συρθεί η Λευκωσία σε μία πενταμερή που θα οδηγήσει χωρίς πολλά - πολλά, σε κορύφωση διαπραγματευτικής διαδικασίας, χωρίς διασφαλισμένο περιθώριο αμοιβαία αποδεκτής επιτυχίας. Ως δε πρώτο βήμα διασφάλισης των πιο πάνω θα πρέπει να της γίνει ξεκάθαρο ότι “χωρίς σαφή και δημόσια αποδοχή από τον Τατάρ, πρώτον του συμφωνημένου πλαισίου και, δεύτερον, του παραχθέντος κεκτημένου, δεν μπορεί η Λευκωσία να υποδυθεί ξανά τον ρόλο του χρήσιμου ηλίθιου” - αν αυτό δεν συνοδευτεί από εγγύηση απόδοσης ευθυνών εκεί και όπου θα ανήκουν.

Οι παραδοχές Τατάρ

Με χειροβομβίδα από την οποία αφαιρέθηκε η περόνη, και από στιγμή σε στιγμή κινδυνεύει να εκραγεί, μοιάζει το σκηνικό που εντέχνως στήνει ο νέος αχυράνθρωπος της Άγκυρας στα κατεχόμενα. Και λέμε αχυράνθρωπος, γιατί το εγκάθετος, που σε τέτοιες περιπτώσεις (π.χ. Έρογλου) χρησιμοποιείτο είναι πολύ “λίγο” για να αποδώσει τη στάση Τατάρ. Χωρίς περιστροφές είπε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θα εκτελεί τις εντολές της Άγκυρας και ότι ο ίδιος δεν γνωρίζει το Κυπριακό για να διαπραγματευτεί. Κατάφερε εντός μερικών μόνο ημερών να οδηγήσει μια μερίδα Τ/κ στους δρόμους, για να “αντισταθούν”, κατά τους ισχυρισμούς τους, στην επιρροή και παρέμβαση της Άγκυρας στα ενδοκοινοτικά τους ζητήματα.

Φρόντισε επίσης να πριονίσει με επιτυχία κάθε προοπτική, λέγοντας ότι ΔΕΝ αναγνωρίζει το ανακοινωθέν της τριμερούς του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 2019, που είχε διασφαλίσει τα ελάχιστα και κυρίως κλείδωνε το όποιο καλό ή κακό κεκτημένο υπήρξε στην τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία 2015-2017.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά η Λευκωσία βρίσκεται ενώπιον μιας νέας λογικής, η οποία ως τέτοια θα σήμαινε λογικά ότι επιβάλλει και αλλαγές θεωρήσεων, στρατηγικών και τακτικών. Κάτι που στο πρόσφατο Συμβούλιο Αρχηγών δεν κέρδισε έδαφος. Αντίθετα οι παρεμβάσεις, όπως η τηλεόραση του «Σίγμα» αποκάλυψε από την πρώτη στιγμή, κινήθηκαν στη λογική της πεπατημένης και της ίδιας φοβίας που διέπει τους πολιτευτές της Δημοκρατίας εδώ και τέσσερεις δεκαετίες. Ότι δηλαδή πρέπει πάντα να λέμε ΝΑΙ στους έξωθεν σχεδιασμούς, γιατί υπάρχει ο μπαμπούλας τού να επιμεριστούμε ευθύνες. Και μέσα σε αυτόν τον συρφετό αναγνώσεων, που δεν ξεφεύγουν των τετριμμένων, χάθηκαν και οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Διά στόματος, δηλαδή, Αναστασιάδη και Κούσιου ξεκαθαρίστηκε ότι θα πάμε στην άτυπη πενταμερή (που ειρήσθω εν παρόδω μάλλον θα γίνει Ιανουάριο, ώστε να χρησιμοποιηθεί και ως ασπίδα προστασίας για μη επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία), έστω και αν στην ΑΟΖ μας έχουν εγκατασταθεί μόνιμα τουρκικά ερευνητικά και γεωτρητικά, έστω και αν στην Αμμόχωστο ο Ερντογάν στήνει πικ-νικ και μοιράζει δουλειές σε φίλους, γαμπρούς και κουμπάρους ενόψει προγραμματισθέντος εποικισμού της.

Η άλλη όψη…

Στον αντίποδα, βεβαίως, η μη αποδοχή πιθανής προσκλήσεως από τον Γ.Γ. δεν είναι επιλογή χωρίς ρίσκα, ό,τι και αν κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ως προς τη βαρύτητα της αξιοπρέπειας έναντι της όποιας ευθύνης αναλάβει η Λευκωσία σε ένα τέτοιο σενάριο. Παρά ταύτα οι επιλογές αντιμετώπισης των επικείμενων προκλήσεων δεν εξαντλούνται και δεν κινούνται στη λογική μαύρο-άσπρο. Πολιτικοί παρατηρητές με τους οποίους συχνά συνομιλούμε υποδείκνυαν ως πιθανή επιλογή μια καλά δομημένη εμμονή της Λευκωσίας και του Προεδρικού, κατά την εδώ παρουσία της, η κυρία Λούτ να επιδιώξει τριμερή συνάντηση με τους Αναστασιάδη – Τατάρ, ώστε ενώπιος ενωπίω, παρόντων αυτήν τη φορά των Ηνωμένων Εθνών, να ακουστούν τα όσα ο Τ/κ αχυράνθρωπος του Ερντογάν είπε στην κατ’ ιδίαν συζήτησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό, μας έλεγαν, θα εξυπηρετούσε πολύ καλύτερα την ανάγκη της δικής μας πλευράς να υποδείξει στην Αμερικανίδα διπλωμάτη τα προβλήματα που υπάρχουν και την ανάγκη να μην σπεύσουν τα Ηνωμένα Έθνη σε μια διαδικασία που δεν θα είναι τελικά πολιτικά αναίμακτη.

Μιλούν σαν υπάλληλοι Πρεσβειών…

Τα όσα πιο κάτω αναφερθούν έχουν να κάνουν με τα όσα αποκαλύφθηκαν και μηδέποτε διαψεύστηκαν, ως προς το τι ο καθένας κατέθεσε ως άποψη στο πρόσφατο Συμβούλιο Αρχηγών. Όταν πολιτικός ηγέτης φέρεται να πιστεύει ότι το να απαιτήσουμε να σταματήσουν οι προκλήσεις στην Αμμόχωστο, θα σημαίνει ότι θα χάσουμε το Βαρώσι επειδή δεν θα χουμε διαδικασία, τότε ουδόλως διαφοροποιείται από τα όσα απαράδεκτα δήλωσε σε συνέντευξή του την Πέμπτη ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής σε άλλο διαδικτυακό μέσο, λέγοντάς μας για την Αμμόχωστο, ότι και η Μόρφου έχει εποικιστεί αλλά αυτό δεν αποκλείει τη συζήτησή της στο κεφάλαιο του εδαφικού, όπως έγινε στο Κραν Μοντανά. Αμφότεροι, με απλά λόγια, μας λένε “άστε τους να κάνουν ό,τι κάνουν στο Βαρώσι και πάμε σε συνομιλίες για να επιδιώξουμε την επιστροφή τους”. Πόσο αφελές.

Όταν από την άλλη αναγκάζεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος ελέγχεται για σωρεία προτάσεων που κάποιοι χαρακτηρίζουν υποχωρήσεις, να απαντήσει σε φίλιες δυνάμεις για το θέμα της πολιτικής ισότητας, τότε πού βαδίζουμε; Είναι ή όχι η πολιτική ισότητα, όπως την εννοούν οι Τούρκοι, στοιχείο διχοτομικό; Αν είναι, τότε πώς μπορεί να υπάρχει ανάγνωση ότι αυτό που θα θέσουν οι Τούρκοι δεν είναι τα δύο κράτη αλλά η πολιτική ισότητα. Και επί τούτου ας κρατήσουμε όλοι μια έκφραση του Τσαβούσογλου, που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. “Κυριαρχική ισότητα” ήταν το νέο μότο του. Εκεί και όπου δεν υπάρχει πολιτική ισότητα, να υπάρχει κυριαρχική, είπε! Ας το διαβάσουμε όλοι. Γιατί σε ένα μόνο παραπέμπει. Δύο κράτη οργανωμένα σε συνομοσπονδία. Ας έχουμε όλοι τον νου μας.