Πολιτισμός

Η θαυμαστή οικουμενική αξία της Ελληνικής Γλώσσας

· 9 η Φεβρουαρίου - Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

Ελληνική, η Γλώσσα των Γλωσσών. Σμιλεύτηκε επί 25 και πλέον αιώνες στην έκφραση λεπτών εννοιών της φιλοσοφίας και της επιστήμης, αδρών εννοιών του πολιτικού λόγου και των πολιτειακών θεσμών, σύνθετων εννοιών του ευαγγελικού λόγου και της πατερικής θεολογίας καθώς και βαθέων στοχαστικών εννοιών του αρχαίου δράματος, της πεζογραφίας και της ποίησης.

Απαριθμεί 4.000 χρόνια προφορικής παράδοσης και 3.500 γραπτής και εξακολουθεί να υπάρχει όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά έχει και μια δεύτερη ζωή: το αλφάβητό της, το λεξιλόγιό της, το συντακτικό της, τα λογοτεχνικά της είδη που είναι παρόντα σε όλες τις γλώσσες.

Η ελληνική γλώσσα διακρίνεται από αρτιότητα, μουσικότητα, πλαστικότητα καθώς αποτελεί τη μόνη γλώσσα που μέσω των λέξεων αποδίδει με αξιοθαύμαστη ευκρίνεια την ουσία όλων των δημιουργημάτων του στοχασμού των ανθρώπων. Η γλώσσα των Ελλήνων, με τον τεράστιο πλούτο λεξιλογίου, γραμματικής και συντακτικής δομής κέρδισε επάξια τον τίτλο της μητέρας των γλωσσών αφού, όπως είναι γνωστό, διακατέχεται από την ικανότητα του «δανείζειν» και δεν έχει την ανάγκη του «δανείζεσθαι» από τις άλλες. “The Greeks must have a word for it”, λένε οι Βρετανοί όταν χρειάζεται να αποδώσουν μία νέα σημασία και δε βρίσκουν να υπάρχει αντίστοιχη λέξη στη γλώσσα τους! Επιπλέον, η ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως «άμιλλα», «θαλπωρή», «φιλότιμο». Είναι η μόνη που τραβά μια αδρή, διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη «ζωή» και τον «βίο».

Ως Έλληνες πρέπει να αισθανόμαστε πολύ περήφανοι που η γλώσσα μας έγινε διεθνής επί Μεγάλου Αλεξάνδρου και Ελληνιστικών χρόνων μεταδίδοντας τα τεράστια επιτεύγματα του πνεύματος στους μη κατέχοντες την ελληνική παιδεία και αγωγή, όπερ εστί μεθερμηνευόμενον, στους «βαρβάρους» και «αλλοφύλλους» της τότε εποχής!

Η οικουμενικότητά της τεκμηριώνεται με το κύρος που απέκτησε ως η γλώσσα της Καινής Διαθήκης, η κατεξοχήν γλώσσα της εκκλησιαστικής λατρείας (Θείας Λειτουργίας του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου). Συνδέεται επίσης με την ελληνική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης από τους Εβδομήκοντα για τις ανάγκες των Ιουδαΐκών κοινοτήτων της Ανατολής που εκείνη την εποχή ήταν ελληνόφωνες. Η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας διασώζει τον αρχαίο ελληνικό κόσμο στο Βυζάντιο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, οι βυζαντινοί λόγιοι και υμνογράφοι γίνονται λαμπροί συνεχιστές του έργου των μεγάλων φιλοσόφων και ποιητών της αρχαιότητας. Η κυριαρχία του Χριστιανικού Βυζαντίου στον Μεσαίωνα αντανακλάται και στην ελληνική γλώσσα αφού με την αίγλη της γίνεται γρήγορα αποδεκτή. Άρχισε μάλιστα να διδάσκεται στη Δύση από τους λογίους του Βυζαντίου που κατέφυγαν εκεί λίγο πριν και μετά την πτώση της Βασιλεύουσας, γεγονός που αποτέλεσε το εφαλτήριο της Αναγεννησιακής εποχής στη Δύση. Έτσι, το αθάνατο ελληνικό πνεύμα γίνεται πανανθρώπινο κτήμα!

Παιδεία

Στον χώρο της παιδείας, ο απόηχος των ελληνικών γραμμάτων αγγίζει όλες τις γωνιές του πλανήτη. Ποιος δε γνωρίζει ότι τα πρώτα φιλοσοφικά κείμενα είναι ελληνικά! Τα έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη θέτουν βαθιές ρίζες για την ανάπτυξη της σύγχρονης φιλοσοφικής σκέψης. Ποιος δε γνωρίζει ότι τα πρώτα λογοτεχνικά μνημεία που αποκρυπτογραφoύν τον ανθρώπινο ψυχισμό είναι δείγματα του ελληνικού λόγου! Τα έπη του Ομήρου είναι απόσταγμα ενός ανώτερου στοχασμού καθώς, μέσα από τις χιλιετίες που ακολουθούν, συνδέονται αρμονικά με τα ποιητικά αριστουργήματα του Δ. Σολωμού, του Κ. Παλαμά, του Γ. Σεφέρη, του Οδ. Ελύτη και τόσων άλλων «γιγάντων» του νεοελληνικού μας πολιτισμού. Όλα σε μια αδιάσπαστη αλυσίδα που οι κρίκοι της ενώνουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Επιστήμη

Επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα θεωρείται το τελειότερο εργαλείο για τη μετάδοση της ανώτερης μαθηματικής σκέψης και φυσικά το αντικλείδι για την προώθηση μιας τεχνολογικά άρτιας κοινωνίας, αφού η συνολική της δομή και υπόσταση εσωκλείει μαθηματικά τέλειες αναλογίες φθόγγων, γραμμάτων και γλωσσικών συσχετισμών. Ας σημειωθεί ότι το ελληνικό σύστημα αρίθμησης χρησιμοποιούσε τα γράμματα της αλφαβήτου ως αριθμούς, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να καθίστανται δυνατοί πολύπλοκοι υπολογισμοί και μάλιστα με απόλυτη ακρίβεια. Δικαιολογημένα, λοιπόν, σύγχρονοι οργανισμοί στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία προτρέπουν τους υπαλλήλους τους να μάθουν αρχαία ελληνικά γιατί είναι πεπεισμένοι πως η όλη διαδικασία εκμάθησης δεν χαρακτηρίζεται ανούσια και χρονοβόρα, αλλά συντελεί στην αρτιότερη κατάρτιση υψηλόβαθμων στελεχών με σημαντικά διοικητικά χαρίσματα και εμφανέστατα παραγωγικά οφέλη για τον οργανισμό. Και δεν είναι μόνον η μαθηματική της υπόσταση που την καθιστά σημαντική. Επιστήμες όπως Ιατρική, Φαρμακευτική, Φυσική, Αστρονομία θεμελιώνονται στην αρχαία Ελλάδα και συνδέονται άρρηκτα σήμερα με την ελληνική ορολογία.

Τέχνες

Ο χώρος των τεχνών διανθίζεται με τα πρώτα δείγματα θεατρικού λόγου καταγεγραμμένα στη μητέρα των γλωσσών από τους μεγάλους τραγωδούς. Δια μέσου αυτού του κλάδου τέχνης, οι πρόγονοί μας επιτυγχάνουν να διαπαιδαγωγήσουν τον λαό στα αρχαία θέατραΤην ίδια περίοδο γεννιέται και αναπτύσσεται η ρητορική τέχνη και η ιδέα της δημοκρατίας. Οι αρχαίοι Έλληνες δίνουν υπόσταση στον λόγο και την ελευθερία του δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για τη συνάντησή τους με τον μέχρι τότε «Άγνωστο Θεό».

Θεικό στοιχείο

Εξαιρέτως αποκαλυπτική είναι και η Χριστιανική διάσταση του λόγου κατά τον Γέροντα Αιμιλιανό τον Σιμωνοπετρίτη. Κηρύττει, λοιπόν, ο Πανοσιολογιώτατος: «… Ἀρετή ὑπάρχει ὅπου ὑπάρχει λόγος. Ἀπομακρύνεσαι ἀπό τόν λόγο; Ἀπομακρύνεσαι ἀπό τόν Θεόν. Πόσο μεγαλειώδης αυτή η θεόπνευστη ερμηνεία του λόγου που ανακαλύπτει κανείς μόνο αν εντρυφήσει στις διδαχές και κατηχήσεις των μεγάλων Πατέρων και Οσίων της Ορθοδοξίας!

Σύμφωνα με το μεγάλο διδάσκαλο του Γένους μας, Αδαμάντιο Κοραή «Η γλώσσα είναι ένα από τα πλέον αναπαλλοτρίωτα του Έθνους κτήματα». Δεν ανήκει μόνο σε μας αλλά και στις επερχόμενες γενεές. Ας μην ξεχνούμε ότι μέσω αυτής οι νεότεροι αποκτούν εθνική συνείδηση και ταυτότητα. Αξίζει, λοιπόν, να της προσδώσουμε το σεβασμό που δικαιωματικά της αναλογεί για να συνεχίσει τον ενεργό και οικουμενικό της ρόλο στη διαμόρφωση των ανθρώπινων επιτευγμάτων νυν και αεί.

Κείμενο - Επιμέλεια: Ξενής Χ. Ξενοφώντος, Δημοσιογράφος