Αναλύσεις

Έξυπνες αλλά και «πράσινες» πόλεις

Προωθείται η ανάπτυξη εθνικού πλαισίου στρατηγικής και προώθησης έξυπνων πόλεων από το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής

Έμφαση στην ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών αλλά και πρακτικών αειφορίας, ώστε να μετατραπούν οι πόλεις της Κύπρου σε «ευφυείς» αλλά και πιο «πράσινες», καταβάλλονται τόσο από τις τοπικές Αρχές, όσο και από την Κυβέρνηση. Παρά το ότι, ως εφαρμογή, το πλαίσιο της «έξυπνης πόλης» εφαρμόζεται σε πρώιμο στάδιο τα τελευταία χρόνια από διάφορες πόλεις με στόχο κυρίως την εφαρμοσμένη παροχή καινοτόμων πρακτικών για εξυπηρέτηση των δημοτών τους, μόλις πρόσφατα το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την ανάπτυξη εθνικού πλαισίου στρατηγικής και προώθησης έξυπνων πόλεων έπειτα από πρόταση του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής.

Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση το αρμόδιο Υφυπουργείο, «η εν λόγω πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδιασμού της Κυβέρνησης για επίτευξη της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης καθώς και για προώθηση της καινοτομίας, ως εργαλείων κοινωνικής ευημερίας και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, στο σημερινό συνεχώς μεταβαλλόμενο και άκρως ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον».

Το έργο θα τελεί υπό τον συντονισμό του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, σε συνεργασία με όλους τους εταίρους (αρμόδια Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση), και προνοεί τον καθορισμό και την υιοθέτηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, πολιτικών και υποδομών που να επιτρέπουν την αποτελεσματική δημιουργία έξυπνων πόλεων σε όλη την Κύπρο, κατά τρόπο ομοιόμορφο, εκμεταλλευόμενοι και οικονομίες κλίμακας στην υλοποίηση των διαφόρων δράσεων.

«Έξυπνες πόλεις» και Κύπρος

Ο όρος «έξυπνη πόλη» πρωτοεμφανίστηκε περί τα τέλη του 20ού αιώνα, ερμηνεύοντας τη χρήση τεχνολογικών πληροφοριών, φιλικών προς τον χρήστη, ενώ στη συνέχεια επεκτάθηκε με τη σημασία της χρήσης έξυπνων πρακτικών τεχνολογίας ως προς την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου σε ένα αστικό περιβάλλον. Το 2014, η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών πρότεινε ως ορισμό «Μια έξυπνη αειφόρος πόλη είναι μία καινοτόμος πόλη που χρησιμοποιεί Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών και άλλα μέσα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, της αποδοτικότητας των αστικών λειτουργιών και των υπηρεσιών της ανταγωνιστικότητας, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες των σημερινών και των μελλοντικών γενεών όσον αφορά τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές» (United Nations, Economic and Social Council, 2016).

Το ιδανικό μοντέλο της «έξυπνης πόλης» φαίνεται να έχει ενθαρρύνει αρκετές τοπικές Αρχές στη χώρα μας, ώστε να το εφαρμόζουν πρακτικά στην καθημερινότητα των δημοτών τους. Σύμφωνα με όσα λέχθηκαν και στη διαδικτυακή συζήτηση την περασμένη Παρασκευή, κατά τη διάρκεια της Βραδιάς του Ερευνητή που διοργάνωσε το Ίδρυμα Καινοτομίας και Έρευνας για 14η συνεχόμενη χρονιά, με καλεσμένους συνομιλητές τον Γενικό Διευθυντή του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής Δρα Στέλιο Χειμώνα, την Επίτροπο Περιβάλλοντος Κλέλια Βασιλείου, τους Δημάρχους Λάρνακας, Λεμεσού και Πάφου καθώς και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας και με συντονιστή τον Γενικό Διευθυντή του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας Θεόδωρο Λουκαΐδη, οι πόλεις της Κύπρου εφαρμόζουν σταδιακά «έξυπνες» και καινοτόμες λειτουργίες. Συγκεκριμένα, η Λευκωσία, σύμφωνα με τον Δημοτικό Σύμβουλο Κώστα Πέτσα, ξεκίνησε να ασχολείται με το θέμα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εγκρίνοντας Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης Έξυπνης Πόλης για τη δεκαετία 2018-2028, η Λεμεσός, σύμφωνα με τον Δήμαρχο Νίκο Νικολαΐδη, εφαρμόζει διάφορες λειτουργίες αναφοράς παραπόνων και βλαβών μέσω εφαρμογής για έξυπνες κινητές συσκευές, η Λάρνακα, σύμφωνα με τον Δήμαρχό της Ανδρέα Βύρα, μέσω της δικής της στρατηγικής έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει τη διαχείριση παραπόνων, ενώ έχει προχωρήσει και τον τομέα του «smart parking», με στόχο να εφαρμοστούν και περισσότερες παρεμβάσεις. Τέλος, η Πάφος, σύμφωνα με τον Δήμαρχο Φαίδωνα Φαίδωνος, έχει εδώ και δύο χρόνια εκπονήσει τη δική της στρατηγική για μετάβαση της Πάφου σε «ευφυή πόλη» με 32 χρόνια, ευελπιστώντας, παράλληλα, στη διεθνή πιστοποίησή της σε περίοδο δύο ετών.

Επισημαίνεται ότι η εφαρμογή των καινοτομιών για «έξυπνες πόλεις» αναμένεται να συμβάλει, κυρίως, σε θέματα κινητικότητας όπως η διαχείριση κυκλοφοριακού, η διαθεσιμότητα χώρων στάθμευσης, σε θέματα παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και ασφάλειας, όπως η διαχείριση επειγόντων περιστατικών, και σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος μέσω της εξοικονόμησης πόρων και της μείωσης ρύπανσης. Μάλιστα, η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης για ανάπτυξη εθνικού πλαισίου στρατηγικής και προώθησης έξυπνων πόλεων είναι πλήρως εναρμονισμένη με την αναπτυξιακή στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύει σε μια σύγχρονη, ψηφιακή, αποδοτική ως προς τη χρήση πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, και μια κλιματικά ουδέτερη ευρωπαϊκή επικράτεια. Για τη στρατηγική αυτή θα αντληθούν χρηματοδοτήσεις και από διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, το πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη, και το πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη, που είναι το πρώτο αμιγώς ψηφιακό χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ και το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού 2021-2027.

Και «πράσινες» πόλεις

Ο χαρακτήρας και οι εφαρμοσμένες καινοτομίες της ευφυούς πόλης δεν θα μπορούσαν να μη συμβάλουν και σε ένα αειφόρο πρότυπο ανάπτυξης, που να εξυπηρετεί αφενός τις πραγματικές ανάγκες του δημότη και, αφετέρου, να αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως ένα αμιγώς αναπτυξιακό απόθεμα. Ήδη από το 2015 τα κράτη-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συμφώνησαν στη δημιουργία ενός κοινού πλαισίου για την αειφόρο ανάπτυξη με δεκαεπτά στόχους τους οποίους θα πρέπει να επιτύχουν μέχρι το 2030 και αντικατοπτρίζουν το όραμα της παγκόσμιας κοινότητας για το κοινό επιθυμητό μέλλον και υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο η ολιστική προσέγγιση της αειφόρου ανάπτυξης θα επιτευχθεί σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο (Αγγελίδης και Δρακούλη, 2019).

Όπως ανέφερε στη «Σ» η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Κλέλια Βασιλείου, οι «έξυπνες» και «πράσινες» πόλεις οπωσδήποτε οδηγούν στην κοινωνική δικαιοσύνη που γίνεται κάθε μέρα και πιο επιτακτική. Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας, ανέφερε, μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην ορθολογιστική διαχείριση πόρων, μέσω έξυπνων εργαλείων, μηχανισμών παρακολούθησης και εξυπηρέτησης των πολιτών. Σύμφωνα με την Επίτροπο Περιβάλλοντος, απ’ όλο αυτό το πλέγμα γίνεται πολύ πιο εύκολη η πρόσβαση των πολιτών στην πληροφόρηση και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, αφού στο διαδραστικό τούτο πλέγμα θα μπορούν να ποσοτικοποιούνται εξειδικευμένες αναλύσεις, έρευνας και αυτοματισμών, δημιουργώντας πιο ευνοϊκό και πράσινο περιβάλλον τόσο για εμάς τους ίδιους αλλά και για τις μελλοντικές γενιές. Το αστικό περιβάλλον, επισήμανε, πιέζεται από τους αυξανόμενους ρυθμούς ανάπτυξης και ως εκ τούτου μέσω της τεχνολογίας θα δοθούν λύσεις καλύτερης οργάνωσης, πληροφόρησης, δράσης και αντίδρασης.