Ο Στας Παράσκος και η Λέμπα

Μια ακόμη περίπτωση αδυναμίας να ολοκληρώσουμε κάτι καινούργιο και καλό για τον Τόπο είναι η περίπτωση του Στας Παράσκου και της Λέμπας, που ήρθε στο φως της δημοσιότητας πρόσφατα. Σύμφωνα με τον κοινοτάρχη Λέμπας μετά από δεκαετίες οραματισμών, σχεδιασμών, διαβουλεύσεων και πισωγυρισμάτων, το όραμα του μεγάλου καλλιτέχνη Στας Παράσκου για τη δημιουργία του πρώτου πολιτιστικού χωριού στην Κύπρο, στη Λέμπα, παίρνει τελεσίδικα πλέον σάρκα και οστά. Όλα είναι έτοιμα για θεμελίωση και ανέγερση των κτηρίων: Σχολή Καλών Τεχνών, στούντιο, κέντρο εικαστικής εκπαίδευσης για διεξαγωγή εργαστηρίων και προγραμμάτων για μαθητές, κέντρο φιλοξενίας και διαμονής φοιτητών και καλλιτεχνών από το εξωτερικό και ξενώνες για διαμονή μαθητών και καθηγητών, εργαστήριο κεραμικής για διδασκαλία της αγγειοπλαστικής. Νομίζω ο Στας θα ‘ναι ευχαριστημένος εκεί που είναι.

Είχα την ευκαιρία να δημοσιοποιήσω κι άλλοτε τις προσπάθειες που κάναμε για να βοηθήσουμε τον Στας να δραστηριοποιηθεί στη Λέμπα μετά την εισβολή. Υπενθυμίζω ότι αυτό το πανάρχαιο χωριό διάλεξε για να ιδρύσει το Κυπριακό Κολέγιο Τέχνης ο Στας Παράσκος. Αυτή η σχολή καλών τεχνών συντέλεσε στο να γίνει γνωστή η κοινότητα σε όλον τον κόσμο, αφού προσέλκυσε σημαντικό αριθμό καταξιωμένων καλλιτεχνών στην Κύπρο καθώς και πολλούς επισκέπτες.

Ο Στας Παράσκος, Ανώτερος Λέκτορας Ζωγραφικής στο Πανεπιστήμιο Κάντερμπερι, γέννημα/θρέμμα της Αναφωτίας Λάρνακας, επανήλθε στην Κύπρο το 1969 ιδρύοντας το Κυπριακό Κολέγιο Τέχνης στην Αμμόχωστο με φοιτητές από πολλές χώρες. Μετά την εισβολή και παρά τον ξερριζωμό επέμενε να υλοποιήσει το όραμά του «για δημιουργία κλίματος και παράδοσης καλλιτεχνικής δημιουργίας στην πατρίδα μας, στη γραφική Πάφο», όπως μου ανέφερε σ’ ένα από τα πολλά χειρόγραφα σημειώματά του, μεταφέροντας εκεί την Καλοκαιρινή Σχολή του από το 1977. Στην αρχή βρήκε στέγη για τη Σχολή στο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Πάφου και τα εργαστήρια στη Λέμπα. Παρά τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετώπισε, δεν εγκατέλειψε την προσπάθειά του. Όταν η Σχολική Εφορεία τού ζήτησε το 1980 να παραδώσει το Σχολείο για να στεγάσει την Προδημοτική Τάξη και το Νηπιαγωγείο, μετέφερε τη Σχολή μόνιμα στη Λέμπα.

Αξίζει σ’ αυτό το σημείο να παραθέσω αυτούσια την ιδιόχειρη επιστολή του Στας Παράσκου, ημερομηνίας 27.7.1980. «Αγαπητέ Ιάκωβε, Είδα τον Έπαρχον Πάφου, ο οποίος δεν φέρει ένστασιν εις την εγκατάστασιν prefabricated structures για την χρήσιν του Κολεγίου στη Λέμπα. Ο τόπος εγκαταστάσεως είναι ακριβώς απέναντι του Σχολείου μας, τεμάχιον 149 του κτηματολογικού χάρτη, εντός των συνόρων του χωριού (υπάρχει άλλο χωράφι με το ίδιο νούμερο έξω από το χωριό). Ο χώρος αυτός είναι κυβερνητικός και περιγράφεται ως ‘Δημόσιον Αρκάτζιν’-περιλαμβάνει μικρό ποτάμι αλλά δεν είναι καθόλου επικίνδυνο. Ο Έπαρχος λέει ότι προς το παρόν θα μας ‘ανεχθεί’, δηλαδή δεν θα μας κινήσει αγωγήν αν αρχίσουμεν εργασίαν, αλλά λέει ότι στον κατάλληλο καιρό πρέπει να κάνουμε μόνιμες και νομικές διευθετήσεις. Επομένως, παρακαλώ όπως προχωρήσει αυτή η δουλειά όσον το δυνατόν ενωρίς. Θα είμαι στην Πάφο κατά τη διάρκεια ολοκλήρου του καλοκαιριού αν ήθελες να με συμβουλευτείς επί του θέματος. Είδα επίσης τον Διευθυντήν του Τμήματος Πολεοδομίας Πάφου, ο οποίος δεν φέρνει ένστασιν στα σχέδιά μας από απόψεως περιβάλλοντος... Ευχαριστώ για όλες τις προσπάθειές σου και την καλωσύνη σου. Ενόσω διατηρούμε το δημιουργικό πνεύμα της Κύπρου ζωντανό με την Τέχνη θα μένουμε αδούλωτοι. Με όλη την εκτίμησή μου, Στας Παράσκος».

Στον χρόνο επάνω πήρα άλλο χειρόγραφο γράμμα του. «Παρά το γεγονός ότι ζυμώνω πηλό. Κουβαλώ πέτρες και κάποτε κτίζω, βρήκα καιρό να γράψω και ένα ποίημα. Ελπίζω να σου αρέσει... Ευχαριστώ για την ανεκτίμητη βοήθειά σου προς το Κολέγιο». Ξεκίνησα το άρθρο με το ποίημα αυτό.

Εμείς ως προγραμματιστές/συντονιστές της εν γένει ανάπτυξης του Τόπου είδαμε την περίπτωση, πέραν της συμπαράστασης σε έναν εκτοπισθέντα καλλιτέχνη για επαναδραστηριοποίηση, σαν μια ευκαιρία για προώθηση της καλλιτεχνικής και τουριστικής ανάπτυξης. Η Λέμπα είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Κύπρου με πολύ μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Εξαιτίας αυτού, το Αρχαιολογικό Κέντρο Ερευνών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου εγκατέστησε την έδρα των ερευνών του στην Κύπρο, στη Λέμπα το 1976.

Η αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς θα μπορούσε να βοηθήσει στην ποιοτική αναβάθμιση του κυπριακού τουρισμού. Τώρα το Υφυπουργείο Τουρισμού έχει θέσει ως στόχο η Κύπρος να ανέλθει μέσα στις πρώτες τριάντα τουριστικές Χώρες. Έχω αναφερθεί κι άλλη φορά στην αδήριτη ανάγκη αξιοποίησης της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς μας για την αναβάθμιση του τουρισμού. Η επιμονή μας στην εκμετάλλευση του φυσικού πλεονεκτήματος «ήλιος και θάλασσα» δεν είναι ούτε η πιο αποδοτική ούτε η πιο σταθερή. Υπάρχουν πολλοί άλλοι ανταγωνιστικοί τουριστικοί προορισμοί στη Μεσόγειο κι όχι μόνο. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που προωθήσαμε πριν από την εισβολή, μεταξύ άλλων, ειδικό σχέδιο διαμόρφωσης των αρχαιολογικών χώρων και λειτουργίας τους για τους επισκέπτες, ξεκινώντας από τα αρχαία μνημεία της Επαρχίας Αμμοχώστου (Κάστρο Καντάρας, Σαλαμίνα).

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού