Αναλύσεις

Καλό σου ταξίδι, γιατρέ Τάκη Ευδόκα

"Ένας άνθρωπος, που είχε το ανάστημα, την τόλμη, τη γενναιότητα να σταθεί απέναντι στον τότε πανίσχυρο Αρχ. Μακάριο, ο οποίος δέσποζε στο πολιτικό προσκήνιο από το 1948, όταν εξελέγη ως Μητροπολίτης Κιτίου, αξίζει νομίζω, την εκτίμησή μας"

Λίγοι άνθρωποι στην Κύπρο είναι τόσο αμφιλεγόμενα πρόσωπα, όπως ήταν ο μακαριστός ψυχίατρος Τάκης Ευδόκας (1928-2020). Γεννημένος στην Πάχνα της Λεμεσού, φοιτά στο Γυμνάσιο και συνεχίζει τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά, ειδικεύεται στη Νευρολογία και Ψυχανάλυση στη Νέα Υόρκη. Τον Μάιο του 1961 αναχωρεί με καράβι για να επιστρέψει στην Κύπρο, συνοδευόμενος από τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Εγκαθίσταται στη Λευκωσία. Επισκέπτεται τον Αρχιεπίσκοπο, ο οποίος του προτείνει να ενταχθεί στην κυβερνητική υπηρεσία. Ο νεαρός ιατρός, όμως, απορρίπτει την πρόταση, και αποφασίζει να ιδιωτεύσει. Αισθανόταν πως κάτι είχε αλλάξει στην ατμόσφαιρα. Δεν υπήρχε εκείνος ο εθνικός ενθουσιασμός που είχε αφήσει πίσω του, φεύγοντας νεαρό παιδί, αναχωρώντας για τις σπουδές του.

Σε συζήτησή του με υψηλά ιστάμενο, αρμόδιο πρόσωπο της κυβέρνησης, παραθέτει πολλές νέες ιδέες που θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά σε πρωτοποριακούς τομείς, σχετικά με την ανάπτυξη της Ψυχιατρικής στο νησί. Η προσοχή του συνομιλητή του, ωστόσο, ήταν επικεντρωμένη στη… σχέση τού νεαρού ιατρού με τον Μακάριο!.. Αυτό τον απογοητεύει και, αφού χαιρετά τον συνομιλητή του, φεύγει πικραμένος από το γραφείο του!..

Ο μ. Ευδόκας εξακολουθεί να νιώθει ότι παντού επικρατεί μια απομάκρυνση από το γενικό αίσθημα υπέρ της Ένωσης. Παντού, ακούει το εξής: "Αγωνιστήκαμε για Ένωση, αλλά οι ξένες δυνάμεις και οι διεθνείς συγκυρίες μάς υποχρέωσαν να αποδεχθούμε την Ανεξαρτησία!..". Νιώθει ότι επικρατεί, περίπου, ένα ανθελληνικό κλίμα!..

Εν τω μεταξύ, ένα κλίμα τρομοκρατίας αρχίζει να επικρατεί στο νησί. Ένα πρωινό του Αυγούστου του 1961 ανευρίσκονται στον δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού, παρά τον Αστυνομικό Σταθμό Μονής, εντός αυτοκινήτου, δύο πτώματα. Ανήκαν στους Νεοκλή Παναγιώτου και Ευριπίδη Νούρο. Σημειώστε ότι και οι δύο ήταν μέλη του Παγκύπριου Συνδέσμου Αγωνιστών που είχε αντιταχθεί στην υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου του '60.

Με την υποστήριξη μερικών προοδευτικών, για την εποχή, επιστημόνων, αποφασίζει να κατέλθει υποψήφιος στις Προεδρικές, που διεξήχθησαν την 25η Φεβρουαρίου 1968. Με μοναδικό αντίπαλο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, που ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις 9 Φεβρουαρίου ανακοινώνεται η υποψηφιότητά του.

Και εδώ, συμβαίνουν αρκετά παράδοξα πράγματα. Δεν δίδεται αρκετή προβολή στην προεκλογική εκστρατεία του Τάκη Ευδόκα. Ένα παράδειγμα. Σε επιστολή συναδέλφου του, από τη Νέα Υόρκη, ημερομηνίας 28 Φεβρουαρίου 1968, αναγράφεται: "Αγαπητέ φίλε. Σε είδα στο Channel 5, στις βραδινές ειδήσεις, διάβασα άρθρο αφιερωμένο σε σένα στη Sunday New York Times, ακόμα και στο ραδιόφωνο άκουσα για σένα!..".

Υπήρχε, δηλαδή, περισσότερη προβολή στο εξωτερικό, απ’ όση υπήρχε στις τοπικές εφημερίδες και στο ΡΙΚ. Στις 15 Φεβρουαρίου ο Ευδόκας αναλύει τις προγραμματικές του δηλώσεις σε δημοσιογραφική διάσκεψη στο ξενοδοχείο Hilton, προς τους ανταποκριτές κυπριακών και ξένων εφημερίδων. Ο υποψήφιος απάντησε σε πληθώρα ερωτήσεων. Και, όμως! Την επομένην, ουδεμία εφημερίδα, πλην της αντιπολιτευόμενης εφημερίδος "Πατρίς", δημοσίευσε οτιδήποτε!..

Αντίθετα, την υποψηφιότητα Μακαρίου στήριξε η τηλεόραση -η κρατική, δηλαδή το ΡΙΚ, αφού δεν υπήρχαν τότε ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια- προβάλλοντας πολίτες υψηλού κύρους. Μεταξύ αυτών και τομεάρχες της ΕΟΚΑ, γονείς πεσόντων αγωνιστών κ.λπ. Μεταξύ αυτών, και ο πατέρας του θρυλικού ήρωα Κυριάκου Μάτση, από το Παλαιχώρι. Ερωτηθείς αργότερα ο γέροντας αυτός, είπε: "Εκουβαλήσαν με, γιε μου!.. Νομίζεις ήρτα μόνος μου;".

Να αναφερθώ και στα θλιβερά γεγονότα κατά την προεκλογική συγκέντρωση του Τ. Ευδόκα, που έγινε στην πλατεία Ηπείρου, και στα έκτροπα που δημιουργήθηκαν εκεί. Στη συγκέντρωση, και παρά το κλίμα εκφοβισμού που επικρατούσε, προσήλθαν περί τα 15.000 άτομα. Κάποια στιγμή εμφανίστηκαν περί τα 200 άτομα, προφανώς υποστηρικτές του ανθυποψηφίου του Ευδόκα, και άρχισαν να ασχημονούν. Απέκοψαν και τα σύρματα των μεγαφώνων, τα οποία αργότερα επιδιορθώθηκαν!.. Η επιθετικότητα της μικρής αυτής ομάδος, ώρα την ώρα, κλιμακωνόταν!..

Κάποια στιγμή, συνέβη κάτι που σίγουρα δεν τιμά την Δημοκρατία. Κάποιοι άρχισαν να ρίχνουν γιαούρτια, αβγά, λεμόνια, φυλλάδια και άλλα αντικείμενα, κατά του ομιλητή. Ένας Άγγλος δημοσιογράφος χαρακτήρισε τις εκλογές MOCK ELECTIONS, εκλογές παρωδία!.. Δεν θα προχωρήσω περισσότερο.

Εδώ, όμως, οφείλω να ανοίξω μια μικρή παρένθεση. Και να εξηγήσω κάτι, προς άρσιν οποιωνδήποτε παρεξηγήσεων. Που είμαι 100% βέβαιος, ότι φυσιολογικά προκύπτουν από το αφιέρωμά μου αυτό, στη μνήμη ενός ευπατρίδη της κοινωνικο-πολιτικής ζωής του τόπου. Ο γράφων προέρχεται από οικογένεια κεντρο-δεξιών Μακαριακών. Ο μακαριστός πατέρας μου, ιατρός παθολόγος, αλλά και μετέπειτα στρατιωτικός ιατρός-λοχαγός στην Εθν. Φρουρά, έχαιρε τεράστιας εκτίμησης στην επαρχία Κερύνειας, αλλά ενδεχομένως και ευρύτερα.

Τιμώ τη μνήμη τόσο του εθνάρχη Μακαρίου, όσο και του Στρατηγού Γ. Γρίβα. Τον Γρίβα, τον τιμώ, μόνο για τον μαζικό ξεσηκωμό του 1955-59 κατά του Άγγλου δυνάστη. Οφείλω να διαχωρίσω τη στάση μου, ως προς την πρωτοβουλία του να δημιουργήσει την τρομοκρατική οργάνωση ΕΟΚΑ Β', την περίοδο '71-'74, η οποία οδήγησε τον τόπο στην εθνική τραγωδία του '74. Τη δεύτερη μεγαλύτερη συμφορά για τον ευρύτερο Ελληνισμό, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922! Που προκάλεσε την προσφυγοποίηση και τη φτωχοποίηση 200.000 Ελληνοκυπρίων!.. Του γράφοντος συμπεριλαμβανομένου!

Συνάγοντας. Ένας άνθρωπος, που είχε το ανάστημα, την τόλμη, τη γενναιότητα να σταθεί απέναντι στον τότε πανίσχυρο Αρχ. Μακάριο, ο οποίος δέσποζε στο πολιτικό προσκήνιο από το 1948, όταν εξελέγη ως Μητροπολίτης Κιτίου, αξίζει νομίζω, την εκτίμησή μας. Προσωπικά πιστεύω ότι τέτοιοι άνδρες σπανίζουν στις μέρες μας. Kαι είναι γι' αυτό που σκέφτηκα να αφιερώσω το ταπεινό τούτο κείμενο στον μακαριστό ευπατρίδη, Τάκη Ευδόκα.

Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συμφωνώ 100% με τις πολιτικές του απόψεις.

Καλό σου ταξίδι, γιατρέ!.. Μπορεί να μη δικαιώθηκε ο αγώνας σου, αλλά τουλάχιστον είχες το θάρρος να αγωνιστείς για τα Πιστεύω σου!