Παραχώρηση κινήτρων

Αναπτύσσεται τελευταίως η συζήτηση σε σχέση με την παραχώρηση κινήτρων για προσέλκυση επενδύσεων και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Το επενδυτικό περιβάλλον, το οποίο έχει δημιουργηθεί μετά την εξάπλωση του κορωνοϊού, ενισχύει τις προκλήσεις για την παγκόσμια και τις εθνικές οικονομίες. Για κάθε χώρα και ειδικά για μια μικρή, εξωγενή οικονομία όπως αυτή της Κύπρου, η προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επαναφορά των θετικών ρυθμών ανάπτυξης.

Η Κύπρος δεν διαθέτει βαριά βιομηχανία, αν και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης ώστε να υπάρξει αύξηση των εξαγωγών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κύριοι τομείς που τροφοδοτούν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας να είναι ο τουρισμός, οι υπηρεσίες, η ναυτιλία και ο κατασκευαστικός τομέας. Ο τομέας της εκπαίδευσης ενισχύεται σταδιακά, ενώ σε σχέση με άλλες χώρες βρισκόμαστε ακόμη πολύ πίσω σε θέματα έρευνας και καινοτομίας.

Αναμφίβολα, η πανδημία επιβάρυνε ακόμη περισσότερο και με ασύμμετρο τρόπο ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης των τραπεζών δεν κατάφεραν να επιτύχουν την οικονομική ανάπτυξη που αναμενόταν τα προηγούμενα χρόνια, αν και ενισχύθηκαν για να μπορέσουν οι οικονομίες να αντέξουν στον αρνητικό αντίκτυπο του κορωνοϊού.

Για μια οικονομία όπως της Κύπρου, εξωγενή χωρίς τη μεγάλη εσωτερική αγορά, η παραχώρηση συγκεκριμένων κινήτρων για προσέλκυση κεφαλαίων είναι θεμιτή, νοουμένου ότι υπάρχει σωστός σχεδιασμός και έλεγχος ώστε να μην τυγχάνουν εκμετάλλευσης.

Σημειώνεται ότι ένα μέτρο για να μπορέσει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες (όπως για παράδειγμα το φορολογικό σύστημα της χώρας μας, που την έχει καταστήσει ένα ισχυρό χρηματοοικονομικό κέντρο). Αν υπάρξουν τέτοιες πρόνοιες, που το καθιστούν μη ανταγωνιστικό, τότε είναι καλύτερα το συγκεκριμένο μέτρο να καταργηθεί.

Επιπλέον είναι σημαντικό να αξιολογείται συστηματικά ο αντίκτυπος του συγκεκριμένου μέτρου στην οικονομία, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα, πέρα από τον δημοσιονομικό αντίκτυπο, και στον τομέα της απασχόλησης.

Την περασμένη εβδομάδα ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα η επέκταση, για άλλα πέντε χρόνια, της φοροαπαλλαγής του μικρότερου ποσού μεταξύ του 20% των εισοδημάτων και των 8.550 ευρώ από τη φορολόγηση για άτομα που γίνονται για πρώτη φορά φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου (εφαρμόζεται για πέντε έτη). Την ίδια στιγμή υπάρχει πρόνοια στη νομοθεσία για απαλλαγή από τη φορολόγηση, για τα πρώτα δέκα έτη, του 50% των εισοδημάτων ατόμων με ετήσιο μισθό τουλάχιστον 100.000 ευρώ, που εργάζονται και φορολογούνται για πρώτη φορά στην Κύπρο (ίσως θα ήταν θεμιτό να υπάρχει ένα μέτρο για όλες αυτές τις περιπτώσεις).

Ευρωπαϊκά παραδείγματα

Τα μέτρα αυτά σκοπό έχουν να προσελκύσουν υψηλής εισοδηματικής τάξης εργαζόμενους και εταιρείες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την Κύπρο ως βάση και θέλουν να μεταφέρουν μέρος του προσωπικού τους. Πέρα από τα πιο πάνω, πρόσφατα τροποποιήθηκαν και οι κανονισμοί για τη χορήγηση αδειών εργασίας, αυξάνοντας τον αριθμό των ατόμων από τρίτες χώρες που μπορούν να εργοδοτηθούν στη χώρα μας, κυρίως αν αφορά τους τομείς της τεχνολογίας και της φαρμακευτικής. Φυσικά συνεχίζουν να υπάρχουν προβλήματα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι η /ο σύζυγος ατόμου από χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να συνοδεύσει τον / τη σύζυγο στην Κύπρο που έχει πάρει άδεια εργοδότησης στη χώρα αλλά χωρίς να εργάζεται.

Η παραχώρηση κινήτρων γίνεται απ’ όλες τις κυβερνήσεις, πάντα φυσικά με σεβασμό στο διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, όπως η Μάλτα, η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και πολλές άλλες. Σημειώνουμε κυρίως ευρωπαϊκές χώρες εφόσον οποιαδήποτε μέτρα λάβει η Κύπρος πρέπει να είναι συμβατά με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει η δυνατότητα μη φορολόγησης (tax holidays) για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα εταιρειών που εγκαθίστανται στην Κύπρο, όπως προσφέρει η Σιγκαπούρη.

Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, δίνει τη δυνατότητα απόκτησης άδειας μόνιμης παραμονής όταν υπάλληλος έχει συμπληρώσει συγκεκριμένη χρονική περίοδο με άδεια εργοδότησης στη χώρα.

Όσον αφορά τη χορήγηση άδειας παραμονής, ο επενδυτής στην Πορτογαλία έχει τη δυνατότητα, πέραν των επενδύσεων σε ακίνητα, να προχωρήσει σε επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, σε επενδυτικά ταμεία ή εταιρείες που επενδύουν στη χώρα και δημιουργούν θέσεις εργασίας και σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Ο κάτοχος της άδειας έχει το δικαίωμα να ζει και να εργάζεται στην Πορτογαλία (σε αντίθεση με την Κύπρο, που δεν επιτρέπει την εργασία, κάτι που ενδεχομένως να πρέπει να επανεξεταστεί ενδεχομένως βάζοντας ελάχιστο ετήσιο μισθό για να αρθούν οι ανησυχίες ότι οι συγκεκριμένοι αιτητές θα παίρνουν θέσεις που θα ελάμβαναν μόνιμοι κάτοικοι) και να έχει πρόσβαση στην περιοχή Shenghen.

Σημειώνεται δε ότι, στα πέντε χρόνια διατήρησης της άδεια μόνιμης παραμονής, ο κάτοχος μπορεί να προχωρήσει σε αίτηση πολιτογράφησης νοουμένου ότι γνωρίζει τη γλώσσα και μπορεί να αποδείξει τη σχέση / σύνδεσή του με την τοπική κοινωνία. Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος δεν ανήκει στην περιοχή Shenghen, ενδεχομένως να μπορούσε να προσελκύσει άτομα μέσω του σχεδίου την μόνιμης παραμονής, μέσα από τον εκσυγχρονισμό του, λαμβάνοντας υπόψη παραδείγματα άλλων χωρών.

Η παραχώρηση κινήτρων πάντοτε πρέπει να συνοδεύεται με την υιοθέτηση μηχανισμού ελέγχου, όπως για παράδειγμα το Τμήμα Φορολογίας ελέγχει σχολαστικά την εφαρμογή των φορολογικών νομοθεσιών. Ο έλεγχος είναι απαραίτητος, ειδικά σε μια κοινωνία που ξεχνά γρήγορα τις δύσκολες μέρες μέχρι την επόμενη φορά, πολλές φορές σκέφτεται τρόπους μεγιστοποίησης του κέρδους, ανεξάρτητα με την επόμενη μέρα.

Από την άλλη δεν θα πρέπει να μένουν εκτεθειμένοι επενδυτές και εταιρείες που «εκμεταλλεύτηκαν» καθ’όλα νομότυπα τα κίνητρα που παραχωρήθηκαν και προχώρησαν σε μεγάλες επενδύεις στη χώρα και να γίνονται θέμα συζητήσεων. Αυτό δημιουργεί σίγουρα ένα αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον για τη χώρα μας.

Οι επιχειρηματίες και γενικά οι επενδυτές, πέρα από το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο, αξιολογούν και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται. Σε κανένα δεν θα άρεσε να υποστεί διοικητικό κόστος και μεγάλες καθυστερήσεις, όσον αφορά τις επενδύσεις του, λόγω των προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζουν οι κρατικές υπηρεσίες.

Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται προς τους πολίτες. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που θα πρέπει να προωθηθούν τα νομοσχέδια που αφορούν τη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού και την υιοθέτηση απλών και σύντομων διαδικασιών, με την ενίσχυση ταυτόχρονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Την ίδια στιγμή η παραχώρηση κινήτρων μπορεί να διευκολύνει τις συναλλαγές εντός της χώρας και να αντιμετωπίσει συγκεκριμένα προβλήματα. Για παράδειγμα, η Βουλή την περασμένη εβδομάδα προχώρησε σε επέκταση για ένας έτος της εφαρμογής των νομοθεσιών που αφορούν την απαλλαγή από την καταβολή φόρων και άλλων τελών σε περίπτωση πώλησης ακινήτου, όπου όλο το αντίτιμο χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή δανείου.

H παραχώρηση κινήτρων είναι πρακτική που εφαρμόζεται διεθνώς, όμως πρέπει να γίνεται μέσα από σωστές διαδικασίες, μακροχρόνιο σχεδιασμό και συνεχή επίβλεψη του αντικτύπου. Οπότε θα πρέπει να δούμε ποιος τομείς θέλουμε ως χώρα να προωθήσουμε, να δούμε τα παραδείγματα άλλων χωρών, και να λάβουμε συγκεκριμένες αποφάσεις. Φυσικά, πέρα από τα κίνητρα είναι και θέματα επιχειρηματικής κουλτούρας, μείωσης του διοικητικού φόρτου, νοοτροπίας, αεροπορικής συνδεσιμότητας και άλλα.