ΗΠΑ: Δεν μπορείς να μηνύσεις κανένα αν το εμβόλιο εμφανίσει παρενέργειες

Δεν θα μπορεί κάποιος να μηνύσει τις φαρμακευτικές εταιρείες Pfizer και Moderna εάν εμφανίσει σοβαρές παρενέργειες μετά τη λήψη του εμβολίου για τον νέο κορωνοϊό, ούτε να κατηγορήσει κανένα σε δικαστήρια των ΗΠΑ, ανάφεραν Αμερικανοί νομικοί στο «CNBC».

Αυτά υπό το φως αναφορών σε Βρετανία και ΗΠΑ για αντιδράσεις προσωπικού της πρώτης γραμμής μετά που έλαβαν το εμβόλιο, με μια νοσοκόμα να λιποθυμεί μπροστά στις κάμερες λίγο μετά που έλαβε το εμβόλιο.

Το χθεσινό δημοσίευμα της MacKenzie Sigalos στο «CNBC» αναφέρει πως η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ «παραχώρησε σε εταιρείες όπως η Pfizer και η Moderna ασυλία από ευθύνες εάν κάτι ακουσίως πάει στραβά με τα εμβόλιά τους».

Ο Rogge Dunn, δικηγόρος εξειδικευμένος σε θέματα εργασίας και απασχόλησης στο Ντάλας δήλωσε πως «είναι πολύ σπάνιο το να περάσει ένας γενικός νόμος ασυλίας» και πρόσθεσε πως «οι φαρμακευτικές εταιρείες συνήθως δεν έχουν μεγάλη προστασία ευθύνης βάσει του νόμου».

Επίσης, ούτε η ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (Food & Drug Administration, FDA) που εγκρίνει τα εμβόλια για επείγουσα χρήση μπορεί να μηνυθεί, ούτε και οι εργοδότες μπορούν να κατηγορηθούν αν απαιτήσουν τον εμβολιασμό ως προϋπόθεση της εργοδότησης.

Το Κογκρέσο δημιούργησε ένα ειδικό ταμείο με σκοπό να βοηθήσει στην κάλυψη μισθών που έχουν χαθεί και του μεγάλου κόστους της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για άτομα που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από ένα «καλυμμένο αντίμετρο» όπως το εμβόλιο. Αλλά η άντληση χρημάτων από αυτό το ταμείο, αναφέρει η Sigalos, είναι πολύ δύσκολο να πετύχει και πολύ σπάνια αποζημιώνει. Νομικοί ανέφεραν πως έχει αποζημιώσει λιγότερο από 6% των αιτήσεων την τελευταία δεκαετία.

Ανοσία στις αγωγές

Τον Φεβρουάριο του 2020, ο Υπουργός Υγείας των ΗΠΑ Alex M. Azar επικαλέστηκε νόμο σχετικά με την έκτακτη ανάγκη (Public Readiness and Emergency Preparedness Act) του 2005. Αυτός ο νόμος εξουσιοδοτεί τον Υπουργό Υγείας να παρέχει νομική προστασία στις εταιρείες που παράγουν ή διανέμουν κρίσιμες ιατροφαρμακευτικές προμήθειες, όπως εμβόλια και άλλες θεραπείες, εκτός εάν υπάρχει «εσκεμμένη κακή συμπεριφορά» («willful misconduct») από την εταιρεία. Η νομική προστασία διαρκεί έως το 2024.

Αυτό σημαίνει πως για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αυτές οι εταιρείες «εν μπορούν να μηνυθούν για χρηματικές αποζημιώσεις σε δικαστήριο» σε περίπτωση που υπάρχουν παρενέργειες ή τραυματισμοί ως αποτέλεσμα των προϊόντων για θεραπεία ή προστασία από τον Covid19.

Ο Υπουργός Υγείας Alex Azar δεν ανταποκρίθηκε στο «CNBC» για συνέντευξη σχετικά με το θέμα.

(Σημειώνεται ότι ο Azar, που έχει εργαστεί στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα με ειδικότητα στο ιατρικό δίκαιο και την έρευνα, είναι Ορθόδοξος Χριστιανός του Πατριαρχείου Αντιοχείας και σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής εκπροσώπησε τον Πρόεδρο Donald Trump στην τελετή ενθρόνισης του νέου Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου στις 22 Ιουνίου 2019.)

Ο Dunn πιστεύει ότι ένας από τους μεγάλους λόγους για αυτή την άνευ προηγουμένου προστασία των φαρμακευτικών έχει να κάνει με την ταχύτητα με την οποία απαιτείται να κυκλοφορήσει το εμβόλιο.

«Όταν η κυβέρνηση είπε, "σας θέλουμε να το αναπτύξετε αυτό τέσσερεις ή πέντε φορές γρηγορότερα απ' ότι κάνετε συνήθως", πιθανότατα οι κατασκευαστές είπαν στην κυβέρνηση "θέλουμε εσάς, την κυβέρνηση, να μας προστατεύσετε από αγωγές πολλών εκατομμυρίων», είπε ο Dunn.

Ταχύτητα εμβολίου & ανοσιοποίηση

Το γρηγορότερο εμβόλιο που αναπτύχθηκε ποτέ ήταν για την παρωτίτιδα (mumps), γνωστή και ως μαγουλάδες. Χρειάστηκε τέσσερα χρόνια και αδειοδοτήθηκε το 1967. Το εμβόλιο της Pfizer για τον Covid19 αναπτύχθηκε και εγκρίθηκε για επείγουσα χρήση σε οχτώ μήνες, γεγονός που πυροδότησε μεγάλη δημόσια δυσπιστία γύρω από τον εμβολιασμό για τον κορωνοϊό στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το άρθρο του «CNBC», έρευνα της «Pew Research Center» δείχνει πως περίπου 4 στους 10 Αμερικανούς πολίτες λένει ότι «σίγουρα» ή «πιθανότατα» δεν θα εμβολιαστούν. Αν και το ποσοστό είναι μικρότερο από πριν δύο μήνες, εξακολουθεί να δείχνει ένα τεράστιο χάσμα εμπιστοσύνης στο εμβόλιο.

Ωστόσο, φαρμακευτικές όπως η Pfizer συνεχίζουν να διαβεβαιώνουν το κοινό πως δεν έχουν «κόψει δρόμο» για να βγάλουν το εμβόλιο. «Αυτό είναι ένα εμβόλιο που αναπτύχθηκε χωρίς τσιγκουνιές», ανέφερε ο CEO της Pfizer Δρ Άλμπερτ Μπουρλά σε συνέντευξή του στο «Squawk Box» του «CNBC» την Δευτέρα. «Είναι ένα εμβόλιο που εγκρίνεται από όλες τις αρχές στον κόσμο. Αυτό έπρεπε να λέει κάτι.»

Η νομική ασυλία που παρέχεται στις φαρμακευτικές εταιρείες δεν τις προστατεύει απλώς από αγωγές. Ο Dunn είπε ότι βοηθά επίσης στην μείωση του κόστους των εμβολιασμών.

«Η κυβέρνηση δεν θέλει τον κόσμο να μηνύει τις εταιρείες που φτιάχνουν το εμβόλιο για τον Covid19. Επειδή τότε, οι κατασκευαστές πιθανότατα θα χρεώνουν την κυβέρνηση ψηλότερη τιμή ανά άτομο ανά δόση», εξήγησε ο Dunn.

Ούτε οι εταιρείες Pfizer και Moderna δεν ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του «CNBC» για συνέντευξη σχετικά με το θέμα της νομικής προστασίας που έχουν.

Είναι κανείς υπεύθυνος;

«Να θυμάστε πως δεν είναι οι κατασκευαστές εμβολίων που εγκρίνουν το προϊόν τους για μαζική διανομή. Αυτή είναι η δουλειά της FDA. Πράγμα που θέτει το ερώτημα: Μπορείς να μηνύσεις την κυβέρνηση των ΗΠΑ αν έχεις μια εξαιρετικά άσχημη αντίδραση στο εμβόλιο; Η απάντηση είναι και πάλι όχι», γράφει η Sigalos.

«Δεν μπορείτε να μηνύσετε την FDA για έγκριση ή απόρριψη φαρμάκου», ανέφερε η Dorit Reiss, καθηγήτρια στο Κολλέγιο Νομικής Hastings του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας. «Αυτό είναι μέρος της ασυλίας του κυρίαρχου».

Η ασυλία του κυρίαρχου («sovereign immunity») προήλθε από τον βασιλιά, εξηγεί ο Dunn, αναφερόμενος στο αγγλικό δίκαιο που επικρατούσε πριν την Αμερικανική Επανάσταση. «Δεν μπορούσε να μηνύσει τον βασιλιά. Έτσι, η Αμερική έχει ασυλία του κυρίαρχου και ακόμη και η κάθε πολιτεία έχει ασυλία του κυρίαρχου».

Υπάρχουν περιορισμένες εξαιρέσεις, αλλά ο Dunn είπε πως δεν πιστεύει ότι παρέχουν μια βιώσιμη νομική οδό για να θεωρηθεί υπεύθυνη η ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τυχόν επιπτώσεις από παρενέργειες του εμβολίου για τον κορωνοϊό.

Εργοδότες & υποχρεωτικός εμβολιασμός υπαλλήλων

Η επαναφορά των εργαζομένων πίσω στα γραφεία τους σε ένα κόσμο μετά τον κορωνοϊό συνεπάγεται επίσης αυξημένο φόβο ευθύνης για τους εργοδότες. Δικηγόροι σε όλες τις ΗΠΑ λένε πως οι πελάτες τους επικοινωνούν μαζί τους για να ρωτήσουν εάν μπορούν να απαιτήσουν από τους υπαλλήλους τους να εμβολιαστούν.

Οι πελάτες του Dunn που έχουν επιχειρήσεις οι οποίες εξυπηρετούν αγοραστές αυτοπροσώπως ή επί τόπου είναι αυτοί που ενδιαφέρονται περισσότερο στο να υποχρεώσουν το προσωπικό τους να εμβολιαστεί.

«Το βλέπουν ως μοναδικό πλεονέκτημα πώλησης (selling point)», είπε ο Dunn. «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για εστιατόρια, μπαρ, γυμναστήρια και κομμωτήρια. Οι πελάτες σε αυτό το κλάδο των υπηρεσιών προσπαθούν πολύ σκληρά να το κάνουν υποχρεωτικό ως δυνατό επιχείρημα για τους αγοραστές τους».

Μολονότι πρόκειται εν μέρει για τακτική διαφήμισης και δημοσίων σχέσεων, μια τέτοια απαίτηση εντάσσεται στα νόμιμα δικαιώματα του εργοδότη στις ΗΠΑ.

«Η απαίτηση εμβολίου είναι κανόνας για την υγεία και την ασφάλεια και οι εργοδότες μπορούν να το κάνουν», είπε η Reiss.

Υπάρχουν μερικές αξιωσημείωτες εξαιρέσεις, σημειώνει η Sigalos. Η συνδικαλιστή οργάνωση των εργαζομένων μπορεί να απαιτήσει συλλογική διαπραγμάτευση και συμφωνία με την συντεχνία πριν να απαιτηθεί εμβόλιο.

Επίσης, οι νόμοι κατά των διακρίσεων προσφέρουν κάποια προστασία. Σύμφωνα με τον νόμο Americans with Disabilities Act, εργαζόμενοι που δεν θέλουν να εμβολιαστούν για ιατρικούς λόγους έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν εξαίρεση. Αν η λήψη του εμβολιού αποτελεί παραβίαση μιας «ειλικρινά διατηρημένης» θρησκευτικής πίστης, ο νόμος Civil Rights Act του 1964 μπορεί επίσης να προσφέρει ένα τρόπο να εξαιρεθεί κάποιος από τον εμβολιασμό.

Αν δεν ισχύει καμία από αυτές τις εξαιρέσεις, οι εργαζόμενοι ενδέχεται να έχουν κάποια νομική δίοδο σε περίπτωση που υποστούν εξουθενωτικές παρενέργειες μετά από εμβολιασμό για τον Covid19 ο οποίο έγινε κατόπιν εντολής από τον εργοδότη.

Δικηγόροι ανέφεραν στο «CNBC» ότι οι νομικές αξιώσεις μπορεί να δρομολογηθούν μέσα από τα προγράμματα αποζημίωσης των εργαζομένων και θα αντιμετωπίζονται ως τραυματισμός κατά τη διάρκεια της εργασίας.

«Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά όρια ή οροφή στην αποζημιώσεις που θα λάβει ένας εργαζόμενος», είπε ο Dunn και πρόσθεσε πως το πιο πιθανόν θα είναι πολύ δύσκολο να αποδειχθεί.

Τα πρωτόκολλα για υποχρεωτικό εμβολιασμό μάλλον δεν θα εγκριθούν ακόμα μέχρι η FDA εγκρίνει επίσημα τα εμβόλια και παραχωρήσει στην Pfizer και την BioNTech ή την Moderna άδειες για πώλησή τους. Αυτό θα χρειαστεί αρκετούς ακόμη μήνες συλλογής δεδομένων για να φανεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους.

«Η εξουσιοδότηση για χρήση σε έκτακτη ανάγκη δεν είναι άδεια», είπε η Reiss. «Υπάρχει ένα νομικό ερώτημα σχετικά με το εάν μπορεί κάποιος να απαιτήσει μια έκτακτη παρακολούθηση. Το λεκτικό στην νομοθεσία είναι κάπως ασαφές σχετικά με αυτό».

Πρόγραμμα CICP

Η αμερικανική κυβέρνηση έχει δημιουργήσει ένα τρόπο για να αποζημιωθούν κάπως τα άτομα αν κάτι πάει στραβά με τον εμβολιασμό, γράφει η Sigalos.

Επιπρόσθετα από την νομική ασυλία, η ίδια νομοθεσία καθιέρωσε το «Countermeasures Injury Compensation Program» (CICP) το οποίο παρέχει οφέλη σε δικαιούχους που υπέστησαν σοβαρό πρόβλημα από μία από τις προστατευόμενες από την ασυλία εταιρείες.

Αυτό το ελάχιστα γνωστό κυβερνητικό πρόγραμμα υπάρχει εδώ και περίπου μια δεκαετία και το διαχειρίζεται μιας υπηρεσία που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας. Το ταμείο αυτό αφορά συνήθως εμβόλια που δεν θα χρειαζόταν ποτέ κάποιος, όπως για παράδειγμα αυτά για την γρίπη H1N1 και τον άνθρακα (anthrax).

Αν είναι η αίτηση αποζημίωσης στο CICP πετύχει, το πρόγραμμα παρέχει μέχρι και $50,000 τον χρόνο σε χαμένους μισθούς και ιατροφαρμακευτικά έξοδα. Δεν καλύπτει νομικά έξοδα ή οτιδήποτε για να αντισταθμίσει τον πόνο και τα δεινά που θα υποστεί κάποιος.

Επίσης υπάρχει και ένα επίδομα θανάτου με οροφή τα $370,376 για την οικογένεια κάποιου που θα πεθάνει αν το εμβόλιο για τον κορωνοϊό αποδειχθεί θανατηφόρο.

Ειδικοί στο ζήτημα της νομοθεσίας που διέπει τους εμβολιασμού αναφέρει πως είναι πολύ δύσκολη η χρήση του ταμείο. «Αυτό το κυβερνητικό πρόγραμμα αποζημιώσεων είναι πολύ δύσκολο να χρησιμοποιηθεί», είπε η Reiss. «Ο πήχυς για αποζημίωση είναι πολύ ψηλός».

Για πολλούς δικηγόρους που ασχολούνται με το θέμα των σοβαρών παρενεργειών από τα εμβόλιο είναι ανησυχητικό το γεγονός πως το CICP απέρριψε την πλειονότητα των αιτήσεων για αποζημίωση που υποβλήθηκαν από τον καιρό που ξεκίνησε το πρόγραμμα το 2010. Από τις 499 αιτήσεις που κατατέθηκαν το CICP αποζημείωσε μόνο 29 με ένα ποσό άνω των $6 εκατομμυρίων.

Ο David Carney, αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου για τα Εμβόλια (Vaccines Bar Association) δήλωσε στο «CNBC» πως το CICP μπορεί να αρνηθεί μια αίτηση για διάφορους λόγους. «Ένας λόγος μπορεί να είναι ότι τα ιατρικά αρχεία δεν στηρίζουν μια τέτοια αξίωση», είπε ο Carney που ασχολείται με θέματα παρανεργειών από εμβόλια και πρόσθεσε πως είναι πολύπλοκη η επιχειρηματολογία και η παροχή της ιατροικής βάσης αναφορικά με το γιατί συνέβησαν οι παρανέργειες που οδήγησαν σε τραυματισμό.

Η απόδειξη τραυματισμού ως απευθείας αποτέλεσμα του εμβολίου για τον Covid19 θα είναι δύσκολο, είπε. «Δεν είναι τόσο απλό όσο να πει "γεια σας, έκανα μια θεραπεία για τον κορωνοϊό και τώρα έχω τραυματιστεί". Υπάρχει μεγάλο βάρος απόδειξης εκεί.»

Υπάρχει επίσης η αυστηρή προϋπόθεση πως η αίτηση πρέπει να καταχωρηθεί μέσα σε 12 μήνες από την ημέρα που χορηγήθηκε το εμβόλιο.

«Δικαστήριο Εμβολίων» χωρίς όμως Covid19

«Τα άτομα που θα βλαφθούν από ένα εμβόλιο κορωνοϊού αξίζουν να αποζημιωθύν γρήγορα και γενναιόδωρα. Η νομοθεσία δεν το κάνει αυτό», είπε η Reiss.

Οι νομικοί είπαν στο «CNBC» πως θα ήταν πιο λογικό για τις παρενέργειες από το εμβόλιου του κορωνοϊού οι αιτήσεις να διοχετεύονταν μέσα από ένα άλλο πρόγραμμα που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας, το «National Vaccine Injury Compensation Program» (VICP). Αυτό χειρίζεται αξιώσεις για 16 εμβόλια ρουτίνας. Είναι γνωστό ως το «δικαστήριο εμβολίων» και το πρόγραμμα έχει πληρώσει περίπου το 70% των υποθέσεων που εκδικάστηκαν από το 2006 μέχρι το 2018.

Από το 1988 που άρχισε να εξετάζει αξιώσεις, το VICP κατέβαλε συνολικά $4,4 δισεκατομμύρια σε αποζημιώσεις. Αυτό επισκιάζει τα $6 εκατομμύρια του CICP.

Το VICP δίνει επίσης περισσότερο χρόνο -τρία χρόνια- για υποβολή αίτησης από την ημερομηνία του πρώτου συμπτώματος.

«Το VICP επιτρέπει την αποκατάσταση του πόνου και των ταλαιπωρίας, τα έξοδα δικηγόρου, μαζί με τα ιατρικά έξοδα και τους χαμένους μισθούς, αν υπάρχουν», είπε ο Michael Maxwell, δικηγόρος με ειδίκευση στις σωματικές βλάβες και τραυματισμούς στο εργασιακό περιβάλλον. «Σύμφωνα με το CICP, μόνο οι χαμένοι μισθοί και τα ιατρικά έξοδα που δεν καλύπτονται από την τσέπη. Αυτό είναι, εκτός αν υπάρχει θάνατος.»

Όμως, τα εμβόλια για τον κορωνοϊό Covid19 δεν περιλαμβάνονται στην λίστα των εμβολίων που καλύπτονται από το «δικαστήριο εμβολίων» του VICP.

Η Reiss ανέφερε στο «CNBC» πως η καλύτερη λύση θα ήταν να αλλάξουν οι κανονισμοί του VICP και να προστεθούν τα εμβόλια για τον κορωνοϊό στην λίστα των εμβολίων που καλύπτονται. «Αυτό θα απαιτήσει νομοθετική αλλαγή. Ελπίζω πως αυτή η νομοθετική αλλαγή θα συμβεί», κατέληξε.

Εμβόλιο AstraZeneca

Στα τέλη Αυγούστου, η φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca, η οποία επίσης αναπτύσσει εμβόλιο προστασίας από τον κορωνοϊό, υπέβαλε το «ασυνήθιστο» αίτημα να αποποιηθεί κάθε ευθύνης και να μην θεωρηθεί ένοχη για τυχόν παρενέργειες που θα προκύψουν από αυτό, σύμφωνα με βελγική εφημερίδα.

Ο Ruud Dobber, στέλεχος της AstraZeneca, δήλωσε ότι οι περισσότερες χώρες με τις οποίες η εταιρεία του υπέγραψε συμφωνίες προμηθειών έχουν ήδη αποδεχτεί αυτό το αίτημά τους. Αρνήθηκε ωστόσο να κατονομάσει ποιες είναι αυτές οι χώρες.

Ο Dobber είπε επίσης ότι η AstraZeneca απλά «δεν μπορεί να αναλάβει το ρίσκο» να έρθει αντιμέτωπη με τις όποιες ευθύνες εάν «σε τέσσερα χρόνια το εμβόλιο εμφανίζει παρενέργειες».

«Στις συμβάσεις που έχουμε συνάψει, ζητάμε αποζημίωση. Για τις περισσότερες χώρες είναι αποδεκτό να αναλάβουν αυτό το ρίσκο στους ώμους τους, επειδή είναι προς το εθνικό τους συμφέρον», πρόσθεσε.

Ελλάδα: Συγκατάθεση εμβολιασμού

Σύμφωνα με «Τα Νέα», οι πολίτες που θα εμβολιαστούν το επόμενο διάστημα στην Ελλάδα, θα πρέπει να υπογράφουν ένα έντυπο με το οποίο θα επιβεβαιώνουν ότι έχουν ενημερωθεί - μεταξύ άλλων -   για τις πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Το έντυπο έχει σταλεί, ήδη, από το Υπουργείο Υγείας, στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα όλης της χώρας και αποτελεί την υποχρεωτική συναίνεση των πολιτών πριν τον εμβολιασμό.

Όπως προβλέπεται στις οδηγίες που απεστάλησαν στα εμβολιαστικά κέντρα και συντάχθηκαν από το υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, οι πολίτες που θα δεχθούν να κάνουν το εμβόλιο για την Covid-19, θα πρέπει να δώσουν τη συναίνεσή τους, γεγονός που θα διασφαλίζει ότι έχουν ενημερωθεί πλήρως για τη διαδικασία αλλά και για τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Συγκεκριμένα στο έντυπο συγκατάθεσης αναφέρεται:

«Έχω διαβάσει ή μου εξηγήθηκαν οι πληροφορίες σχετικά με το υπό χορήγηση εμβόλιο έναντι της Covid-19. Κατανοώ τα πλεονεκτήματα και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου και τον κίνδυνο μην εμβολιασμού. Έχω ενημερωθεί για τις αντενδείξεις εμβολιασμού με το παραπάνω εμβόλιο στο παραπάνω άτομο. Κατανοώ ότι στη σπάνια περίπτωση εμφάνισης αναφυλαξίας, θα γίνει παροχή επείγουσας θεραπείας. Είχα την ευκαιρία να θέσω ερωτήσεις, οι οποίες απαντήθηκαν ικανοποιητικά».

Στην περίπτωση που κάποιος πολίτης δεν δύναται να παράσχει προφορική συγκατάθεση για το εμβόλιο, θα πρέπει να συμπληρώνεται το έγγραφο από κάποιον οικείο, πάροχο φροντίδας ή δικαστικό συμπαραστάτη.