Έρχονται ριζικές αλλαγές στον τομέα της φορολογίας

Έχουν γραφτεί πολλά για το ποιος φορολογείται και πόσο και πού και πώς. Από τη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας περνάμε σε μία προσπάθεια χαλιναγώγησης του ανταγωνισμού με σκοπό να είναι υγιής, να είναι βιώσιμος, να είναι σε επιτρεπτά πλαίσια. Φοροαποφυγή, Φοροδιαφυγή, Διαφάνεια, Δίκαιη Φορολόγηση, Ψηφιακή Φορολόγηση και πάει λέγοντας. Και τα ακρωνύμια πληθαίνουν. H EE, ο ΟΟΣΑ και άλλοι διεθνείς φορείς αναπτύσσουν συνέχεια νέες προτάσεις και μοντέλα για «σωστή και δίκαιη» φορολόγηση με ναυαρχίδες της προσπάθειας τα ακόλουθα:

- Σχέδιο Δράσης του ΟΟΣΑ για τη Διάβρωση της Βάσης και τη Μετατόπιση των Κερδών – BEPS.

- Οδηγία (ΕΕ) 2016/1164 της 12ης Ιουλίου 2016 για τη θέσπιση κανόνων κατά πρακτικών φοροαποφυγής που έχουν άμεση επίπτωση στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς - ATAD 1 και 2.

- Πρόταση Οδηγίας (ΕΕ) για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ) και Πρόταση Οδηγίας (ΕΕ) για κοινή βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΒΦΕ) - C(C)CTB.

- Πρόταση Οδηγίας(ΕΕ) για ένα κοινό σύστημα φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών – FTT.

- Οδηγία (ΕΕ) 2011/16/EE της 15ης Φεβρουαρίου 2011 σχετικά με τη διοικητική συνεργασία στον τομέα της φορολογίας - DAC1-6.

Μετά το Σχέδιο BEPS έχουν ενταθεί οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής και την εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού. Και ενώ μέχρι τώρα οι πρόνοιες του Σχεδίου BEPS που υιοθετήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση με Οδηγίες (βλέπε ATAD 1 και 2, DAC1-6) αφορούσαν την πάταξη της φοροδιαφυγής και την ανταλλαγή πληροφοριών για σκοπούς διαφάνειας, ο ΟΟΣΑ προχωρεί αρκετά βήματα παραπέρα με τη σύσταση του Πλαισίου χωρίς Αποκλεισμούς (Inclusive Framework - IF) για το Σχέδιο BEPS για τη αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων που απορρέουν από την ψηφιοποίηση. Πάνω από 130 χώρες, αλλά όχι η Κύπρος, συμμετέχουν στο Πλαίσιο.

Τον Μάιο του 2019 το Πλαίσιο ενέκρινε Πρόγραμμα Εργασίας (Programme of Work) με σκοπό την επίτευξη συναίνεσης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψηφιοποίησης. Το Πρόγραμμα Εργασίας συνοψίζει τις προτάσεις των μελών του Πλαισίου και τις κατηγοριοποιεί σε δύο πυλώνες:

- Ο πρώτος πυλώνας εστιάζει στην κατανομή φορολογικών δικαιωμάτων μέσω νέων κανόνων για την κατανομή των κερδών και τα φορολογητέα συνδετικά στοιχεία - Pillar 1

- Ο δεύτερος πυλώνας εξετάζει τα υπόλοιπα ζητήματα σε σχέση με το Σχέδιο BEPS, με τη θέσπιση μέτρων για την εξασφάλιση ενός ελάχιστου επίπεδου φορολόγησης - Pillar 2 και/ή GloBE και BEPS2.0, καθώς αποτελεί και την παγκόσμια επέκταση του Σχεδίου BEPS με σκοπό την εισαγωγή ελάχιστου φορολογικού συντελεστή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Και ενώ ο στόχος του πρώτου πυλώνα είναι κατανοητός και πιο εύπεπτος λόγω μίας καθολικής αναγνώρισης ότι πρέπει να εξευρεθεί ένα αποτελεσματικό μοντέλο φορολόγησης για τις ψηφιακές επιχειρήσεις, ο δεύτερος πυλώνας «ξεφεύγει» από αυτό το πεδίο εφαρμογής και επεκτείνεται σε όλες τις πτυχές της φορολόγησης. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η προσπάθεια για ελάχιστο επίπεδο φορολόγησης αποτελεί ένα απτό παράδειγμα της παγκοσμιοποίησης και, ενδεχομένως, μια προσπάθεια αποδυνάμωσης της εθνικής κυριαρχίας των διαφόρων χωρών επί του φορολογικού τους πλαισίου. Ως Κύπρος έχουμε επανειλημμένα εναντιωθεί σε οποιαδήποτε προσπάθεια επέμβασης στους φορολογικούς μας συντελεστές και αναμένεται ότι η ίδια γραμμή θα ακολουθηθεί κι εδώ. Παρόλα ταύτα, σε κάποιες από αυτές τις προτάσεις αναμένεται ότι θα υπάρξει συναίνεση.

Ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης, θα πρέπει να αναμένουμε μία σειρά από ιδιαιτέρως εξελιγμένα μέτρα, τα οποία ως Κυπριακή Δημοκρατία καλούμαστε να υιοθετήσουμε. Κάποια έχουν ήδη νομοθετηθεί και κάποια άλλα είτε θα νομοθετηθούν σύντομα είτε όταν υπάρξει συναίνεση σε επίπεδο ΟΟΣΑ και/ή ΕΕ. Ως εκ τούτου, πρέπει να αναμένουμε μία ριζική ανακατανομή προτεραιοτήτων στον τομέα της φορολογίας. Τα μέτρα αυτά θα επιφέρουν αυξημένες υποχρεώσεις συμμόρφωσης καθώς και ουσιαστικές μεταβολές στον υπολογισμό του φορολογικού φορτίου, κυρίως για διεθνείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, γεγονός το οποίο καθιστά το φορολογικό πλαίσιο ως μεταβαλλόμενο.

Δεδομένου ότι η σταθερότητα στο φορολογικό πλαίσιο αποτελεί και ένδειξη καλού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, θεωρούμε ότι θα πρέπει να δοθεί και ιδιαίτερη σημασία στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς μας ως κέντρου παροχής υπηρεσιών. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η Κύπρος παραμένει ελκυστική για επενδύσεις τόσο από την άποψη της επιβολής φορολογίας όσο και από την άποψη της ποιότητας των υπηρεσιών συμμόρφωσης.

*Principal, KPMG Limited