H νέα ψηφιακή εποχή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα την υιοθέτηση νέων κανόνων για τις ψηφιακές πλατφόρμες στo πλαίσιo της στρατηγικής της για την πλήρη και αναβαθμισμένη παρουσία της στην ψηφιακή εποχή. Οι προτάσεις της Επιτροπής είναι φιλόδοξες και ολοκληρωμένες και στοχεύουν στη μεταρρύθμιση του ψηφιακού χώρου, ενώ περιλαμβάνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις επιγραμμικές αγορές (online market places) και άλλες επιγραμμικές πλατφόρμες (online platforms).

Κεντρικούς άξονες των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελούν οι ευρωπαϊκές αξίες, η προστασία των καταναλωτών και η διασφάλιση και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας και του κράτους δίκαιου. Οι πιο πάνω άξονες αποτελούν την πεμπτουσία της πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ψηφιακές υπηρεσίες και της πράξης για τις ψηφιακές αγορές, οι οποίες μέσω ενός σύγχρονου εγχειριδίου κανόνων που θα εφαρμόζεται οριζόντια στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένους στόχους, που αφορούν στην προώθηση της καινοτομίας, της ανάπτυξης, την ανταγωνιστικότητα, και καλύτερες και αξιόπιστες επιγραμμικές υπηρεσίες. Άλλα βασικά χαρακτηριστικά των πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ψηφιακή εποχή αφορούν στη στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας και ψηφιακής παροχής υπηρεσιών και αγορών, την απαγόρευση επιβολής αθέμιτων όρων, με έμφαση στον ελεύθερο και δίκαιο ανταγωνισμό στο διαδίκτυο, όπως ακριβώς συμβαίνει και εκτός διαδικτύου, στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς.

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες ειδικότερα στοχεύει στην πλήρη μεταρρύθμιση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου, το οποίο λαμβάνει πλέον υπόψη τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και της σημασίας του ηλεκτρονικού εμπορίου στο πλαίσιο του ευρύτερου στόχου για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Μέσω της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα εισαχθούν κανόνες για την αφαίρεση παράνομων αγαθών, υπηρεσιών ή περιεχομένου από το διαδίκτυο, διασφαλίσεις για τους χρήστες των οποίων το περιεχόμενο έχει εσφαλμένα διαγραφεί από πλατφόρμες, νέες υποχρεώσεις για πολύ μεγάλες πλατφόρμες σχετικά με τη λήψη μέτρων βάσει κινδύνου για την πρόληψη της κατάχρησης των συστημάτων τους, μέτρα διαφάνειας ευρέος φάσματος, νέες εξουσίες για τον έλεγχο του τρόπου λειτουργίας των πλατφορμών, νέοι κανόνες σχετικά με την ιχνηλασιμότητα των επιχειρηματικών χρηστών στις επιγραμμικές αγορές και μια καινοτόμος διαδικασία συνεργασίας σε όλο το εύρος της ενιαίας αγοράς.

Όσον αφορά την πράξη για τις ψηφιακές αγορές, η πρόθεση είναι όπως αντιμετωπιστούν οι αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από συγκεκριμένες συμπεριφορές πλατφορμών που λειτουργούν ως ψηφιακοί ρυθμιστές και οι οποίες έχουν μια παγιωμένη και σταθερή θέση στην επιγραμμική αγορά. Ένας από τους κεντρικότερους άξονες στην υπό αναφορά πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ρύθμιση αθέμιτων επιχειρηματικών πρακτικών και ο έλεγχος των οικοσυστημάτων πλατφορμών, με επίκεντρο την προστασία του καταναλωτή. Προς τούτο, μέσω της πράξης θα ελέγχονται η αθέμιτη χρήση δεδομένων και η διασφάλιση ότι δεν θα επιτρέπονται καταστάσεις εγκλωβισμού των χρηστών σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία.

Καταληκτικά, η μετάβαση στη νέα ψηφιακή εποχή απαιτεί την πλήρη κατανόηση των επιπτώσεων της ψηφιοποίησης, των επιγραμμικών αγορών και υπηρεσιών και την πλήρη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των καταναλωτών στο νέο ψηφιακό περιβάλλον που παρέχουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες. Όλα τα πιο πάνω πρέπει να έχουν πάντα γνώμονα την τήρηση των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού και την προώθηση των κοινωνικών και οικονομικών οφελών που έχουν και μπορούν να έχουν ακόμη σε πιο μεγάλο βαθμό οι επιγραμμικές υπηρεσίες και αγορές.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας