Γιατί έγινε ο Θεός άνθρωπος;

Κουρασμένος ο σημερινός άνθρωπος από τις διάφορες γιορτές, που κατήντησαν τυπική εκπλήρωση κοινωνικών συμβατικοτήτων, αντιμετωπίζει και τα Χριστούγεννα χωρίς την εσωτερική προσέγγισή τους.

Οι περισσότεροι, ακόμη και οι κατά τα άλλα θρησκευτικοί βλέπουμε τα Χριστούγεννα σαν μια μεγάλη οικογενειακή εορτή, που προσφέρει την ευκαιρία να ξαναμαζευθεί η σκορπισμένη οικογένεια γύρω από τον Χριστό της φάτνης στο χριστουγεννιάτικο δένδρο, που βγήκε και αυτό από το ντουλάπι, για να στολίσει για μερικές μέρες κάποια γωνιά του σπιτιού μας. Σήμερα, όμως, καλείται ο καθένας μας να θέσει στον εαυτό του το ερώτημα: τι σημαίνουν τα Χριστούγεννα για μένα; Είναι η εξατομίκευση του γενικότερου ερωτήματος: «Γιατί έγινε ο Θεός άνθρωπος», που απασχόλησε τα μεγαλύτερα πνεύματα της Ιστορίας.

«...Ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν»

Χριστούγεννα είναι η Γέννηση του Αιώνιου Θεού από έναν άνθρωπο, μια Μάνα, την Παναγία, και η είσοδος του Θεανθρώπου μέσα στην Ιστορία. Αυτό, που δεν μπόρεσαν ούτε με τη φαντασία τους να πλησιάσουν οι σοφοί του κόσμου, έγινε σε μια δεδομένη στιγμὴ πραγματικότητα. Ο Άκτιστος Θεός γίνεται «ὃ οὐκἦν», για τη σωτηρία μας. Αυτός, που το σύμπαν δεν τον χωρεί, «χωρεῖται ἐν γαστρί». Ο άπειρος Θεός αυτοπεριορίζεται μέσα στην ανθρώπινη φύση, που πήρε από την Πάναγνη Θεοτόκο. Στη γλώσσα των Αγίων Πατέρων μας αυτό ονομάζεται «συγκατάβασις». Συγκαταβαίνει ο Θεός. Ο πέρα από κάθε μέτρο και μέγεθος γίνεται μικρός. Ο ασύλληπτος από κάθε δύναμη αισθήσεως γίνεται αισθητός και απτός και ορατός. Γιατί; Για να κοινωνήσει μαζί μας. Αυτομεταφράζεται ο Θεός στη δική μας γλώσσα, για να μπορέσουμε να Τον δεχθούμε και να Τον καταλάβουμε. Αν μας μιλούσε την ουράνια γλώσσα, δεν θα μπορούσαμε να Τον πιστεύσουμε· γι' αυτό μιλεί τη δική μας γλώσσα, την επίγεια (Ἰωάν. γ' 12). Έτσι πραγματοποιεί ο ίδιος ο Θεός αυτό, που απέτυχε ο άνθρωπος να κατορθώσει.

Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ' εἰκόνα» του Χριστού. Το πρότυπό του (τὸ «ἀρχέτυπόν» του) ήταν ο Χριστός, ως Θεάνθρωπος. Σ' αυτό το «αρχέτυπον» όφειλε να υψωθεί ο άνθρωπος. Να καθαρισθεί, δηλαδή, και να αγαπήσει τον Θεό τόσο, ώστε ο Θεός να έλθει να σκηνώσει μέσα του και να φανερωθεί μέσα στην Ιστορία ο Θεάνθρωπος. Ο εκτροχιασμός από αυτήν την πορεία απετέλεσε την πτώση του ανθρώπου. Την αποτυχία του ανθρώπου θεραπεύει η αγάπη του Θεού. «Ὅταν ἦλθεν ὁ καθορισμένος - ἀπὸ τὸν Θεὸν - καιρὸς τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας», «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ». Που σημαίνει: Ήλθε ο ίδιος ο Θεός «αυτεπάγγελτος», όπως θα πει εύστοχα ο ποιητής του Ακαθίστου Ύμνου, για να μας «εξαγοράσει» από την κατάρα του Νόμου και να μας χαρίσει την υιοθεσία. Ο ενανθρωπήσας Θεός έγινε «ὑπὸ Νόμον», περιετμήθη και έκαμε όλα όσα απαιτούσε ο παλαιοδιαθηκικός νόμος, και επλήρωσε (Ματθ. ε´ 17) όλον τον Νόμο, μένοντας μακριά από κάθε αμαρτία. Έτσι, έμεινε ο Κύριος έξω από την κατάρα του Νόμου, που λέγει: «ἐπικατάρατος πᾶς ἄνθρωπος, ὃς οὐκ ἐμμένει ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις τοῦ νόμου, τοῦ ποιῆσαι αὐτοὺς» (Δευτ. κζ'26). Εξεπλήρωσε, λοιπόν, Αυτός ολόκληρο τον Νόμο, εξαγοράζοντάς μας από την κατάρα του Νόμου, αφού εμείς δεν μπορούσαμε ποτὲ να φυλάξουμε όλα τα προστάγματά του. Ελευθερώνοντάς μας δε από την κατάρα του Νόμου και ενώνοντάς μας μαζί Του με το άγιο Βάπτισμα, μας χαρίζει την υιοθεσία, μας καθιστά υιούς του Θεού κατά χάριν. Η υιοθεσία μας, λοιπόν, η ένωσή μας με τον Χριστό, η θέωσή μας, είναι ο στόχος της σαρκώσεώς Του. Αυτός είναι ο μοναδικός «προορισμός» του ανθρώπου, ο μοναδικός σκοπός της ζωής μας.

Θεμέλιο της σωτηρίας μας

Ο Χριστός μας με την «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου» σάρκωσή του γεννήθηκε ελεύθερος απ’ όλες τις συνέπειες της ἁμαρτίας, τον πόνο, τον θάνατο. Όπως όμως από φιλανθρωπία (αγάπη για τὸν άνθρωπο) σαρκώθηκε ο Θεός, έτσι από αγάπη δέχθηκε να αναλάβει και τις συνέπειες της δικής μας αμαρτίας, τον πόνο και τον θάνατο. Ανέλαβε όλη την ανθρώπινη πραγματικότητα, εκτός από την ίδια την αμαρτία. Αυτό το έκαμε, για να συντρίψει την αμαρτία μας και τις συνέπειές της, μέχρι τον θάνατο, στη δική Του ανθρώπινη φύση. Γι' αυτό δέχθηκε ο Χριστός να φθάσει μέχρι το πάθος του Σταυρού. Γι' αυτό φορτωμένος τις δικές μας αμαρτίες κατέβηκε μέχρι τον Άδη. Κατέβηκε μέχρι το τελευταίο σκαλοπάτι της δικής μας πτώσεως, για να θανατώσει την αμαρτία μας στον Σταυρό Του, να την θάψει στα βάθη του Άδη, και να αναστήσει ολοκάθαρη και φωτισμένη την ανθρώπινη φύση, ανεβάζοντάς την μέχρι το βασίλειο του Τριαδικού Θεού με την Ανάληψή Του. Να, λοιπόν, γιατί η Ορθοδοξία δεν περιορίζεται στις συναισθηματικότητες, που γεννά ο σταυρός, το πάθος, του Χριστού, όπως συμβαίνει έξω από αυτήν. Γιατί το θεμέλιο της σωτηρίας μας είναι η σάρκωση του Θείου Λόγου. Χωρίς τη Σάρκωση και τα Χριστούγεννα δεν νοείται η σταύρωση του Χριστού, ο θάνατος και η Ανάστασή Του. Ο Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής λέει ότι η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου είναι «τὸ μακάριον, δι᾽ ὃ τὰ πάντα συνέστησαν τέλος». Για την ενανθρώπηση, δηλαδή, έγιναν όλα τα κτίσματα, αφού η θέωση του ανθρώπου και ο αγιασμός του κόσμου είναι ο μοναδικός σκοπός της δημιουργίας.

Μετοχή στη σωτηρία

Ο Θείος Λόγος με τη σάρκωσή Του ένωσε στο Πρόσωπό Του το κτιστό με το άκτιστο, τον Θεό με τον άνθρωπο. Ό,τι όμως συνέβη στην ατομική ανθρώπινη φύση του Χριστού, συμβαίνει και στον καθένα μας. Με τη σάρκωσή Του ο Χριστός μάς ένωσε όλους μαζί Του. Με το βάπτισμά μας μετέχουμε στο γεγονός της σαρκώσεως, ενοφθαλμιζόμασθε στην θεωμένη ανθρώπινη φύση του Χριστού μας, για να ταφούμε (να πεθάνουμε) μαζί Του και να αναστηθούμε μαζί Του. Για να γίνει όμως ολόκληρη η σωτηρία μας, πρέπει και το πρόσωπό μας (το εγώ μας, η θέλησή μας) να ενωθεί με τον Χριστό. Και αυτό συμβαίνει, όταν καθαρθούμε από τα πάθη μας και αφήσουμε το Πνεύμα το Άγιο να κατοικήσει μέσα μας. Αυτό μας υπενθυμίζει ο Απ. Παύλος. Απόδειξη του ότι αξιωθήκαμε να γίνουμε «υιοί» Θεού λέει είναι η παρουσία του Αγ. Πνεύματος μέσα μας, το Οποίο προσεύχεται μέσα στην καρδιά μας (Γαλ. 4,6). Είναι η «νοερά ευχή» η «προσευχή της καρδίας», για την οποία μιλούν οι άγιοι Πατέρες μας. Με τη χάρη και συνέργεια του Αγ. Πνεύματος μένουμε ενωμένοι με τον Χριστό και αγιάζεται όλη η ζωή μας. Με άρη του Αγίου Πνεύματος μετέχουμε στην εν Χριστώ σωτηρία, σωζόμασθε, θεούμεθα. Η ζωή της Εκκλησίας είναι ο συνεχής αγώνας του πιστού να μείνει μέσα στη χάρη του Θεού, να έχει μέσα του Πνεύμα Άγιον, για να αγιάζεται όλη η ζωή μας, και η προσωπική και η κοινωνική. Για να μεταμορφώνεται σε ζωή Χριστού ολόκληρη η ζωή μας.