Οι… πρόσφυγες των κοινοτήτων του Ακάμα

Έρημες και εγκαταλειμμένες είναι επτά κοινότητες στις παρυφές του Ακάμα, οι οποίες εδώ και 30 περίπου χρόνια καταδικάστηκαν σε μαρασμό. Η επιβολή των μηδενικών συντελεστών της Δήλωσης Πολιτικής του 1989, που απαγόρευσε την παραμικρή ανάπτυξη εντός των ιδιωτικών περιουσιών δυτικά του Ακάμα, έτρεψε τον πληθυσμό των κοινοτήτων σε φυγή, με αποτέλεσμα τα χωριά του Ακάμα να αντιμετωπίζουν σήμερα πληθυσμιακό και δημογραφικό πρόβλημα.

Όπως ανέφερε ο κοινοτάρχης της Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος, ειδικά στην περίπτωση της Ίνειας, όλη η περιουσία των κατοίκων της επηρεάστηκε από το διάταγμα του 1989. «Είναι αδιανόητο να στερούμαστε από το 1989 ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, να μην μπορούμε να εκμεταλλευτούμε με κανένα τρόπο τις περιουσίες μας. Δεν είναι υπερβολή όταν λέμε ότι εδώ και 30 χρόνια αισθανόμαστε πρόσφυγες» σημείωσε.

Χωρίς πρόσβαση στα μέσα εκείνα που θα μπορούσαν να δώσουν αναπτυξιακή ώθηση στην περιοχή και να την επαναφέρουν σε τροχιά ευημερίας, ολοένα και περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής εγκαταλείπουν τα χωριά τους, με τη συρρίκνωση του πληθυσμού να καθίσταται ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες του Ακάμα.

Σύμφωνα με τις κοινοτικές αρχές της περιοχής, καμιά κυβέρνηση δεν επέδειξε πολιτική βούληση για επίλυση του προβλήματος των ιδιωτικών περιουσιών εντός της χερσονήσου του Ακάμα, είτε δίνοντας αποζημιώσεις, είτε προχωρώντας με ανταλλαγή γης. Η δέσμευση των περιουσιών επιβλήθηκε χωρίς κανένα αντισταθμιστικό μέτρο, με αποτέλεσμα η περιοχή να υποβαθμιστεί.

Η εγκατάλειψη σε αριθμούς

Οι ιδιωτικές περιουσίες παραμένουν μέχρι σήμερα δεσμευμένες, τη στιγμή που οι κοινότητες αποδεκατίζονται πληθυσμιακά χρόνο με τον χρόνο. «Όσο οι περιουσίες μας παραμένουν εγκλωβισμένες στον Ακάμα, δεν προσφέρονται ούτε για πώληση, ούτε για υποθήκευση, έτσι ώστε να μπορέσουμε να σπουδάσουμε και να στηρίξουμε τα παιδιά μας. Χωρίς καμία ευκαιρία απασχόλησης ή έστω την παραμικρή προοπτική ανάπτυξης, είναι αναμενόμενο οι νέοι άνθρωποι να εγκαταλείπουν τα χωριά τους», σημείωσε ο κ. Τσίβικος.

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν την έκταση της εγκατάλειψης και της πλήρους αδιαφορίας των εκάστοτε κυβερνήσεων. Σύμφωνα με την απογραφή του 1976, ο πληθυσμός των επτά κοινοτήτων του Ακάμα ήταν 2527, ενώ κατά την απογραφή του 2011 καταγράφηκαν μόλις 1498 κάτοικοι, δηλαδή σημειώθηκε μείωση του πληθυσμού κατά 41%.

Θέλοντας να αναδείξει το μέγεθος του πληθυσμιακού και δημογραφικού προβλήματος, ο κοινοτάρχης του Νέου Χωριού, Ανδρέας Χριστοδούλου, τόνισε ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του ως κοινοτάρχης, δηλαδή τα τελευταία οκτώ χρόνια, στο χωριό έχουν σημειωθεί 52 θάνατοι και 7 γέννες. «Ο πληθυσμός των κοινοτήτων του Ακάμα γερνά και αργοπεθαίνει. Οι καθυστερήσεις στην εκπόνηση ενός Τοπικού Σχεδίου για σωστή διαχείριση και αναζωογόνηση της περιοχής, πέτυχαν μόνο τον αποδεκατισμό των κοινοτήτων μας».

Η συρρίκνωση του πληθυσμού των κοινοτήτων εντοπίζεται κυρίως στους νέους ανθρώπους και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της γεννητικότητας, την αύξηση της θνησιμότητας και τη γήρανση του εναπομείναντα πληθυσμού.

Παρόλο που η αντιμετώπιση του δημογραφικού και πληθυσμιακού προβλήματος είναι κρίσιμης σημασίας για την ευημερία της περιοχής, ωστόσο, δεν έχουν δοθεί επαρκή κίνητρα για επανεγκατάσταση του πληθυσμού. Όπως σημειώνουν οι κοινοτάρχες, «η ανάπτυξη που προωθείται στην περιοχή του Ακάμα είναι αναιμική. Το Κράτος μέχρι στιγμής έχει αποτύχει να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που μπορούν να φέρουν πραγματική αναζωογόνηση στην περιοχή».

Συνταξιούχοι

Όπως ανέδειξαν οι κοινοτάρχες, ο κυριότερος λόγος της συρρίκνωσης του πληθυσμού των κοινοτήτων είναι η αστυφιλία, αφού η νεολαία εγκαταλείπει τα χωριά για να αναζητήσει εργασία στα μεγάλα αστικά κέντρα. «Οι θέσεις εργασίας στην περιοχή μας είναι ανύπαρκτες. Για παράδειγμα, ενώ πριν από μία 30ετία λειτουργούσαν πέντε καφενεία στο χωριό, σήμερα απέμεινε μόνο ένα, το οποίο υπολειτουργεί. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες έκλεισε ένα από τα μεγαλύτερα καφενεία που διέθετε το χωριό» τόνισε ο κοινοτάρχης Νέου Χωριού.

Όπως συμβαίνει στις περισσότερες απομακρυσμένες και λιγότερο ευνοημένες περιοχές, η τοπική οικονομία στηρίζεται κυρίως στη γεωργοκτηνοτροφία. Σύμφωνα, όμως, με τους κοινοτάρχες, ακόμη και ο πρωτογενής τομέας παραγωγής παρουσιάζει προβλήματα. «Εκτός από την έλλειψη νερού στην περιοχή, η ενασχόληση με τη γεωργοκτηνοτροφία καθίσταται δύσκολη λόγω της ακαταλληλότητας του εδάφους. Δεν έχουμε πεδιάδες αλλά βουνοκορφές. Tο 90% της περιοχής είναι άγονο» σημείωσε ο κοινοτάρχης της Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος.

Αναφερόμενος, επίσης, στο μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες του Ακάμα, τόνισε ότι η κυριότερη πηγή «απασχόλησης» των κατοίκων είναι η σύνταξη που λαμβάνουν.

Κλείνουν τα σχολεία

Το δημογραφικό πρόβλημα των κοινοτήτων αντικατοπτρίζεται και στο γεγονός ότι πολλά σχολεία της περιοχής είτε έχουν κλείσει είτε υπολειτουργούν. Χαρακτηριστικά, ο δήμαρχος Πόλης Χρυσοχούς, Γιώτης Παπαχριστοφή, ανέφερε ότι πέντε κοινότητες της ευρύτερης περιοχής της Πόλης Χρυσοχούς, οι οποίες έστελναν πέραν των 50 παιδιών κάθε χρόνο στην πρώτη τάξη του δημοτικού τις προηγούμενες δεκαετίες, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο δεν θα στείλουν ούτε ένα παιδί. Η δραματική μείωση του αριθμού των μαθητών πριν από 10 – 15 χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο 15 περίπου σχολείων της περιφέρειας της Πόλης Χρυσοχούς και του Ακάμα.

Στο Νέο Χωριό αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε νηπιαγωγείο, ούτε δημοτικό σχολείο, ενώ το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο της Ίνειας υπολειτουργούν. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κοινοτάρχης της Ίνειας, στο νηπιαγωγείο του χωριού φοιτούν αυτή τη στιγμή έξι μαθητές και στο δημοτικό σχολείο 13. «Χωρίς μαθητές για να γεμίσουν τις τάξεις, τα δύο σχολεία βρίσκονται υπό καθεστώς κλεισίματος» σημείωσε, προειδοποιώντας ότι το κλείσιμο των σχολείων θα οδηγήσει στην περαιτέρω υποβάθμιση της περιοχής.

Ενώνουν δυνάμεις

Το Τοπικό Σχέδιο για τον Ακάμα και η περίληψη σε αυτό προνοιών που να ευνοούν μια ήπια αειφόρο ανάπτυξη η οποία θα σέβεται το περιβάλλον, είναι, σύμφωνα με τις κοινοτικές αρχές, μονόδρομος, προκειμένου να επανέλθουν οι κοινότητες σε τροχιά ευημερίας. Με στόχο την προώθηση και επίτευξη κοινών θέσεων σε ό,τι αφορά το υπό εκπόνηση Τοπικό Σχέδιο και το Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, οι κοινότητες Νέου Χωριού, Δρούσειας, Ίνειας, Πάνω Αρόδων, Κάτω Αρόδων και Ανδρολύκου, ο Δήμος Πόλης Χρυσοχούς και η Νεολαία Περιφέρειας Πόλης Χρυσοχούς, ίδρυσαν πριν από περίπου ένα χρόνο την Κοινοτική Δράση Ακάμα (ΚΔΑ). Όπως ανέφεραν εκπρόσωποι της ΚΔΑ, ευελπιστούν ότι μέσα από τη συνεργασία τους θα ασκήσουν πίεση στα κέντρα λήψης αποφάσεων, έτσι ώστε να ληφθούν μέτρα που θα δώσουν το φιλί της ζωής στην ίσως πιο απομακρυσμένη και απομονωμένη περιοχή της Κύπρου.