Η σχεδιαζόμενη από την ΕΕ πολυμερής διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο

Στα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ζητείται σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων, ζητήματα θαλάσσιας οριοθέτησης, ενέργειας και άλλα. Η πρωτοβουλία, ως γνωστόν, ανήκει στη Τουρκία, η οποία μάλιστα έθεσε στο παρελθόν θέμα παρουσίας στη διάσκεψη και του ψευδοκράτους. Η διάσκεψη αυτή, αν τελικά πραγματοποιηθεί, θυμίζει τη περιβόητη τριμερή διάσκεψη του Λονδίνου, την οποίαν συγκάλεσαν οι Άγγλοι τον Αύγουστο του 1955 και κάλεσαν Ελλάδα και Τουρκία, προκειμένου να συζητήσουν -όπως και τώρα- θέματα Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα έπεσε στην παγίδα των Άγγλων και αποδέχτηκε τη συμμετοχή και τελικά το μόνο θέμα που συζητήθηκε ήταν το Κυπριακό και ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ που μόλις άρχιζε. Σκοπός βέβαια της γηραιάς Αλβιώνος, μέσω της διάσκεψης αυτής, δεν ήταν άλλος, παρά η εμπλοκή της Τουρκίας στο κυπριακό πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό, οι επιτήδειοι Άγγλοι έβαλαν την Τουρκία για πρώτη φορά μέτοχο στο Κυπριακό, αφού, όπως είναι γνωστό, η τελευταία, με τη συνθήκη της Λωζάννης του 1923, έχασε κάθε δικαίωμα επί της Κύπρου και το 1925 η Κύπρος ανακηρύχθηκε αποικία της Αγγλίας. Και όχι μόνον αυτό. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Φατίν Ζορλού, που συμμετείχε στη διάσκεψη, ξεδίπλωσε τη στρατηγική της Τουρκίας επί του Κυπριακού, λέγοντας ότι: «Η Τουρκία σε περίπτωση πολέμου μπορεί να διασφαλίσει τον ανεφοδιασμό της μόνο από τα λιμάνια της νότιας και νοτιοανατολικής χώρας, μιας και τα λιμάνια της δυτικής Τουρκίας ελέγχονται από τα ελληνικά νησιά. Εάν η Κύπρος κατέχεται από εχθρική χώρα (δηλαδή την Ελλάδα), η Τουρκία θα πρέπει να αυτοκτονήσει». Στη βάση αυτής της στρατηγικής, ο πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές ανέθεσε στον βουλευτή της αντιπολίτευσης, Νιχάτ Ερίμ, να συντάξει το γνωστό σχέδιο επανάκτησης της Κύπρου, το οποίο υλοποιείται σταθερά μέχρι σήμερα.

Στη βάση των πιο πάνω, γίνεται φανερόν ότι, απώτερος σκοπός της Τουρκίας μέσω της πολυμερούς αυτής διάσκεψης, που συγκαλεί η ΕΕ κατά παρότρυνση της τελευταίας, είναι η διεθνοποίηση του τουρκικού αναθεωρητισμού στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, καθώς και η επίτευξη συμφωνίας διανομής του φυσικού αερίου μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και ψευδοκράτους πριν από τη λύση του Κυπριακού.

Κατανοούμε την αποδοχή από Κύπρο και Ελλάδα της συμπερίληψης στο κείμενο των συμπερασμάτων της πρόθεσης της ΕΕ να συγκαλέσει μια τέτοια διάσκεψη, με δεδομένον ότι η συμμετοχή, ο χρόνος, η ατζέντα των συζητήσεων και άλλες λεπτομέρειες, θα συμφωνηθούν αργότερα από τα εμπλεκόμενα μέρη, όπως καθορίζεται στο κείμενο. Πολλά όμως είναι τα ερωτήματα που γεννιούνται από μια τέτοια πρωτοβουλία, κυριότερα των οποίων είναι τα εξής:

1. Τα μόνα προβλήματα ενδιαφέροντος της ΕΕ, που υπάρχουν στην περιοχή, είναι ο διαχωρισμός της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Κύπρου – Τουρκίας (δεν μιλάμε για το Κυπριακό, γιατί οι συνομιλίες βρίσκονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ). Τι δουλειά λοιπόν έχουν χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Μάλτα, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, ο Λίβανος, πιθανόν και άλλες, να εμπλακούν στη συζήτηση θεμάτων τα οποία ούτε τις αφορούν, ούτε τις ενδιαφέρουν;
2. Στη βάση ποιας νομικής βάσης θα γίνει η συζήτηση και ο διαχωρισμός των ΑΟΖ, αφού η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας και δεν αποδέχεται τις διαδικασίες που καθορίζονται σ’ αυτήν για τον διαχωρισμό των ΑΟΖ γειτονικών κρατών;
3. Mε ποιο στάτους θα εκπροσωπηθεί το ψευδοκράτος, όπως απαιτεί η Τουρκία, αφού το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα μόνο σε κρατικές οντότητες; Ακόμα και αν η Τουρκία κατορθώσει να πείσει την ΕΕ να αποδεχθεί τη συμμετοχή του ψευδοκράτους υπό την ιδιότητα του παρατηρητή, αυτό θα είναι μια μεγάλη ήττα για τη πλευρά μας και ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης και ταϊβανοποίησης του κατοχικού μορφώματος.

Η ελληνική αντίδραση

Κατόπιν των πιο πάνω, όταν αρχίσουν οι προκαταρκτικές συνομιλίες για προετοιμασία της διάσκεψης, Κύπρος και Ελλάδα θα πρέπει να θέσουν υπό προϋποθέσεις τη συμμετοχή τους, προβάλλοντας τρία βασικά επιχειρήματα: Πρώτον, η Τουρκία θα πρέπει να υπογράψει και να κυρώσει τη συνθήκη του δικαίου της θάλασσας (UNCLOS), ή τουλάχιστον να δεσμευθεί εγγράφως ότι οι όποιες συζητήσεις γίνουν, θα γίνουν στη βάση των διαδικασιών που καθορίζονται στο δίκαιο της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης για υπογραφή συνυποσχετικού για προσφυγή στο δικαστήριο της Χάγης, σε περίπτωση που οι πλευρές δεν καταλήξουν σε συμφωνία. Δεύτερον, ότι τα μόνα θέματα που θα συζητηθούν θα είναι ο διαχωρισμός της ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Τουρκίας και υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, και, τρίτον, ότι το ψευδοκράτος δεν θα συμμετάσχει υπό οποιανδήποτε ιδιότητα. Από πλευράς δε Κυπριακής Δημοκρατίας να τεθεί και η προϋπόθεση ότι καμιά συζήτηση δεν θα γίνει για διαμοιρασμό του φυσικού αερίου ή των κερδών από την πώλησή του, μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και ψευδοκράτους, πριν από τη λύση του κυπριακού προβλήματος.

Είναι καιρός, νομίζω, Κύπρος και Ελλάδα να αφήσουν κατά μέρος τις υποχωρήσεις και τον κατευνασμό απέναντι στη Τουρκία και την πολιτική του καλού παιδιού απέναντι στην ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα. Καιρός να υψώσουμε το ανάστημα, υπερασπιζόμενοι όσα το διεθνές δίκαιο μάς παραχώρησε και μας υποχρεώνει να πράξουμε γι’ αυτό. Ας αναλογισθούμε, στα 46 χρόνια που πέρασαν από την τουρκική εισβολή, τι κερδίσαμε και τι χάσαμε με την κατευναστική πολιτική και τα φοβικά σύνδρομα που μας διακατέχουν. Αν, παρ’ ελπίδα, συγκατανεύσουμε στη συμμετοχή μας στη σχεδιαζόμενη από την ΕΕ πολυμερή διάσκεψη για θέματα Ανατολικής Μεσογείου χωρίς τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις, ακόμα και αν η διάσκεψη καταλήξει σε αποτυχία, η Τουρκία θα έχει πετύχει μια στρατηγική νίκη εις βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας, αφού θα έχει βάλει στο τραπέζι μιας διεθνούς, υπό την αιγίδα της ΕΕ, διάσκεψης, τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, κάτι που απέτυχε να πράξει μέχρι σήμερα. Με λίγα λόγια, θα διεθνοποιήσει ζητήματα, όπως η γαλάζια πατρίδα, οι παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου και την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας, και ενδεχομένως και άλλες διεκδικήσεις στο Αιγαίο και στη Θράκη, με ό,τι σημαίνει αυτό για την Κύπρο, την Ελλάδα αλλά και τον ευρύτερο Ελληνισμό.

*Αντιστράτηγος ε.α.